POLSKA: XX Powszechny Zjazd Historyków Polskich

W dniach 18-20 września 2019 odbył się w Lublinie jubileuszowy zjazd historyków. Jego hasło brzmiało: WIELKA ZMIANA. HISTORIA WOBEC WYZWAŃ… Zmiana widoczna była już w sposobie organizacji obrad zjazdowych. Główny punkt ciężkości postawiono nie na referaty, lecz na dyskusje. Wprowadzenie do paneli stanowiły referaty wiodące, których pełne teksty zamieszono na stronie internetowej zjazdu. W trakcie spotkań nie były odczytywane w całości, lecz po przedstawieniu głównych tez, głos zabierali paneliści, a także uczestnicy. Program główny obejmował 5 paneli i 9 sekcji. Duży był także program towarzyszący, na który składało się 5 paneli, a w ich ramach 8 sekcji. Imprezy towarzyszące, wystawy, sesja posterowa, gry uliczne, filmy, rekonstrukcja historyczna „Bogowie wojny” istotnie wzbogacały ofertę programową skierowaną do szerokiego grona uczestników (ponad 900 osób zarejestrowanych) i osób, które w tym czasie przebywały w Lublinie. Nie sposób było uczestniczyć we wszystkim, przedstawiamy więc tylko niektóre wydarzenia.


Jarosław Gowin i Paweł Pietrzyk

Uroczyste otwarcie Zjazdu miało miejsce w Centrum Spotkania Kultur. Przybyli na nie uczestnicy zjazdu z kraju i z zagranicy, a także politycy. Było to okazją do krótkiego wspomnienia absolwentów historii, niektórych obecnych na sali, którzy weszli lub wchodzą w skład władz państwowych i samorządowych. Minister nauki i szkolnictwa wyższego Jarosław Gowin w swoim wystąpieniu poruszył kwestię zmian w organizacji nauki, wprowadzanych przez jego resort, która nie zawsze jest korzystna dla nauk humanistycznych. Wspominając o liście czasopism punktowanych, ujawnił okoliczności, w jakich umieszczony został na niej także „Archeion”. Z te działanie naczelny dyrektor dr Paweł Pietrzyk wręczył ministrowi na scenie odznakę „Zasłużony dla polskiej archiwistyki”. Wykład inauguracyjny na temat „Potęga historii” wygłosił przewodniczący Komitetu Organizacyjnego prof. Jan Pomorski (UMCS), wzbogacając go prezentacją multimedialną.

Czytaj dalej „POLSKA: XX Powszechny Zjazd Historyków Polskich”

„Nauki pomocnicze historii – nowa perspektywa źródłoznawcza” – XX Powszechny Zjazd Historyków Polskich, Lublin 20 września 2019 r.

Szanowni Państwo!

Zbliżają się obrady XX Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich, które w tym roku odbędą się w Lublinie 18 – 20 września 2019 r. Tradycyjnie w trakcie Zjazdu odbędą się obrady sekcji poświęconej naukom pomocniczym historii (Sekcja 9): „Nauki pomocnicze historii – nowa perspektywa źródłoznawcza”, co wpisuje się w ogólny temat Zjazdu. W trakcie obrad chcielibyśmy zastanowić się nad obecną kondycją nauk pomocniczych historii, czemu mają służyć zarówno referaty wiodące, jak i towarzysząca im dyskusja.

Organizatorem obrad Sekcji Nauk Pomocniczych Historii jest Zespół Nauk Pomocniczych Historii i Edytorstwa przy Komitecie Nauk Historycznych PAN.

Formuła Zjazdu przewiduje, że w czasie posiedzenia sekcji wygłaszane są dwa referaty wiodące, wprowadzające do dyskusji, która powinna być ważnym elementem obrad. Stosując się do wymogów organizacyjnych prezentujemy na posiedzeniu dwa wiodące referaty, jednocześnie postanowiliśmy zmodyfikować nieco ten model. Oprócz referatów proponujemy pięć zamówionych głosów dyskusyjnych, dotyczących wiodących obecnie problemów nauk pomocniczych historii, które powinny ukierunkować naszą dalszą dyskusję plenarną. Głos każdego z Państwa będzie miał duże znaczenie. Zachęcam do udziału dyskusji.

