NIEMCY: Wilhelm Heinse i jego Wyspy Szczęśliwe – jeszcze więcej romantyzmu w Aschaffenburgu

Archiwum Miejskie i Kolegiaty Aschaffenburg jest jednym z najstarszych i największych archiwów historycznych w Dolnej Frankonii (Bawaria). Samo miasto jest siedzibą powiatu i liczy ok 70 tys. mieszkańców.  Ze względu na swoje zasoby i historyczną rolę archiwum ma również znaczenie ponadregionalne. Zasoby archiwalne uzupełniane są przez obszerną specjalistyczną bibliotekę naukową. Archiwum i biblioteka są otwarte dla wszystkich zainteresowanych – na miejscu w Schönborner Hof, ale także w coraz większym stopniu w formie cyfrowej.Samo archiwum stanowi ciekawy przykład – rzadko spotykany- połączenia archiwum komunalnego i kościelnego. Poza zasobem miejskim w archiwum od 1 kwietnia 1939 r. przechowywane są zbiory – jako depozyt – Kolegiaty w Aschaffenburg, których właścicielem nie jest miasto, lecz Allgemeine Schul- und Studienfonds.
Zbiory archiwum miejskiego i Aschaffenburg sięgają XIV wieku co nie jest niczym nadzwyczajnym – w Niemczech każde miasto posiada swoje archiwum historyczne z zasobami bardzo często sięgającymi średniowiecza.

Czytaj dalej „NIEMCY: Wilhelm Heinse i jego Wyspy Szczęśliwe – jeszcze więcej romantyzmu w Aschaffenburgu”

Niemcy: „Bezpieczne związki” – współpraca archiwów miejskich w powiecie Gießen

Słowo „katastrofa” wypowiadane w związku z archiwami kojarzy się przede wszystkim  z zapadnięciem się pod ziemię archiwum miejskiego w Kolonii w marcu 2009 r. lub pożarem biblioteki Anny Amalii w Weimarze we wrześniu 2004 r. Poważne powodzie ostatnich lat, przede wszystkim powódź w Nadrenii Północnej-Westfalii i Nadrenii-Palatynacie (dalej: NRW) w 2021 r., spowodowały również utratę unikalnych dóbr kultury w licznych archiwach miejskich. W Polsce, spektakularne zdarzenia tego typu miały miejsce w trakcie wielkiej powodzi w 1997 r. Równie zadziwiający był pożar archiwum Miejskiego w Krakowie w lutym 2021 r.  Tematy bezpieczeństwa dóbr kultury są stałym elementem troski instytucji za nie odpowiedzialnych po obu stronach granicy. W Krakowie,w dniach 26-28 września odbyła się również  Międzynarodowe Forum „Bezpieczne zbiory – bezpieczne dziedzictwo”.

Czytaj dalej „Niemcy: „Bezpieczne związki” – współpraca archiwów miejskich w powiecie Gießen”

NIEMCY: Wydawnictwa archiwów miejskich – Gera w Turyngii

Archiwa miejskie w Niemczech funkcjonują na zupełnie innych zasadach niż w Polsce.  Obok archiwów krajów związkowych, funkcjonuje ponad 1500 archiwów komunalnych na różnych szczeblach administracji od  archiwów powiatowych (Kreisarchive), po archiwa miejskie (Staadtarchive) i archiwa gminne (Gemeindearchive), a w ramach tych ostatnich archiwa urzędów (Amtsarchive). Archiwa te tworzą sieć obejmująca każdy okręg, miasto i gminę. Archiwa te mają charakter archiwów publicznych, ale pod względem organizacyjnym zachowują duża samodzielność, zatrudniają wykwalifikowanych pracowników oraz przechowują niekiedy imponujący zasób historyczny i tym samym realizują wszystkie funkcje archiwalne. Niektóre archiwa miejskie  przechowują  kilkanaście kilometrów akt od czasów średniowiecznych – akta związane z lokacją i pierwszymi nadaniami przywilejów, organizacją danej jednostki administracji terytorialnej. Są to dokumenty pergaminowe, księgi miejskie, w tym hipoteczne, księgi przyjęć do prawa miejskiego, księgi i dokumenty tworzone przez poszczególne organy samorządu miejskiego i urzędów z nim powiązanych, w tym również spuścizny i depozyty. Analogicznie funkcjonują te archiwa w innych krajach związkowych tj w Austrii i Szwajcarii.

