CZECHY: Czy dojdzie do brakowania materiałów archiwalnych? Może u nas też?

W programie Walnego Zgromadzenia Czeskiego Stowarzyszenia Archiwalnego, jakie odbyło się jeszcze w kwietniu 2025 r., tradycyjnie miało miejsce wystąpienie dyrektora Departamentu Administracji Archiwalnej i Służby Dokumentacyjnej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Daniela Doležala, któremu podlegają wszystkie archiwa państwowe w Republice Czeskiej. W swoim przemówieniu, które sam określił mianem „raportu”, przedstawił najważniejsze, według niego, wyzwania i problemy, przed jakimi w najbliższych latach staną archiwa historyczne. Przyjrzyjmy się kilku z tych zagadnień.
Na początku wystąpienia Daniel Doležal – odpowiednik polskiego Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych – wyraził zadowolenie z „korzystnej i owocnej współpracy pomiędzy ministerstwem a Czeskim Stowarzyszeniem Archiwalnym”, w ramach której przeprowadzono szereg spotkań i debat nad rozwojem czeskiej archiwistyki. Ważne dla niego były też częste odwiedziny w archiwach i osobiste kontakty, podejmowane w poszukiwaniu „optymalnej płaszczyzny dla naszej dziedziny, konsensusu, który może stać się solidnym fundamentem dalszego istnienia”. W stale i szybko zmieniającym się świecie archiwistyka winna wypracować solidne podstawy, w oparciu o które będzie można „udowodnić społeczeństwu nieodzowność archiwów i archiwistów”. Zauważył przy tym, że niezmiennym elementem pozostaje fakt, „że praca archiwalna nigdy, pod żadnymi rządami (…), nie miała należnego priorytetu ani społecznego wsparcia”.

Czytaj dalej „CZECHY: Czy dojdzie do brakowania materiałów archiwalnych? Może u nas też?”

NIEMCY: Pożar w archiwum Fundacji Kultury Fliedner.

Takie historie niestety się zdarzają – katastrofy i pożary w archiwach: Kolonia 2009, Kraków 2021 i obecnie Düsseldorf. Pożar, który miał miejsce 19 maja 2025 r. w centrum utylizacji odpadów w szpitalu Florence Nightingale w Kaiserswerther Diakonie w Düsseldorfie, szczególnie dotknął archiwum budynku i skład muzealny Fundacji Kultury Fliedner. Cenne dobra kultury i dokumenty historyczne zostały zniszczone lub poważnie uszkodzone. Fundacja ma długą i zacną historię wpisującą się w historię Düsseldorfu.  Pastor Theodor Fliedner i jego pierwsza żona, Friederike Fliedner, otworzyli Dom Macierzysty w Kaiserswerth w październiku 1836 r. – pierwszą na świecie instytucję diakonatu. Niezamężne kobiety uczyły się tam zawodu pielęgniarki i opiekunki do dzieci. Jednocześnie mieszkały razem jako diakonisy we wspólnocie Domu Macierzystego. Kobiety rozwinęły silną wspólnotę wiary, życia i służby. Fliednerowie wcześnie znaleźli praktyczne rozwiązania potrzeb społecznych. Z biegiem czasu  rozwinęło się to w nowoczesne i zróżnicowane przedsiębiorstwo społeczne, w którego skład wchodziły różne szkoły, w tym szkoła pielęgniarska), a także inne placówki kształcenia  i szkoleniowe, służba wsparcia dla młodzieży i rodzin oraz szpital Florence Nightingale, wybudowany w 1975 r.

Czytaj dalej „NIEMCY: Pożar w archiwum Fundacji Kultury Fliedner.”

CZECHY: Próba przemytu narzeczonej przez granicę w 1965 r.

Czeskie Archiwum Zbiorów Sił Bezpieczeństwa (Archiv bezpečnostních složek) – odpowiednik polskiego Instytutu Pamięci Narodowej, na swoich stronach internetowych co miesiąc przedstawia ciekawe dokumenty dotyczące działalności byłej czechosłowackiej Służby Bezpieczeństwa i innych urzędów tego komunistycznego państwa. W jednej z ostatnich takich prezentacji znalazły się akta dochodzenia z 1965 r. dotyczące próby przemytu przez granicę kobiety, ukrytej w specjalnej skrytce samochodu osobowego.

Czytaj dalej „CZECHY: Próba przemytu narzeczonej przez granicę w 1965 r.”

