POLSKA: Lublin, Konferencja „Problemy archiwistyki i edytorstwa źródeł historycznych XX wieku”

W dniu 15 czerwca 2023 r. odbyła się konferencja naukowa, zorganizowana przez Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Lublinie oraz Archiwum Państwowe w Lublinie. Dyrektorzy tych instytucji, Robert Derewenda i Krzysztof Kołodziejczyk, powitali przybyłych i krótko wprowadzili w ideę zorganizowanego spotkania, którego częścią była wystawa publikacji oraz dokumentów z obu tych instytucji.

Edycje źródłowe na wystawie

Edycje źródłowe na wystawie


Czytaj dalej „POLSKA: Lublin, Konferencja „Problemy archiwistyki i edytorstwa źródeł historycznych XX wieku””

UKRAINA: Okrągły stół: „Iskry i popioły polskiego powstania styczniowego”

W dniu 5 maja 2023 r. szef Państwowej Służby Archiwów Ukrainy Anatolij Chromow wziął udział online w spotkaniu okrągłego stołu „Iskry i popioły polskiego powstania styczniowego”, które odbyło się w ramach ukraińskich obchodów160. rocznicy powstania styczniowego z lat 1863-1864. W wydarzeniu, zorganizowanym przez Archiwum Państwowe Obwodu Kijowskiego, wzięli udział naukowcy z Ukrainy, Polski i Wielkiej Brytanii. Przy tej okazji, Archiwum zaprezentowało również wystawę dokumentów z okresu powstania, z zasobu archiwów państwowych obwodu kijowskiego, lwowskiego i czerkaskiego.

Czytaj dalej „UKRAINA: Okrągły stół: „Iskry i popioły polskiego powstania styczniowego””

POLSKA: Łódź, Konferencja „Dni Digitalizatora” 2022

Ósmą edycję Dni Digitalizatora mamy już za sobą. Tegoroczna odbyła się w dniach 29-30 września 2022 r. i była tym bardziej szczególna, że została zorganizowana przez Narodowe Archiwum Cyfrowe po dwuletniej przerwie spowodowanej pandemią koronawirusa. Ponadto, po raz pierwszy zlokalizowana została poza Warszawą. Wybór miejsca padł nieprzypadkowo na Muzeum Kinematografii w Łodzi, w szczególności że tematyka obrad koncentrowała się na zagadnieniach związanych z digitalizacją materiałów audiowizualnych.
Spotkanie podzielone zostało na dwa bloki tematyczne.

Czytaj dalej „POLSKA: Łódź, Konferencja „Dni Digitalizatora” 2022”

POLSKA: Archiwalia z zasobu Archiwum Państwowego w Szczecinie udostępnione w internecie transkrybowane na pismo maszynowe w oprogramowaniu Transkribus

Archiwum Państwowe w Szczecinie jest partnerem w interdyscyplinarnym międzynarodowym projekcie „Księga klasztorów na Pomorzu / Klosterbuch für Pommern”. Celem projektu jest opracowanie monograficzne 60 konwentów i domów zakonnych istniejących w dawnym księstwie pomorskim do XVI wieku. Monografia będzie opracowaniem interdyscyplinarnym, zbierającym wyniki badań archeologicznych, historycznych, nauk pomocniczych historii (archiwistyka, dyplomatyka, sfragistyka, geografia historyczna), historii sztuki, kultury, kartografii a także biologii. Studium stanowić ma również podstawę do opracowania nowoczesnych materiałów promocyjnych i informacyjnych dla potrzeb promocji regionu i dziedzictwa kulturowego Pomorza Przedniego i Pomorza Zachodniego.
W ramach projektu Archiwum Państwowe w Szczecinie przy współpracy Archiwum Uniwersytetu w Greifswaldzie wiosną i latem 2021 roku udostępniło na stronie Digitalne Bibliotek Mecklenburg-Vorpommern: Regesten zu den Urkunden der pommerschen Kirchen und Klöster – Regesty dokumentów kościołów i klasztorów pomorskich skany 34 ksiąg z regestami dokumentów klasztornych wraz z opracowaniem ich w oprogramowaniu Transkribus na pismo maszynowe.

