Zasób Miejskiego Archiwum z Montpellier mierzy 9 km. Najstarsze z przechowywanych w nim dokumentów pochodzą z XII w., a pośród nich najcenniejszym jest Mały Thalamus (Le Petit Thalamus), będący swoistą kroniką miasta od 1204 do 1604 r. Znajdują się w nim informacje dotyczące prawa miejskiego, statutów miejskich, wykazy konsulów. Rejestrowana jest także w nim historia miasta oraz wpisane kroniki miejskie, spisywane najpierw w języku łacińskim, od 1259 r. oksytańskim (prowansalskim), a na końcu francuskim. Thalamus doczekał się naukowego projektu (Projekt Thalamus), a w następstwie wydania opracowanego przez naukowców (historyków mediewistów i nowożytników, filologów i lingwistów specjalizujących się w średniowiecznym języku oksytańskim), historyków prawa i historyków sztuki) z Uniwersytetu w Montpellier także bardzo nowoczesnego wydania źródła archiwalnego. Od roku 1205 Montpellier było rządzone przez konsulów, którzy otrzymali prawo stanowienia prawa (potestas statuendi) przez co zapewnili miastu znaczną autonomię. Zapisy w języku oksytańskim stały się źródłem wiedzy o języku dawnej południowej Francji (langue d’oc).
Tag: źródłoznawstwo.
BELGIA: Projekt Temas – Tezaurus wczesnonowożytnych źródeł archiwalnych
Archiwa Państwowe Belgii (Archives de l’État en Belgique) opracowały i udostępniły na zasadach danych otwartych niezwykle interesujący projekt o nazwie Temas „Tezaurus źródeł archiwów nowożytnych” (Temas: thésaurus des sources d’archives modernes). Pomysł belgijskich archiwistów wziął się ze spostrzeżenia, że dla wielu użytkowników archiwów liczne terminy, występujące w inwentarzach archiwalnych i źródłach archiwalnych okresu wczesnonowożytnego, określonego periodem 1482 – 1795, mogą być niejasne lub niewłaściwie rozumiane (np.: wokanda, rejestr sentencji, acta universitatis, acta capituli itp.).
Czytaj dalej „BELGIA: Projekt Temas – Tezaurus wczesnonowożytnych źródeł archiwalnych”
POLSKA, WARSZAWA: Konferencja „Źródła – źródłoznawstwo – nauki pomocnicze historii” Część I
Zaproszenie na konferencję, zamieszczone także na ArchNecie, przyjęło ok. 60 osób, które przybyły 9 marca 2018 r. do Instytutu Historii PAN w Warszawie. Zebranych powitał prof. Zenon Piech, przewodniczący Zespołu Nauk Pomocniczych Historii i Edytorstwa przy Komitecie Nauk Historycznych PAN. Referat Nauki pomocnicze historii – nowa perspektywa poprzedził informacjami organizacyjnymi o wydarzeniach naukowych planowanych w 2018 roku. Poinformował też, że w czasie XX Powszechnego Zjazdu Historyków w Lublinie w 2019 roku planowane są dwa panele dotyczące nauk pomocniczych historii.
Prof. Z. Piech zwrócił uwagę na istotne zmiany, jakie zaszły w ostatnich latach, w tym zmiana pokoleniowa, rewolucja technologiczna i organizacji nauki, np. wprowadzenie systemu punktów. Wskazał też główne wyzwania stojące przed badaczami: określenie kanonu nauk pomocniczych historii, utrzymanie więzi z oddzielającymi się, coraz bardziej precyzyjnymi dziedzinami, np. genealogia i numizmatyka, budowanie środowisk badawczych w obszarach mniej aktywnych. Za istotne uznał prace metodologiczne, proponowanie klasyfikacji czy poszerzanie terminologii. Przypomniał też, że niedawno przetłumaczony został na języki Europy Centralnej Międzynarodowy słownik sfragistyczny, opracowany na początku lat 90. XX wieku. Polską wersję przygotował powołany przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych, prof. Władysława Stępniaka, zespół redakcyjny pod kierunkiem dr. hab. Marcina Hlebionka. Prof. Z. Piech, jako recenzent tego tłumaczenia, zwrócił uwagę, że w czasie, który upłynął między wydaniem obu publikacji, zaszły zmiany w stanie badań sfragistycznych, co sprawiło, że literalne i tylko tłumaczenie okazywało się niewystarczające. Stąd wynika konieczność ciągłego rozwoju nauk, np. paleografii i epigrafiki, które przeżywają pewien zastój. Apelował o przygotowywanie nowych poprawnych edycji źródeł, opatrzonych uwagami krytycznymi, o objęcie zainteresowaniami badawczymi nie tylko zasobów archiwów i bibliotek, ale też muzeów. Przekonywał również, że rozwój różnych dyscyplin wiedzy nie jest celem, ale środkiem do pogłębiania wiedzy o naszej przeszłości. I mimo instytucjonalnego regresu nauk pomocniczych, dbać trzeba o kształcenie przyszłych kadr.
Kolejny referent dr hab. Wojciech Drelicharz, w występieniu Dokończenie Monumenta Poloniae Historica – Series Nova a rozwój nauk pomocniczych historii, przypomniał historię monumentalnego wydawnictwa źródłowego i zasługi jego kolejnych edytorów – redaktorów Augusta Bielowskiego, Wojciecha Kętrzyńskiego, Władysława Semkowicza. Przyznał, że nie udało się w pełni zrealizować zamierzeń Nowej Serii MPH, m.in. dlatego, że prace nad korelacją wersji tekstów były żmudne i wymagały licznych badań źródłoznawczych. Prowadzili je po wojnie Gerard Labuda, Brygida Kürbis, Jerzy Luciński i Zofia Kozłowska-Budkowa. Przez długi czas edycje krytyczne źródeł były kołem napędowym nauki historycznej, a teraz sytuacja zmieniła się bardzo niekorzystnie. Uznał, że w nowoczesnym państwie trzeba promować świadomość wagi dobrych edycji źródłowych i powrócić do nich, aby m.in. wydać cenne średniowieczne kodeksy i kroniki oraz przygotować reedycje poprzednich wydań pomników dziejowych. Wystąpienie zakończył wezwaniem: „Czas najwyższy dokończyć Nową Serię Monumenta Poloniae Historica”, traktując to jako „obowiązek sztafety pokoleń”.