Tematem przewodnim Zjazdu jest „Wielka zmiana. Historia wobec wyzwań…”. Wielka zmiana i wyzwania stają także przed naukami pomocniczymi historii i edytorstwem. Aby im podołać nasze środowisko musi stanowić jedność, zmierzać do wspólnego celu, zastanowić się w trakcie środowiskowej dyskusji nad naukowymi priorytetami i podjąć ich realizację. Temu służyć mają obrady naszej sekcji, dlatego gorąco zachęcam do udziału.
Poniżej podaję program sympozjum, wraz z zamówionymi głosami w dyskusji, nie uwzględnionymi w oficjalnym programie Zjazdu.

Zenon Piech
Przewodniczący Zespołu Nauk Pomocniczych Historii i Edytorstwa PAN

Czytaj dalej „„Nauki pomocnicze historii – nowa perspektywa źródłoznawcza” – XX Powszechny Zjazd Historyków Polskich, Lublin 20 września 2019 r.”

NIEMCY: 88. Niemiecki Dzień Archiwów (88. Deutscher Archivtag) w dniach 25-28 września 2018 roku

W dniach 25-28 września w Rostoku odbył się Deutscher Archivtag, czyli zjazd archiwistów niemieckich. Organizatorem zjazdu jest Związek Niemieckich Archiwistek i Archiwistów (Verein der Deutscher Archivarinnen und Archivare e.V.). Impreza ta gościła po raz pierwszy w Rostoku i Meklemburgii-Pomorzu Przednim. Motywem zaproszenia zjazdu do Rostoku był jubileusz 800-lecia lokacji miasta (1218-2018), a także zbliżający się jubileusz 600-lecia powołania miejscowego uniwersytetu (1419-2019). Obrady odbywały się w hali widowiskowej Stadthalle Rostock, a zgromadziły ponad 700 uczestników. Wśród zaproszonych gości zagranicznych byli przedstawiciele stowarzyszeń archiwalnych z Austrii, Belgii, Czech, Polski, Węgier, Szwecji i Szwajcarii. Ponadto w pierwszym dniu obrad gościła kilkuosobowa delegacja władz archiwalnych z Chin.
Hasło tegorocznego zjazdu brzmiało Verlässlich, richtig, echt – Demokratie braucht Archive! (Zaufanie, prawda, autentyczność. Demokracja potrzebuje archiwów.). Stanowi ono wprowadzenie do głównego tematu zjazdu, czyli roli dokumentów w życiu człowieka i ich zabezpieczeniu, a także poszanowaniu praw człowieka, szczególnie przez służby państwowe w kontekście dokumentacji służb specjalnych w trakcie przechowywania i udostępniania materiałów archiwalnych.
Zjazd otworzył przewodniczący Związku Niemieckich Archiwistek i Archiwistów Ralf Jacob, a po wygłoszeniu powitalnych wystąpień przez przedstawicieli władz regionalnych, m.in. minister ds. oświaty, nauki i kultury landu Meklemburgia-Pomorze Przednie pani Brigit Hasse wykład inauguracyjny przedstawił deputowany do Bundestagu Hans Chrystian Ströbele: Geheimdienstakten ins Bundesarchiv – Neuregelung des Archivrechts. Stwierdził on, iż Archiwum Federalne obecnie nie ma możliwości nadzoru nad dokumentacja służb specjalnych (BND, BfV). Parlament niemiecki pracuje nad zmianą tego, aby Archiwum Federalne miało jednak wpływ na zabezpieczenie dokumentów wytwarzanych przez służby specjalne, aby społeczeństwa poprzez archiwa otrzymało kolejny element kontroli nad prawidłowym funkcjonowaniem tego typu instytucji, H.Ch. Ströbele podkreślił, iż będzie to kolejny gwarant zabezpieczenia praw człowieka.