Czytaj dalej „NIEMCY: Wydawnictwa archiwów miejskich – Gera w Turyngii”

NIEMCY: LISE – Masowe odkwaszanie materiałów archiwalnych w Nadrenii Północnej-Westfalii

Od 2006 roku kraj związkowy Nadrenia Północna-Westfalia realizuje program Landesinitiative Substanzerhalt (LISE), który ma na celu  ochronę i wspieranie zachowania niepaństwowych materiałów archiwalnych. Program obejmuje więc szerokie spektrum archiwów, od archiwów komunalnych, po archiwa stowarzyszeń i organizacji społecznych. Przypomnijmy też w tym miejscu, że w Niemczech, zasoby archiwów komunalnych – miejskich, gminnych, są archiwami historycznymi poza siecią archiwów państwowych i tworzą to co określamy jako niepaństwowy zasób archiwalny. Magazyn „Archivpflege in Westfalen-Lippe” regularnie informuje o postępach w realizacji tego projektu.
W szczególności więc archiwa pozarządowe w Westfalii, są zobligowane do rejestrowania się w tym programie. Od 2021 r. oprócz masowego odkwaszania, czyszczenia i odkażania materiałów archiwalnych, podejmowane są również  odpowiednie środki w zakresie pakowania i renowacji dokumentów. Konserwatorzy pracujący przy  projekcie  udzielają konsultacji telefonicznych lub, jeśli to konieczne, na miejscu. Jakiś przykład realizacji projektu?
Archiwum Miejskie Geseke (Stadtarchiv Geseke)  po raz wzięło udział w programie (LISE) na rzecz konserwacji materiałów, a szczególności odkwaszania papieru. Akta i inne dokumenty archiwalne z XIX i XX wieku składają się w większości z kwaśnego papieru, który rozkłada się w czasie, nawet w optymalnych warunkach przechowywania. Problem jest znany od kilkudziesięciu lat. Jeśli nic nie zostanie zrobione, zasoby archiwalne zostaną bezpowrotnie utracone. Nawet jeśli archiwa są w coraz większym stopniu digitalizowane, zachowanie oryginałów jest niezbędne, ponieważ oryginał zawsze zawiera więcej informacji, niż można przekazać zwykłym obrazem zdigitalizowanej kopii.

Czytaj dalej „NIEMCY: LISE – Masowe odkwaszanie materiałów archiwalnych w Nadrenii Północnej-Westfalii”

NIEMCY: Nowatorski sposób zarzadzania archiwami komunalnymi -mobilni archiwiści z Hesji

Z punktu widzenia archiwów komunalnych w Hesji, kiedyś, tj. przed 2012 r. gdy wszystko było inne i – z perspektywy czasu – niby lepsze, gminna nie miała prawie żadnych problemów z aktami, które należało zarchiwizować. Archiwum Państwowe w Marburgu  co jakiś czas dokonywało na miejscu wartościowania dokumentacji, dzieląc ją na materiały archiwalne i te do utylizacji.
Jednak od czasu powstania ustawy o archiwach Hesji w 2012 r.  (HArchivG) wszystko się zmieniło. Od tego czasu powiaty i gminy same są odpowiedzialne za właściwą archiwizację dokumentacji: Instytucje samorządu terytorialnego, ich związki oraz fundacje lokalne regulują archiwizację swoich dokumentów w ramach posiadanych możliwości gospodarczych w ramach  własnych kompetencji zgodnie z heskim prawem archiwalnym ( HArchivG§19). Na podstawie  §2 ust. 3 i 6 są zobowiązane do niezwłocznego wyodrębnienia wszystkich dokumentów, które nie są już potrzebne do wypełniania ich zadań, a których okres przechowywania upłynął, oraz do przekazania ich do archiwizacji właściwym archiwom [. . . ] ( HArchivG§8 ust. 1)
W powiecie Hersfeld-Rotenburg przechowywanych jest około pięciu kilometrów akt czekających na ocenę wartości archiwalnej. Podobnie sytuacja przedstawia się w sąsiednich powiatach, a wiele archiwów miast i gmin „pęka w szwach”. W tym kontekście władze starostwa zainteresowały się tą sprawą i znalazły sposób na rozwiązanie problemu. Zadanie to określone jako „Projekt Budowy Archiwum Okręgowego”, które ma na celu stworzenie warunków organizacyjnych i strukturalnych do zabezpieczenia dokumentów administracji powiatowej zgodnie z wymogami heskiej ustawy o archiwach (HArchivG) tj. zachować je dla przyszłości, uczynić przydatnymi do badań, a tym samym przyczynić się do zachowania wiedzy historycznej. Celem stało się utworzenie Interkomunalnego archiwum okręgowego Północnej Hesji (Interkommunales Kreis-Archiv Nordhessen), które będzie pełniło funkcję wyspecjalizowanej agencji dla zainteresowanych powiatów i będzie spełniało wymogi ustawy o archiwach Hesji. Tak też się stało. Po wielu dyskusjach, starostowie trzech powiatów: Hersfeld-Rotenburg, Schwalm-Eder i Vogelsberg, podpisali porozumienie prawa publicznego. Złożono także wniosek do landu Hesja o dotację na tę ponadregionalną i wzorcową współpracę.

