NIEMCY: Warto zaglądać – Archiwa w Niemieckiej Bibliotece Cyfrowej

Portale internetowe udostępniające dobra kultury narodowej są w Niemczech stałym elementem upowszechnia wiedzy  w ramach realizacji idei szerokiego dostępu społecznego  do zasobów instytucji życia publicznego. Niemieckie archiwa są również aktywnymi uczestnikami wielu europejskich portali udostępniających zasoby szeroko rozumianych dóbr kultury o charakterze ogólnym jak  Europena,  Archives Portal Europe, Apenet  oraz tematycznych, takich jak  np.  Monasterium, Bersnstein, Arche.  Cały też czas powstają nowe ciekawe inicjatywy. Projekt zainicjowany  został w 2010 r. przez  instytucje kultury i nauki posiadające duże doświadczenie w dziedzinie digitalizacji zasobów, mający na celu stworzenia Niemieckiej Biblioteki Cyfrowej  (Deutsche Digitale Bibliothek DDB). Projekt DDB zakończono w 2012 r.Od października 2012 do kwietnia 2017 był realizowany jako podprojekt DDB wyspecjalizowany w zakresie archiwistyki Archive Portal-D, który działa regularnie od maja 2017 roku i umożliwia ogólnoniemieckie i profesjonalne badanie materiałów archiwalnych.Uczestnikami projektu jest 13 instytucji działających w ramach „sieci współpracy” Kompetenznetzwerk, w tym 2 archiwa:  Bundesarchiv i  Landesarchiv Baden–Württemberg, a ponadto: Bayerische Staatsbibliothek, Bibliotheksservicezentrum Baden–Württemberg, Brandenburgische Landesamt für Denkmalpflege und Archäologische Landesmuseum, , Deutsche Filminstitut, Deutsche Nationalbibliothek,, Max–Planck–Institutfür Wissenschaftsgeschichte, Niedersächsische Staats- und Universitätsbibliothek Göttingen, Sächsische  Landesbibliothek – Staats– und Universitätsbibliothek Dresden, Stiftung Historische Museen Hamburg, Kulturamt der Stadt Düsseldorf i Stiftung Preußischer Kulturbesitsa. DDB prezentuje zasoby bibliotek, muzeów, archiwów wraz z inwentarzami archiwalnymi, instytucji naukowych, opieki nad zabytkami a także zbiory audiowizualne.

Czytaj dalej „NIEMCY: Warto zaglądać – Archiwa w Niemieckiej Bibliotece Cyfrowej”

POGRANICZA: Archiwa na najwyższym poziomie- ARGE ALP

Archive in der Arbeitsgemeinschaft Alpenländer, w skrócie ARGE ALP, to wspólna grupa robocza międzypaństwowa, obejmująca swym zasięgiem regiony krajów alpejskich. Zawiązana została w celu wspólnego rozwiązywania problemów – od gospodarczych po kulturowe- tej zróżnicowanej państwowo, ale dość jednolitej strefy geograficznej, można powiedzieć, że jedynej w swoim rodzaju w Europie. Związek powstał 12 października 1972 roku w Mösern w Tyrolu. W jego skład wchodzą: z Niemiec- Wolne Państwo Bawaria, kraj związkowy Baden-Württemberg; ze Szwajcarii – kantony Graubünden, St. Gallen i Tessin; z Austrtrii- landy Vorarlberg, Tyrol i Salzburg; z Włoch – region Lombardia, autonomiczna prowincja Bozen-Südtirol, i Trient. W spectrum wspólnych zainteresowań znalazły się również sprawy ochrony dziedzictwa kulturowego i archiwów, w tym w szczególności stworzenia systemu informacji o zasobach archiwalnych obejmujących obszar alpejski. W 1976 roku powstała wspólna komisja ekspercka, złożona z dyrektorów archiwów państwowych i landowych na tym terenie, do wzajemnego, lepszego poznawania i popularyzacji historii krajów członkowskich, w oparciu o źródła archiwalne. W ostatnich latach współpraca ta polegała na wymianie pomocy archiwalnych, przekazywaniu sobie interesujących daną stronę mikrofilmów oraz wymianie archiwistów prowadzących badania naukowe. W 1995 roku, pod patronatem Generalnej Dyrekcji Archiwów Państwowych Bawarii (GSAB), w wyniku współpracy wydano obszerny przewodnik po zasobach archiwów skupionych w ARGE ALP – „Die Staats- und Landesarchive in der Arbeitsgemeinschaft Alpenländer (Arge Alp). Archivführer und Inventar der grenzüberschreitenden Überlieferung, im Auftrag der Archivdirektorenkonferenz der Arge Alp herausgegeben von der Generaldirektion der Staatlichen Archive Bayerns”, München 1995.