Czytaj dalej „NIEMCY: 88. Niemiecki Dzień Archiwów (88. Deutscher Archivtag) w dniach 25-28 września 2018 roku”

VII Powszechny Zjazd Archiwistów Polskich

W dniach 20-21 września 2017 odbył się w Kielcach kolejny zjazd archiwistów, który objął patronatem Prezydent RP Andrzej Duda. Tegorocznym hasłem była „Archiwistyka bez granic”. Zjazd przyjął formę wielowątkowej konferencji, w ramach której odbyło się 5 warsztatów, 19 paneli, jedno forum i 4 sesje plenarne (program). Wystąpiło na nich stu kilkudziesięciu referentów z instytucji polskich i zagranicznych, a kolejni brali udział w dyskusjach. Obrady miały miejsce głównie w budynkach Politechniki Świętokrzyskiej, a dwa panele w archiwach kieleckich – państwowym i kościelnym. W związku z tym, że wydarzenia odbywały się równolegle, niemożliwe było wzięcie udziału we wszystkich, i z tego powodu nasza relacja jest niepełna. Głosy pozjazdowe można poznać także np. na Ifar.

Przed rozpoczęciem Zjazdu odbyły się pierwsze panele i warsztaty, które często, ze względu na dużą liczbę uczestników, też miały formę prezentacji i wykładów z elementami dyskusji.
Warsztaty „Obsługa użytkowników trudnych, czyli o tym jak nie dać się zaskoczyć” przygotowała i poprowadziła Marlena Jabłońska. Przybrały one formę dyskusji, wymiany myśli i doświadczeń dotyczących procesu udostępniania materiałów archiwalnych oraz sposobów postępowania z różnymi typami tzw „trudnych” klientów. Całość warsztatów została wzbogacona o prezentację przygotowaną przez moderatorkę. Przedstawiła ona najważniejsze kwestie związane z cyklem udostępniania dokumentacji archiwalnej. Jako pierwszą wskazała udostępnianie jako najważniejsze zadanie i funkcję archiwum. Wyartykułowany został tu jednocześnie wniosek, iż udostępnianie archiwaliów rozpoczyna się już w momencie uświadomienia sobie potrzeby skorzystania ze źródeł archiwalnych. Następnie M. Jabłońska omówiła cały proces udostępniania i opisała jego kontekst, rozumiany jako określenie tematu poszukiwań oraz zasad udostępnienia sformułowanych w sposób konkretny i zrozumiały dla użytkownika. Jako kolejny punkt zwrócono też uwagę na uczestników procesu – archiwistę i użytkownika oraz ich relacje. Na podstawie omawianego problemu rozwinęła się dyskusja na temat roli jaką archiwiści – pracownicy pracowni naukowych w archiwach – spełniają w procesie udostępniania. Pojawiły się głosy, że coraz częściej archiwista przybiera niejako rolę nauczyciela i przewodnika w całym cyklu udostępniania, szczególnie wobec tzw. „nowych” użytkowników, odwiedzających pracownie po raz pierwszy, lub takich, którzy nie są odpowiednio merytorycznie przygotowani do prowadzenia poszukiwań archiwalnych. Następnie omówione zostały procedury i techniki udostępniania w sytuacjach trudnych, tj. brak pomocy ewidencyjnych, odmowa dostępu do materiałów archiwalnych, niesprzyjające warunki pracy. W dyskusji stwierdzono, że cechą, jaką powinien odznaczać się archiwista w tzw. „trudnej sytuacji” z klientem jest asertywność oraz umiejętność jasnego i czytelnego argumentowania swoich racji, dotyczących np. odmowy udostępnienia materiałów archiwalnych.