Czytaj dalej „NIEMCY: Nowatorski sposób zarzadzania archiwami komunalnymi -mobilni archiwiści z Hesji”

NIEMCY: Długoterminowa archiwizacja cyfrowa w Sankt Augustin

Długoterminowa archiwizacja zasobów cyfrowych jest podstawowym problemem społeczeństwa informacyjnego, którego charakterystyczną cechą jest rosnące tempo generowania informacji. Informacja cyfrowa jest niestabilna ze względu na szybkie zmiany w sprzęcie i oprogramowaniu oraz ograniczony okres użyteczności urządzeń służących do jej przechowywania. Dodatkowym problemem jest kwestia zachowania oryginalności i autentyczności informacji. Długoterminowa ochrona informacji  jest poważnym wyzwaniem dla Europy, która rozumie, że rozwój gospodarki opiera się na wiedzy, że kluczem do postępu nauki jest zagwarantowanie możliwości swobodnego dotarcia do informacji i korzystania z niej teraz i w przyszłości.
Po intensywnych, kilkuletnich przygotowaniach miasto Sankt Augustin, będzie jedną z pierwszych gmin w Nadrenii, w których wprowadzono cyfrową długoterminową archiwizację danych. Stanowi  to gwarancję na przyszłość, że nie tylko cyfrowe procesy administracyjne będą mogły być nadal odczytywane, ale również używane nawet po wielu latach. W ten sposób można także trwale przechowywać cyfrowe zbiory zdjęć, filmy lub nagrania dźwiękowe.
Ralf van Grinsven, który towarzyszył projektowi najpierw jako kierownik IT, a następnie jako szef działu organizacji, położył szczególny nacisk na transfer danych z plików elektronicznych, które są używane w ratuszu od około dziesięciu lat, a także na transfer z różnych procedur specjalistycznych takich jak księgowość, ewidencja ludności czy system informacji geograficznej.

Czytaj dalej „NIEMCY: Długoterminowa archiwizacja cyfrowa w Sankt Augustin”

NIEMCY: Co dalej z Archiwum Miejskim w Monachium?

Status Archiwum Miejskiego w Monachium, największego archiwum miejskiego w Niemczech, nadal pozostaje nierozstrzygnięte. Powodem tej sytuacji jest konflikt jaki powstał na tle nowatorskiego i mocno dyskusyjnego pomysłu koalicji Zielonych i SPD zarządzającej  miastem, a środowiskiem archiwalnym w samej Bawarii i Niemczech w sprawie  scentralizowania wszystkich instytucji związanych z upamiętnieniem historii miasta w Instytucie Historii Miasta. Swoje krytyczne stanowisko w tej sprawie określiło również Stowarzyszenie Archiwistów Niemieckich.O sprawie pisaliśmy już na łamach ArchNetu – Ciekawy przypadek Archiwum Miejskiego w Monachium. Spór o istotę zadań archiwum – Zieloni a sprawy archiwalne.
W najnowszym wydaniu z 17 sierpnia 2020 r. Süddeutsche Zeitung (SZ) informuje o wciąż nieobsadzonym stanowisku kierowniczym w Archiwum Miejskim w Monachium. Po przejściu na emeryturę poprzedniego archiwisty miejskiego dr. Michaela Stephana  1 maja 2020 r. Rada Miejska Monachium nie była w stanie uzgodnić żadnego kandydata na wakujące do dziś stanowisko.

Czytaj dalej „NIEMCY: Co dalej z Archiwum Miejskim w Monachium?”

Niemcy: Ciekawy przypadek Archiwum Miejskiego w Monachium. Spór o istotę zadań archiwum – Zieloni a sprawy archiwalne.