Czytaj dalej „POGRANICZA: Archiwa na najwyższym poziomie- ARGE ALP”

NIEMCY: Europejska współpraca instytucji dokumentujących system komunistyczny i inne systemy opresji

W Niemczech otwarcie akt Stasi (Staatssicherheitsdienst) stało się rzeczywistością 3 października 1990 roku, jako bezpośrednia konsekwencja i żądanie pokojowej rewolucji wraz ze zjednoczeniem Niemiec. Specjalny Przedstawiciel ds. Akt Stasi rozpoczął wówczas pracę. Wraz z uchwaleniem ustawy o aktach Stasi w dniu 29 grudnia 1991 r. powołano instytucję Federalnego Komisarza ds. Akt Stasi – dzisiejsze Archiwum Akt Stasiznajdujące się strukturze Archiwum Federalnego (Bundesarchiv). Pozostałe kraje Europy Wschodniej potrzebowały dłuższego okresu przygotowawczego zanim podobne instytucje powstały. Miało to miejsce pomiędzy 1998 a 2015- polski instytut Pamięci Narodowej powołany został spośród państwa zrzeszonych w sieci jako pierwszy. Najpóźniej powołano czeski  w 2007 – Ústavu pro studium totalitních režimů, a  w 2015 r. albański Autoriteti për Informimin mbi Dokumentet e Ish-Sigurimit të Shtetit.

Czytaj dalej „NIEMCY: Europejska współpraca instytucji dokumentujących system komunistyczny i inne systemy opresji”

CZECHY: Zaproszenie na herbatę do archiwum

W dniu 17 listopada 2023 r. z okazji 35. rocznicy czeskiej Aksamitnej Rewolucji, siedziba Archiwum Zbiorów Sił Bezpieczeństwa (Archiv bezpečnostních složek) w Pradze, mieszcząca się przy ul. Na Struze, zostanie udostępniona dla zwiedzających w godzinach od 12:00 do 18:00. Będzie wówczas można m.in. zobaczyć oryginały dokumentów wytworzonych przez byłą komunistyczną Służbę Bezpieczeństwa Państwa, zaś archiwiści pomogą w złożeniu wniosku o przeszukanie archiwów lub zarejestrowaniu się w aplikacji eBadatelna (elektroniczna pracownia naukowa), dzięki której możliwe jest przeglądanie niektórych archiwów w zaciszu własnego domu.

Czytaj dalej „CZECHY: Zaproszenie na herbatę do archiwum”

Niemcy: Zaproszenie do wirtualnego świata epoki romantyzmu – sukces projekt z Aschaffenburga„Dialog Romantik“

Program dofinansowania „Wissens Wandel” został zainicjowany w 2020 roku. Celem było udostępnienie oferty kulturalnej, dziedzictwa kulturowego i pisanych dóbr kultury wszystkim zainteresowanym, w znacznie większym niż dotychczas stopniu. Program Stowarzyszenia Bibliotek Niemieckich „Wissens Wandel” został sfinansowany przez Komisarza Rządu Federalnego ds. Kultury i Mediów w ramach programu NEUSTART KULTUR uchwalonego przez Bundestag.

