Odszedł Czesław Margas (1925-2021) – Nestor polskiej archiwistyki

Dnia 28 lutego 2021 r. w jeleniogórskim szpitalu zmarł Czesław Margas, wieloletni kierownik, a potem dyrektor tutejszego Archiwum Państwowego; współzałożyciel Towarzystwa Przyjaciół Jeleniej Góry i Karkonoskiego Towarzystwa Naukowego, laureat nagrody miasta, postać niezwykle zasłużona dla archiwistyki i dla regionu.
Urodził się 21 sierpnia 1925 r. we wsi Zuzowy w powiecie Końskie. W 1946 r. ukończył gimnazjum w pobliskim Przedborzu, skąd przeniósł się do Liceum Ogólnokształcącego w Końskich, gdzie w 1948 r. zdał egzamin maturalny. Jeszcze w tym samym roku rozpoczął studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu we Wrocławiu na kierunku historia. Pracę magisterską, napisaną pod kierunkiem prof. Władysława Czaplińskiego, obronił w 1952 r. Zanim uzyskał tytuł magistra, skierowany został nakazem pracy do Jeleniej Góry. Tutaj dnia 1 czerwca 1952 r. zatrudniony został w Oddziale Terenowy wrocławskiego Archiwum Państwowego, od razu na stanowisku kierownika. Do pomocy miał tylko jedną woźną, żadnego doświadczenia, za to pod opieką archiwalną spory obszar pięciu powiatów: jeleniogórskiego, kamiennogórskiego, lwóweckiego, lubańskiego i zgorzeleckiego. Wszystkiego musiał w zasadzie nauczyć się sam, uczestnicząc jedynie w krótkich kursach przygotowawczych, czasem korzystając z doświadczenia kolegów z odległego Wrocławia, a tak naprawdę nabierając biegłości w zawodzie poprzez samodzielną praktykę. Pierwszym zawodowym zadaniem, przed jakim stanął, było zabezpieczenie i przewiezienie do Jeleniej Góry całego materiału archiwalnego sprzed 1945 r., zachowanego w terenie. Następnie przystąpił do jego porządkowania. W latach 50. i 60. inwentaryzował blisko 2000 jednostek aktowych rocznie. Sporządził inwentarze dla większej części zasobu niemieckiego. Ponadto segregował ogromny księgozbiór, z którego wiele tomów przekazał różnym bibliotekom naukowym w kraju. Zabezpieczając w terenie akta poniemieckie, kontrolował skupy makulatury, ratując w ten sposób śląskie dziedzictwo historyczne przed zniszczeniem. W 1956 r. rozpoczął przejmowanie akt urzędów i instytucji polskich. Zasób archiwum udostępniał wszystkim zainteresowanym. Jednocześnie rozpoczął kontrole archiwów zakładowych w różnych instytucjach, których początkowo rocznie przeprowadzał grubo ponad setkę.
Czytaj dalej „Odszedł Czesław Margas (1925-2021) – Nestor polskiej archiwistyki”