W tej sprawie musiało zabrać głos  stowarzyszenie zawodowe VdA – Stowarzyszenie Archiwistów Niemieckich. I nie jest to głos zachwytu, ale głos niepokoju i obaw o losy Archiwum Miejskiego w Monachium, w przypadku którego politycy lokalni  zakwestionowali jego miejsce w dotychczasowej strukturze administracyjnej oraz podjęli próbę redefinicji roli i zadań archiwum.
W wydanym oświadczeniu VDA apeluje do burmistrza Bawarii, stolicy kraju Monachium, Dietera Reitera (SPD), o utrzymanie standardów archiwalnych w planowanej reorganizacji archiwów miejskich w Monachium (stanowisko VdA z 11 maja 2020 r.).
Archiwum miejskie w Monachium jest jednym z największych archiwów miejskich w Niemczech. Jest ono częścią administracji miejskiej (Dienststelle des Direktoriums), a zatem wchodzi w zakres kompetencji burmistrza miasta Monachium. Szef biura, który sprawował tę funkcję od 2008 r. Michael Stephan przeszedł na emeryturę 1 maja 2020 r. Wraz z jego odejściem pojawiły się pomysły na zasadniczą zmianę statusu i pozycji archiwum miejskiego
Już pod koniec lipca 2019 r. frakcja  Zielonych Rady Miasta Monachium reprezentowana przez Rosę Liste, złożyła wniosek o zmianę nazwy archiwum miejskiego na Instytut Historii Miasta. Według wniosku Archiwum Miejskie znajdujące się w Dyrekcji ma zostać połączone z Wydziałem Historii Miasta należącym do Departamentu Kultury i być w ścisłej kooperacji z Muzeum Miejskim, Muzeum Żydowskim i Nazistowskim Centrum Dokumentacji.  W uzasadnieniu wniosku grupa parlamentarna wyjaśnia:„ Z reguły archiwa miejskie są częścią departamentów kultury (np. w Berlinie, Hamburgu, Kolonii, Frankfurcie, Gelsenkirchen). Specyfika monachijskiego umieszczania archiwum w dyrekcji wydaje się wynikać z przestarzałego zrozumienia zadań archiwum, jako wyłącznie gromadzenie  oficjalnych akt. Nowoczesna i aktualna forma działania archiwów według stanowiska Zielonych, łączy archiwizację z historyczną pracą opartą na badaniach, która komunikuje się z szerokim gronem odbiorców, a także z poradami dla administracji i polityki. Dlatego sensowne jest przeniesienie Archiwum Miejskiego do departamentu kultury  i ścisła współpraca z muzeum miejskim, muzeum żydowskim i nazistowskim centrum dokumentacji. Zdaniem Zielonych, w ten sposób tworzy się jednolite centrum kompetencji dla historii Monachium. Jako właściwą dla tak spójnej działalności zaproponowano  nazwę Instytut Historii Miejskiej – nazwa „archiwum” pozostaje tylko w domyśle. Swoje stanowisko Zieloni uwiarygodniają powołując się na  przykłady analogicznych rozwiązań we Frankfurcie nad Menem i w Gelsenkirchen. ”

Czytaj dalej „Niemcy: Ciekawy przypadek Archiwum Miejskiego w Monachium. Spór o istotę zadań archiwum – Zieloni a sprawy archiwalne.”

NIEMCY: Nie wszystko na sprzedaż- zasoby archiwów komunalnych Nadrenii- Westfalii

Władze  landu Nadrenii Westfalii na fali krytycznych uwag wielu środowisk, którym bliskie zagadnienia archiwalne, w ostatnim czasie przystąpiły do rewizji obowiązującego tam prawa archiwalnego (Gesetz über die Sicherung und Nutzung öffentlichen Archivguts im Lande Nordrhein-Westfalen – ArchivG NRW) ustanowionego w 1989 roku, a nowelizowanego w 2010 roku. W czym leży problem?. Okazuje się bowiem, iż  obowiązujące prawo w ograniczony sposób zabezpiecza niezbywalność zasobów archiwalnych archiwów komunalnych. Kontrowersyjny jest szczególnie zapis paragrafu 10.5.2, który owszem mówi o niezbywalności zasobu archiwów komunalnych ale jedynie w zakresie dokumentów urzędowych.   Status archiwów komunalnych (odpowiednik naszych archiwów samorządowych)  w Niemczech jest zupełnie inny niż w Polsce. Nie jest to proste przełożenie na nasze archiwa samorządowe, które są jedynie archiwami zakładowymi docelowo przekazującymi materiały archiwalne do archiwów państwowych.

Czytaj dalej „NIEMCY: Nie wszystko na sprzedaż- zasoby archiwów komunalnych Nadrenii- Westfalii”