Czytaj dalej „VII Powszechny Zjazd Archiwistów Polskich”

Czechy: XVII Ogólnokrajowa Konferencja Archiwalna

W dniach 25-27 kwietnia 2017 r. odbyła się w Libercu 17. Ogólnokrajowa Konferencja Archiwalna (17. celostátní archivní konference), organizowana co dwa latach przez Stowarzyszenie Czeskich Archiwstów (Česka archivni společnost – ČAS). Przybyło nań ponad 350 archiwistów, zakwaterowanych i obradujących w kompleksie rekreacyjno-hotelowym „Babylon”.
Obrady 25 kwietnia o godz. 13 otworzył Petr Kolin z libereckiego archiwum państwowego, przywitawszy wszystkich gości, w tym honorowych, wśród których znalazł się – i zabrał głos – wiceminister Spraw Wewnętrznych Petr Mlsna. Stwierdził on m.in., iż w kierowanym przez niego resorcie archiwiści stanowią aż 1/3 urzędników. Po nim wystąpili przedstawiciele kolejnych instytucji mających patronat nad imprezą, a mianowicie władz krajowych (wojewódzkich), nadburmistrza Liberca, a także rektor miejscowego Uniwersytetu Technicznego Zdének Kuse, który oświadczył, iż zależało mu bardzo na spotkaniu z archiwistami, bo często korzysta z ich pracy w swoich poszukiwaniach genealogicznych, ale wyłącznie za pośrednictwem Internetu, w którym dziś można znaleźć niemal wszystkie dawne metryki. Życzył zebranym, aby w swojej pracy sprostali współczesnym wyzwaniom, a zwłaszcza dokumentowi elektronicznemu, gdyż on – człowiek przywiązany do tradycyjnej formy dokumentu papierowego – obawia się, iż po erze cyfrowej nie pozostanie żadne ślad. Głos zabrał też Prezes ČAS David Valušek, zaś w imieniu gości zagranicznych wystąpiła Prezes Stowarzyszenia Archiwistów Słowackich Mária Grófová, dziękując za zaproszenie i życząc owocnych obrad, wyrażając przy tym żal, że z powodu bardzo bogatego programu, nie będzie możliwości uczestniczenia w obradach wszystkich sekcji.

Czytaj dalej „Czechy: XVII Ogólnokrajowa Konferencja Archiwalna”

POLSKA: IX Zjazd Internetowego Forum Archiwalnego iFAR w Toruniu

Sprawozdanie z IX Zjazdu Internetowego Forum Archiwalnego iFAR, który odbył się na UMK w Toruniu, 19-20 listopada 2015 r.

W czwartek obrady moderowali Hanna Staszewska (APP) i Wojciech Woźniak (NAC).
Pierwszy prelegent, Mariusz Krause  (Sąd Rejonowy w Starogardzie Gdańskim) przedstawił temat „Archiwa i archiwiści oczami użytkowników”. Referujący omówił – na przykładzie swojego sądu –  jak archiwista zakładowy jest postrzegany przez współpracowników, którzy są jednocześnie użytkownikami archiwum zakładowego. Z potocznych opinii społeczeństwa wynika, iż praca archiwisty nie jest doceniana, a archiwum nie jest ważną komórką organizacyjną danej firmy. Na potrzeby prezentacji przygotowano ankietę, którą przesłano do 70 sądów w Polsce. Zawierała ona następujące pytania: 1) Czy zatrudniacie Państwo archiwistę, 2) Jeśli nie, czy uważacie Państwo, iż byłaby potrzeba zatrudnienia archiwisty, 3) Jaki byłby główny powód, 4) Czym według Państwa zajmuje się archiwista, 5) Jak postrzegacie Państwo codzienną pracę archiwisty, 6) Jak scharakteryzowalibyście Państwo archiwum. Odpowiedź zwrotną otrzymano z 11 sądów: większość tych instytucji zatrudnia archiwistę na etacie, przeważała opinia, iż archiwista jest potrzebny: usprawnia pracę sądu i ułatwia dostęp pracowników do dokumentacji. Ku zdziwieniu referującego, pracownicy sądów mają świadomość tego, czym zajmuje się archiwista
na co dzień.