Czytaj dalej „POLSKA: Archiwalia z zasobu Archiwum Państwowego w Szczecinie udostępnione w internecie transkrybowane na pismo maszynowe w oprogramowaniu Transkribus”

POLSKA: Uroczyste otwarcie Wystawy „Pamięć Polski. Lista Krajowa Programu UNESCO Pamięć Świata – 4. edycja”

Na wystawie „Pamięć Polski. Lista Krajowa Programu UNESCO Pamięć Świata – 4. edycja”, którą od 02.12.2021 można oglądać na Placu Wolności we Wrocławiu, pokazanych zostało piętnaście kopii bezcennych obiektów dziedzictwa narodowego wpisanych w tym roku na Polską Listę Krajową Programu UNESCO Pamięć Świata. To unikatowe dokumenty powstałe w okresie od średniowiecza do II wojny światowej, które wywarły znaczący wpływ na dzieje i kulturę Polski. Ekspozycja przygotowana została przez Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych z siedzibą w Warszawie.
Od 1997 roku najcenniejsze archiwalia z różnych krajów wpisywane są na listę programu UNESCO „Pamięć Świata”. Co dwa lata Dyrektor Generalny UNESCO, na wniosek Międzynarodowego Komitetu Doradczego, umieszcza na liście kolejne obiekty dziedzictwa dokumentacyjnego o wyjątkowym i międzynarodowym znaczeniu. Obecnie na liście UNESCO znajduje się 527 obiektów z kilkuset państw. Polską Listę Krajową Programu „Pamięć Świata” zainicjowano w 2014 roku. Wpisywane są na nią unikatowe skarby narodowego dziedzictwa o przełomowym znaczeniu dla historii, kultury i tożsamości naszego kraju. Obiekty te przechowywane są na co dzień w polskich archiwach, bibliotekach i muzeach. 10 czerwca 2021 na listę trafiło 15 nowych wpisów, w tym przechowywane w zbiorach Zakładu Narodowego im. Ossolińskich rękopisy Juliusza Słowackiego oraz średniowieczne rotulusy z Archiwum Państwowego we Wrocławiu.

Czytaj dalej „POLSKA: Uroczyste otwarcie Wystawy „Pamięć Polski. Lista Krajowa Programu UNESCO Pamięć Świata – 4. edycja””

POLSKA: 700-lecie koronacji Władysława Łokietka – wystawa i koncert

Zaproszenie na wystawę "Władysław Łokietek - odnowiciel Królestwa Polskiego"

Nadzwyczajne okoliczności epidemiczne sprawiły, że upamiętnienie 700. rocznicy koronacji Władysława Łokietka na króla Polski przyjmuje w tym roku formę wirtualną. 15 października 2020 r. o godz. 11.00 miała rozpocząć się w Archiwum Głównym Akt Dawnych konferencja, współorganizowana z Uniwersytetem Kardynała Stefana Wyszyńskiego, poświęcona jubileuszowi tego doniosłego wydarzenia. Obrady naukowe zostały przełożone na 2021 rok, natomiast od wyznaczonej godziny obejrzeć będzie można film z otwarcia wystawy, okazjonalny koncert, elementy katalogu wystawy oraz galerię dokumentów.

Anna Laszuk
NDAP

POLSKA: XX Powszechny Zjazd Historyków Polskich

W dniach 18-20 września 2019 odbył się w Lublinie jubileuszowy zjazd historyków. Jego hasło brzmiało: WIELKA ZMIANA. HISTORIA WOBEC WYZWAŃ… Zmiana widoczna była już w sposobie organizacji obrad zjazdowych. Główny punkt ciężkości postawiono nie na referaty, lecz na dyskusje. Wprowadzenie do paneli stanowiły referaty wiodące, których pełne teksty zamieszono na stronie internetowej zjazdu. W trakcie spotkań nie były odczytywane w całości, lecz po przedstawieniu głównych tez, głos zabierali paneliści, a także uczestnicy. Program główny obejmował 5 paneli i 9 sekcji. Duży był także program towarzyszący, na który składało się 5 paneli, a w ich ramach 8 sekcji. Imprezy towarzyszące, wystawy, sesja posterowa, gry uliczne, filmy, rekonstrukcja historyczna „Bogowie wojny” istotnie wzbogacały ofertę programową skierowaną do szerokiego grona uczestników (ponad 900 osób zarejestrowanych) i osób, które w tym czasie przebywały w Lublinie. Nie sposób było uczestniczyć we wszystkim, przedstawiamy więc tylko niektóre wydarzenia.


Jarosław Gowin i Paweł Pietrzyk

Uroczyste otwarcie Zjazdu miało miejsce w Centrum Spotkania Kultur. Przybyli na nie uczestnicy zjazdu z kraju i z zagranicy, a także politycy. Było to okazją do krótkiego wspomnienia absolwentów historii, niektórych obecnych na sali, którzy weszli lub wchodzą w skład władz państwowych i samorządowych. Minister nauki i szkolnictwa wyższego Jarosław Gowin w swoim wystąpieniu poruszył kwestię zmian w organizacji nauki, wprowadzanych przez jego resort, która nie zawsze jest korzystna dla nauk humanistycznych. Wspominając o liście czasopism punktowanych, ujawnił okoliczności, w jakich umieszczony został na niej także „Archeion”. Z te działanie naczelny dyrektor dr Paweł Pietrzyk wręczył ministrowi na scenie odznakę „Zasłużony dla polskiej archiwistyki”. Wykład inauguracyjny na temat „Potęga historii” wygłosił przewodniczący Komitetu Organizacyjnego prof. Jan Pomorski (UMCS), wzbogacając go prezentacją multimedialną.