Czytaj dalej „Niemcy: Zaproszenie do wirtualnego świata epoki romantyzmu – sukces projekt z Aschaffenburga„Dialog Romantik“”

NIEMCY: Dokumenty z Archiwum Miasta Kolonii na liście Światowego Dziedzictwa „Memory of the World” UNESCO

W tym roku UNESCO ogłosiło wpisanie dwóch obiektów z Archiwum Historycznego Miasta Kolonii do rejestru „Memory of the World”. Są to: egzemplarz Prunkkopiar des Brügger Hanse-Kontors z 1486(HAStK Best. 81 A 1) oraz Sammlung von Hanserezessenz lat 1388-1461 (HAStK Best. 82 A 2).
„Rozpiera nas duma, że UNESCO honoruje w ten sposób dokumenty naszego Archiwum Historycznego” – mówi Stefan Charles, szef Wydziału Kultury w Kolonii. „Kolonia to miasto o niezwykle dużym dziedzictwie kulturowym, który chcemy również wykorzystać dla naszej międzynarodowej pozycji, potwierdzenia swojego miejsca w krajobrazie kultury europejskiej.”Oba dzieła pochodzą z archiwów Hanzy, Europejskiej Ligi Kupców i Miast Handlowych z okresu późnego średniowiecza, które są przechowywane w Kolonii. UNESCO wzięło pod uwagę i doceniło unikatowe znaczenie Ligi Hanzeatyckiej, jako ponadnarodowej organizacja dla rozwoju handlu i prawa w Europie. 

Czytaj dalej „NIEMCY: Dokumenty z Archiwum Miasta Kolonii na liście Światowego Dziedzictwa „Memory of the World” UNESCO”

UKRAINA: Rozszerzenie współpracy z partnerami w Niemczech

W dniu 20 września 2023 r. szef Archiwów Państwowych Ukrainy Anatolij Chromow odbył konsultacje z koordynatorem projektu „Radzieccy i niemieccy jeńcy wojenni i internowani”, Danielem Bismannem, podczas których uczestnicy wyrazili nadzieję na wznowienie wzajemnie korzystnej i konstruktywnej współpracy, m.in. w ramach realizacji tego projektu. Planowana jest digitalizacja dokumentów pochodzących z zasobu archiwów ukraińskich, które zawierają informacje o jeńcach wojennych oraz ofiarach narodowych socjalistów i reżimu stalinowskiego. Strona niemiecka, w miarę możliwości, gotowa jest udzielić archiwom ukraińskim także innej pomocy.

Czytaj dalej „UKRAINA: Rozszerzenie współpracy z partnerami w Niemczech”

Niemcy: „Bezpieczne związki” – współpraca archiwów miejskich w powiecie Gießen

Słowo „katastrofa” wypowiadane w związku z archiwami kojarzy się przede wszystkim  z zapadnięciem się pod ziemię archiwum miejskiego w Kolonii w marcu 2009 r. lub pożarem biblioteki Anny Amalii w Weimarze we wrześniu 2004 r. Poważne powodzie ostatnich lat, przede wszystkim powódź w Nadrenii Północnej-Westfalii i Nadrenii-Palatynacie (dalej: NRW) w 2021 r., spowodowały również utratę unikalnych dóbr kultury w licznych archiwach miejskich. W Polsce, spektakularne zdarzenia tego typu miały miejsce w trakcie wielkiej powodzi w 1997 r. Równie zadziwiający był pożar archiwum Miejskiego w Krakowie w lutym 2021 r.  Tematy bezpieczeństwa dóbr kultury są stałym elementem troski instytucji za nie odpowiedzialnych po obu stronach granicy. W Krakowie,w dniach 26-28 września odbyła się również  Międzynarodowe Forum „Bezpieczne zbiory – bezpieczne dziedzictwo”.