Czytaj dalej „POLSKA: IX Zjazd Internetowego Forum Archiwalnego iFAR w Toruniu”

CZECHY: XVI Krajowa Konferencja Archiwalna

W dniach od 7 do 9 kwietnia 2015 r. w miejscowości Poděbrady, odbędzie się 16 Konferencja Czeskich Archiwistów, tym razem pod hasłem: „Archiwa, człowiek i krajobraz. Przemiany krajobrazu i środowiska naturalnego w dokumentach archiwalnych” (Archivy, člověk a krajina. Proměny krajiny a životního prostředí v archivních dokumentech). Jej organizatorami są już tradycyjnie Czeskie Towarzystwo Archiwalne (Česká archivní společnost, o. s.), Oddział Czeskiego Towarzystwa Informacyjnego przy Archiwum Narodowym (Pobočka České informační společnosti, o.s. při Národním archivu), Departament Zarządu Archiwów Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (Ministerstvo vnitra, Odbor archivní správy a spisové služby) oraz jak zwykle gospodarz, a więc Okręgowe Archiwum Państwowe w Pradze (Státní oblastní archiv v Praze).
Tradycyjna, odbywająca się co dwa lata, konferencja archiwistów Republiki Czeskiej, będzie w tym roku poświęcona głównie zagadnieniem związanym z archiwami rolnym i leśnym, które u naszych południowych sąsiadów stanowiły jeden z kamieni węgielnych nowoczesnej sieci archiwalnej. Pracujący w tych instytucjach, na przestrzeni ostatnich lat, archiwiści, to bardzo często kluczowe osobistości archiwistyki w ogóle. Jednak samą archiwistykę agrarno-leśną uważa się w Czechach już za rozdział zamknięty. Konferencja ma odpowiedzieć m.in. na pytanie, czy tak jest w istocie? Jej zadaniem ma być również stworzenie platformy do wyznaczenia punktów stycznych w interdyscyplinarnej współpracy badaczy wykorzystujących archiwalia, jako jedno ze źródeł informacji w odniesieniu do badań nad zmieniającym się krajobrazem.

Czytaj dalej „CZECHY: XVI Krajowa Konferencja Archiwalna”

POLSKA: Sprawozdanie z VIII Zjazdu Uczestników i Sympatyków iFAR (Internetowego Forum Archiwalnego), Warszawa, siedziba NAC, 9-10 października 2014 r.

W dniach 9-10 października w Warszawie odbył się VIII Zjazd iFAR – Uczestników i Sympatyków Internetowego Forum Archiwalnego. Wydarzenie miało dwie części. Pierwszego dnia przewidziano część konferencyjną oraz towarzyską, natomiast dzień drugi to warsztaty z systemów ZoSIA i eDok oraz zwiedzanie Narodowego Archiwum Cyfrowego.
Czwartkowe obrady otworzył dyrektor Narodowego Archiwum Cyfrowego, Wojciech Woźniak.
Następnie jako pierwsza referentka głos zabrała Hanna Staszewska (AP Poznań), która przedstawiła prezentację pt. „Od archiwariusza do archiwisty cyfrowego, czyli kim jesteśmy i dokąd zmierzamy?” Nawiązała do dyskusji terminologicznych, jakie toczono w latach 20. XX w. kiedy to polska archiwistyka znajdowała się „w stanie płynnym” i nawet termin „archiwista” nie był pewny. Proponowany wtedy przez niektórych „archiwariusz” jako bardziej godny i dostojny został odrzucony w artykule w „Archeionie” z 1928 r. przez językoznawcę, A. Kryńskiego, który fachowo dowiódł, że „archiwista” jest zgodny z polską tradycją językową i poprawny. Po wielu latach, w 2007 r., w czasie I Toruńskich Konfrontacji Archiwalnych prof. W. Chorążyczewski zaproponował termin „archiwistyk” na określenie archiwisty nie-praktyka, zajmującego się naukowo dziedziną archiwalną, a w 2009 r. pojawił się „archiwozof”, uprawiający archiwozofię (antropologię archiwistyki?) i traktujący archiwum jako fenomen kultury. Od kilku lat przebija się do naszej świadomości termin „archiwista cyfrowy”, który wymaga jeszcze badań i refleksji oraz zdefiniowania zakresu kompetencji i wymogów.

Czytaj dalej „POLSKA: Sprawozdanie z VIII Zjazdu Uczestników i Sympatyków iFAR (Internetowego Forum Archiwalnego), Warszawa, siedziba NAC, 9-10 października 2014 r.”