Czytaj dalej „POLSKA: XX Powszechny Zjazd Historyków Polskich”

POLSKA: Warszawa, „Archiwa polskie i ukraińskie wobec wyzwań współczesności – podobieństwa i specyfika”

W dniach 13-14 czerwca 2019 r. odbyła się w Warszawie międzynarodowa konferencja „Archiwa polskie i ukraińskie wobec wyzwań współczesności – podobieństwa i specyfika”. Gości zgromadzonych w Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych powitali dr Paweł Pietrzyk, Naczelny Dyrektor, oraz dr Andrij Deszczycia – ambasador Ukrainy. Referaty wprowadzające wygłosili Tetiana Baranowa (Przewodnicząca Państwowej Służby Archiwalnej Ukrainy) oraz Paweł Pietrzyk. T. Baranowa przedstawiła „Priorytety w działalności ukraińskich archiwów na 2019 r.”. Zaliczyła do nich: informatyzację działalności archiwów; kształtowanie narodowego zasobu archiwalnego, do którego nadal zaliczane są archiwalia pozostające na Krymie; zabezpieczanie zasobu archiwalnego, w tym konserwację; popularyzację archiwaliów w kraju, m. in. w trakcie międzynarodowych dni archiwów, i w ramach współpracy międzynarodowej. P. Pietrzyk przedstawił zaś wystąpienie „Archiwa polskie wobec wyzwań współczesności”. Za najważniejsze kwestie uznał: przygotowanie nowej ustawy archiwalnej; dbanie o rozwój infrastruktury z uwzględnieniem potrzeb dokumentów elektronicznych; wszechstronne kształcenie archiwistów; określenie na nowo pozycji archiwów w państwie. Mówiąc o zmianach używanej terminologii, znakiem czasu nazwał coraz częściej używane określenie „przechowywanie długotrwałe” w miejsce „przechowywania  wieczystego”.
Pierwszą sesję pt. Zwiększenie dostępności zasobów archiwalnych (retrokonwersja, udostępnianie online, digitalizacja) rozpoczęło wystąpienie Macieja Zdunka (NDAP) „Program retrokonwersji pomocy archiwalnych w polskich archiwach państwowych”. Autor, pomysłodawca programu, w trakcie którego przeniesiono do systemów informatycznych większość danych sporządzonych wcześniej w postaci tradycyjnych środków ewidencyjnych i pomocy archiwalnych, opowiedział o założeniach tego programu oraz o jego przebiegu. Przedstawił też osiągnięte rezultaty i zalety użytkowania danych w postaci elektronicznej. Następną prelegentką była Anna Czajka (Archiwum Główne Akt Dawnych). W trakcie wystąpienia „Udostępnić nieczytelne. Konserwacja i alternatywne metody udostępniania informacji w procesie digitalizacji” skupiła się na nowoczesnych metodach i technikach obrazowania, umożliwiających poprawę czytelności treści dokumentów w trakcie ich digitalizacji. Wśród nich wymieniła wielomianowe mapy tekstury i obrazowanie multispektralne, pokazując przykłady efektów ich zastosowania. AGAD reprezentował także Hubert Wajs. Opowiedział on o „Udostępnianiu online zasobów historycznych na przykładzie Archiwum Głównego Akt Dawnych”. Wspomniał najdawniejsze inwentarze w kancelarii królewskiej z epoki nowożytnej, a następnie przedstawił inwentarze Metryki Koronnej, przygotowywane zgodnie ze standardami EAD i MARC21, oraz prezentację ksiąg stanu cywilnego Redite ad fontes. Zapowiedział przygotowanie interaktywnej mapy umożliwiającej poszukiwania genealogiczne oraz poinformował, że udostępnienie online skanów ksiąg metrykalnych o 1/3 zmniejszyło liczbę użytkowników w czytelni AGAD. Inny projekt – Archiwa w chmurach. Projekt unijny „Źródła genealogiczne mieszkańców województwa kujawsko-pomorskiego” – którego przedmiotem jest również udostępnienie online kopii cyfrowych, przedstawili Beata Herdzin (Archiwum Państwowe w Toruniu) oraz Bolesław Rassalski (Archiwum Państwowe w Bydgoszczy). B. Herdzin przypomniała kolejne etapy projektu i doświadczenia wynikające z ich realizacji. B. Rassalski skupił się na rozwoju portalu genealogiawarchiwach.pl po formalnym zakończeniu projektu, np. odfiltrowanie danych, nowy backup, Wiki dotycząca urzędów stanu cywilnego oraz wyszukiwanie także w innych portalach. Ostatnim głosem w sesji było wystąpienie „Szukajwarchiwach.gov.pl, czyli kolejny krok w stronę użytkownika”, przedstawione przez Karola Dowgiało (Narodowe Archiwum Cyfrowe). Zgromadzeni mogli zobaczyć elementy nowego portalu, którego promocja odbyła się 8 czerwca 2019 r. w ramach obchodów Międzynarodowego Dnia Archiwów. Za najistotniejsze prelegent uznał: aktualizację danych na bieżąco przez archiwa przygotowujące dane; konta użytkowników dające dostęp do nowych funkcjonalności; możliwość tworzenia kolekcji tematycznych; tagowanie poprzez dodawanie do opisów haseł indeksowych; zamawianie online skanów oraz materiałów do czytelni. Poinformował też, że na nowym portali archiwa mogą przedstawiać aktualności.