Czytaj dalej „Niemcy: „Bezpieczne związki” – współpraca archiwów miejskich w powiecie Gießen”

NIEMCY: Współpraca Holenderskiego Narodowego Muzeum Ruchu Oporu z muzeum Villa ten Hompel

Narodowe Muzeum Ruchu Oporu(Nationaal Onderduikmuseum) w Aaltenpo święcone jest życiu mieszkańców okupowanej Holandii w latach 1940-1945.W okresie okupacji niemieckiej szczególnie dużą liczbę ukrywających się osób, takich jak Żydzi, osoby prześladowane politycznie i rasowo, bojownicy ruchu oporu oraz osoby, które uciekły przed pracą przymusową, ukrywano przed niemieckim okupantem i policją w mieście w pobliżu granicy niemieckiej. W Aalten na 13 000 mieszkańców ukrywało się około 2500 osób. Budynek przy Markt 12, będący domem rodziny Kempinków, był jednocześnie siedzibą niemieckiej policji, miejscem schronienia dla ludności z okolicy podczas nalotów bombowych oraz schronieniem dla tych, którzy musieli ukrywać się przed narodowymi socjalistami.Ze względu na przygraniczne położenie muzeum podejmuje działania  na rzecz promowania euregionalnych kontaktów Niemców i Holendrów poprzez wzajemne zapoznawanie się z historią lat 40. XX wieku, na której zakorzenione są niezliczone uprzedzenia. Z tego powodu muzeum zachęca do spotkań studentów niemieckich i holenderskich poprzez dwujęzyczne prezentacje i dwujęzyczne pakiety nauczania.Kolekcja muzeum składa się z nielegalnej drukarni, kryjówki, schronu przeciwlotniczego, broni, dokumentów, mundurów, materiałów propagandowych, zdjęć i innych przedmiotów, które obrazują codzienne życie i wybory, jakich musieli dokonywać wtedy ludzie. Nagrywanie świadectw i opowiadanie osobistych historii ma kluczowe znaczenie.

Czytaj dalej „NIEMCY: Współpraca Holenderskiego Narodowego Muzeum Ruchu Oporu z muzeum Villa ten Hompel”

NIEMCY: Wydawnictwa archiwów miejskich – Gera w Turyngii

Archiwa miejskie w Niemczech funkcjonują na zupełnie innych zasadach niż w Polsce.  Obok archiwów krajów związkowych, funkcjonuje ponad 1500 archiwów komunalnych na różnych szczeblach administracji od  archiwów powiatowych (Kreisarchive), po archiwa miejskie (Staadtarchive) i archiwa gminne (Gemeindearchive), a w ramach tych ostatnich archiwa urzędów (Amtsarchive). Archiwa te tworzą sieć obejmująca każdy okręg, miasto i gminę. Archiwa te mają charakter archiwów publicznych, ale pod względem organizacyjnym zachowują duża samodzielność, zatrudniają wykwalifikowanych pracowników oraz przechowują niekiedy imponujący zasób historyczny i tym samym realizują wszystkie funkcje archiwalne. Niektóre archiwa miejskie  przechowują  kilkanaście kilometrów akt od czasów średniowiecznych – akta związane z lokacją i pierwszymi nadaniami przywilejów, organizacją danej jednostki administracji terytorialnej. Są to dokumenty pergaminowe, księgi miejskie, w tym hipoteczne, księgi przyjęć do prawa miejskiego, księgi i dokumenty tworzone przez poszczególne organy samorządu miejskiego i urzędów z nim powiązanych, w tym również spuścizny i depozyty. Analogicznie funkcjonują te archiwa w innych krajach związkowych tj w Austrii i Szwajcarii.

Czytaj dalej „NIEMCY: Wydawnictwa archiwów miejskich – Gera w Turyngii”