CZECHY: Konferencja o „Psiogłowcach”

Powiatowe Archiwum Państwowe w Domažlicach z siedzibą w Horšovskim Tynie, we współpracy z Biblioteką im. Boženy Němcovej w Domažlicach, Miastem Domažlice i Krajem Pilzneńskim organizują konferencję pt. „Chodowie i rok 1325 – Siedem wieków historii Chodów”, która zaplanowana została w dniach 2–3 października 2025 r.
Chodowie (czeskie Chodové), to wolny lud, którym królowie czescy w XIII w. obsadzili zachodnią granicę Czechach, celem strzeżenia jej ze strony Bawarii. Zamieszkiwali 11 wsi koło Domažlic, tzw. – Region Chodzki. Byli wolnymi kmieciami, podlegającymi jedynie królowi. W zamian za swoją służbę zostali zwolnieni ze wszystkich powinności feudalnych.

Czytaj dalej „CZECHY: Konferencja o „Psiogłowcach””

CZECHY: Protokół rozwiązania Układu Warszawskiego z 1991 r. zabytkiem kultury

W Republice Czeskiej od wielu lat najważniejsze dla państwa i narodu dokumenty wpisywane są na specjalną listę Archiwalnych Zabytków Kultury (AKP), która aktualizowana jest co roku przez Ministerstwie Spraw Wewnętrznych. Trafiające na tę listę materiały aktowe oceniane są pod względem czasu powstania, treści, formy, jak również znaczenia ich twórcy, bierze się pod uwagę także ich wyjątkowość, oryginalność, a przede wszystkim znaczenie dla historii powszechnej, narodowej lub regionalnej, ale także dziejów nauki, techniki lub kultury. Umieszczenie danego dokumentu na takiej liście jest bardzo istotnym narzędziem ochrony i promocji dziedzictwa archiwalnego. Archiwa będące w posiadaniu takiej dokumentacji prowadzą dla niej odrębną ewidencję.

Czytaj dalej „CZECHY: Protokół rozwiązania Układu Warszawskiego z 1991 r. zabytkiem kultury”

FRANCJA: Pomysł na praktyczne wykorzystanie sztucznej inteligencji

W czerwcu 2025 r. Narodowe Archiwum Zamorskie Francji (Archives nationales d’outre-mer) uruchomiło nową stronę internetową. Interesującą nowością jest wykorzystanie sztucznej inteligencji w udzielaniu informacji na podstawowe pytania z zakresu tematyki dotyczącej spraw administracyjnych Algierii w okresie kolonialnym (1830-1962). Chatbot o nazwie NORIA (Nouvelle Orientation de Recherche Interactive dans les Archives) tzw. agent konwersacyjny został wyposażony w narzędzia pozwalające mu udzielić kompetentnych informacji obejmują cztery obszary: narodowości francuskiej, służby wojskowej, kariery zawodowej oraz zatrzymania lub uwięzienia. NORIA udziela informacji w oparciu o aktualizowany na bieżąco  stan wiedzy. Użytkownik musi jednak mieć świadomość, że otrzymana od chatbota informacja nie tworzy stany prawnego, nie zastępuje obowiązujących przepisów prawa i ich wykładni oraz nie uruchamia postępowania administracyjnego. Zakres udzielania informacji będzie rozwijany i rozszerzany. NORIA pojawia się, u dołu strony internetowej archiwum w postaci ikony. Po jej uruchomieniu, użytkownik otrzymuje mikro informację o zakresie wiedzy chatbota gotowego do pracy.

Czytaj dalej „FRANCJA: Pomysł na praktyczne wykorzystanie sztucznej inteligencji”

UKRAINA: Szkolenie medyczne dla pracowników Państwowej Służby Archiwalnej

W dniach od 30 czerwca do 1 lipca 2025 r. w Państwowej Archiwalnej Bibliotece Naukowej odbyło się szkolenie z medycyny taktycznej (medycyny pola walki) i pierwszej pomocy dla pracowników Państwowej Służby Archiwalnej Ukrainy. Wydarzenie zostało zorganizowane z inicjatywy pierwszego zastępcy przewodniczącego Państwowej Służby Archiwalnej Ukrainy, Tetiany Szewczenko.

Czytaj dalej „UKRAINA: Szkolenie medyczne dla pracowników Państwowej Służby Archiwalnej”