Czytaj dalej „POLSKA: Warszawa, „Archiwa polskie i ukraińskie wobec wyzwań współczesności – podobieństwa i specyfika””

POLSKA: Siedlce, konferencja „Archiwa w Polsce: wczoraj – dziś – jutro. 100 lat archiwów państwowych”

W dniach 14-15 lutego 2019 roku odbyły się II Siedleckie Spotkania Archiwoznawcze, zorganizowane w ramach obchodów 100-lecia archiwów państwowych przez Archiwum Państwowe w Siedlcach, Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach, Oddział IPN w Lublinie i Bibliotekę Pedagogiczną w Siedlcach. Patronatem objął ją Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych. Program konferencji był bardzo bogaty – w ciągu dwóch dni wygłoszono 26 referatów, których tematyka dotyczyła działalności różnych archiwów, ich zasobu oraz pracowników i użytkowników. Mówiono zarówno o przeszłości, jak i o dniu dzisiejszym, przedstawiając także kilka prognoz i postulatów na przyszłość.
Siedleckie Spotkania zapoczątkowały referaty poruszające zagadnienia istotne dla współczesnej archiwistyki, sygnalizujące zmiany i nowe trendy w funkcjonowaniu archiwów.
Dr Agnieszka Rosa przypomniała zakres i kierunki badań potrzeb użytkowników w archiwach, idących w ślad za bibliotekami. Zwróciła uwagę na dotychczasowy niewielki ich zasięg i rezultaty. Zabierając głos w dyskusji podkreśliła, że wyniki takich badań mogą mieć wpływ na trzy zagadnienia: organizację udostępniania, kierunki i zakres opracowania oraz politykę gromadzenia zasobu.

Czytaj dalej „POLSKA: Siedlce, konferencja „Archiwa w Polsce: wczoraj – dziś – jutro. 100 lat archiwów państwowych””

POLSKA: Jubileusz 100-lecia – obchody od 7 lutego 2019 r.

W dniu 7 lutego 1919 r. Józef Piłsudski, Naczelnik Państwa, podpisał dekret o organizacji archiwów państwowych i opiece nad archiwaliami, a 100. rocznica tego wydarzenia stanowiła asumpt do organizacji przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych Jubileuszu 100-lecia Archiwów Państwowych. Obchody otrzymały Patronat Narodowy Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy w Stulecie Odzyskania Niepodległości oraz Patronat Honorowy Wiceprezesa Rady Ministrów, Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. dr. hab. Piotra Glińskiego.

Ich początek miał miejsce 7 lutego 2019 r. W tym dniu kilkudziesięciu pracowników archiwów państwowych odznaczonych zostało, przyznanymi przez Prezydenta RP za zasługi w działalności na rzecz ochrony i konserwacji zasobów archiwalnych: Krzyżami Kawalerskimi Orderu Odrodzenia Polski, Złotymi, Srebrnymi i Brązowymi Krzyżami Zasługi oraz Medalami za Długoletnią Służbę.
Tego samego dnia na Zamku Królewskim w Warszawie miała miejsce Gala Archiwisty, rozpoczynająca całoroczne obchody jubileuszu. Przybyło na nią ok. 370 osób z wielu polskich instytucji. Była tam sposobność obejrzenia z bliska dekretu o organizacji archiwów państwowych i opiece nad archiwaliami.


Dekret z 1919 r. Fot. Jacek Rajkowski

Czytaj dalej „POLSKA: Jubileusz 100-lecia – obchody od 7 lutego 2019 r.”