Wydarzenia w kraju – Strona 2

Żegnamy dr. Romana Stelmacha (1950 – 2022)

dr Roman Stelmach (1950 – 2022)
fot. AP Wrocław

21 marca 2022 r. zmarł nasz kolega, wybitny archiwista, źródłoznawca i mediewista dr Roman Stelmach. Całe zawodowe życie związany był z Archiwum Państwowym we Wrocławiu, zajmując się dziejami średniowiecza postrzeganymi poprzez źródła historyczne, którymi się opiekował jako archiwista i w oparciu o które prowadził badania naukowe jako historyk. Dyplomatyka i sfragistyka śląska, czeska, polska i niemiecka były jego żywiołem. Szczególnym jego zainteresowaniem cieszyły się zasoby archiwalne dotyczące klasztorów na Śląsku i Górnych Łużycach, śląskie kancelarie książęce oraz źródła do dziejów miast.
Publikował na łamach tak ważnych periodyków jak: Archeion, Sobótka, Teki archiwalne, Acta Universitatis Wratislaviensis.
Publikował sporo. Jedną z jego ważniejszych prac był Katalog średniowiecznych dokumentów przechowywanych w Archiwum Państwowym we Wrocławiu, Racibórz 2014, s. 928.

Czytaj dalej „Żegnamy dr. Romana Stelmacha (1950 – 2022)”

Żegnamy prof. Darię Nałęcz (1951-2022)

prof. Daria Nałęcz (1951 – 2022)

Zapaliła zielone światło dla ArchNetu. Przed prawie 20 laty bez wahania zgodziła się poprzeć inicjatywę archiwalnego środowiska wrocławskiego utworzenia Naukowego Portalu Archiwalnego. Było to jedno z wielu okien na świat, jakie otworzyła archiwom i archiwistom polskim. Jej wiedza, erudycja, energia, niespokojny twórczy duch były tym, co budowało nową jakość w funkcjonowaniu archiwów państwowych. Jako Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych kierowała nimi na przełomie stuleci, w latach 1996-2006. Wprowadziła je w nowe tysiąclecie, chętnie i umiejętnie korzystając z nowych możliwości politycznych, technologicznych i innych.

Daria Monika Lipińska-Nałęcz była absolwentką Uniwersytetu Warszawskiego, doktorem habilitowanym nauk humanistycznych, pracownikiem naukowym. Najdłużej związana była zawodowo z Instytutem Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, gdzie przygotowywała rozprawy historyczne. Latem 1996 r., po nagłej śmierci prof. Jerzego Skowronka, została powołana na stanowisko Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych. Warsztat badacza zamieniła na gabinet urzędnika, w którym powstawały już nie obrazy przeszłości, ale pomysły i wizje na przyszłość. Sprawnie kierowała nie tylko urzędem, ale i siecią archiwów państwowych. Doceniała znaczenie informatyzacji – w wymiarze sprzętowym i systemowym. Pod jej okiem powstawały kolejne witryny internetowe w domenie archiwa.gov.pl i ap.gov.pl; tworzone były kolejne bazy danych, stopniowo łączone w system informacji archiwalnej online; zaczął działać w postaci wyłącznie elektronicznej rejestr dokumentacji osobowej i płacowej.

Czytaj dalej „Żegnamy prof. Darię Nałęcz (1951-2022)”

POLSKA: „Fotografie w archiwach kościelnych. Zasób- opracowanie- udostępnianie”- konferencja Ośrodka Archiwów, Bibliotek i Muzeów Kościelnych KUL

W dniach 5-6 października 2021 r. w gmachu Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II odbyła się konferencja naukowa: „Fotografie w archiwach kościelnych. Zasób-opracowanie-udostępnianie”, zorganizowana przez Ośrodek Archiwów, Bibliotek i Muzeów Kościelnych.

Patronat honorowy nad sesją objęli: abp dr Stanisław Gądecki, przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski, bp prof. Michał Janocha, przewodniczący Rady KEP ds. Kultury i Ochrony Dziedzictwa Kulturowego; dr Paweł Pietrzyk, Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych oraz ks. prof. Mirosław Kalinowski, Rektor KUL.

Konferencja zgromadziła pracowników archiwów kościelnych i państwowych, wykładowców akademickich oraz zainteresowanych problematyką spuścizny fotograficznej.

Spotkanie zainaugurowała dr hab. prof. Lucyna Harc (zastępca Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych), która przedstawiła Konkurs Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych „Wspieranie Działań Archiwalnych”. W swoim wystąpieniu zwróciła uwagę na podstawy prawne programu, cele oraz najważniejsze zrealizowane projekty. Prelegentka zauważyła, że od kilku lat największym beneficjentem konkursu są instytucje Kościoła katolickiego, jednak tylko jeden zakwalifikowany projekt dotyczył opracowania zdjęć (opracowanie i digitalizacja spuścizny fotograficznej o. gen. Adama Studzińskiego OP przez Archiwum Polskiej Prowincji Dominikanów w Krakowie). Dlatego też wystąpienie L. Harc miało również charakter apelu, do zgromadzonych na konferencji przedstawicieli archiwów kościelnych, aby składali wnioski o opracowanie i zabezpieczenie swojej spuścizny fotograficznej.

Czytaj dalej „POLSKA: „Fotografie w archiwach kościelnych. Zasób- opracowanie- udostępnianie”- konferencja Ośrodka Archiwów, Bibliotek i Muzeów Kościelnych KUL”

POLSKA: Jelenia Góra – wręczenie medalu „Amicus archivi”

Dnia 30 września 2021 r., z okazji Dnia Archiwisty, Archiwum Państwowe we Wrocławiu Oddziału Archiwum w Jeleniej Górze, już po raz drugi wręczyło medalem pamiątkowym „Amicus archivi”. Odbyło się to w sali rajców jeleniogórskiego ratusza, podczas zorganizowanej tu przez Towarzystwo Przyjaciół Jeleniej Góry, Ośrodek „Pamięć i Przyszłość” z Wrocławia i jeleniogórskie Archiwum Państwowe sesji popularnonaukowej nt. ludności żydowskiej w regionie w XIX i XX w.
Rok temu, obchodząc 75-lecie działalności polskich archiwów historycznych w Jeleniej Górze, tutejsze archiwum państwowe postanowiło ustanowić medal, którym mogłoby honorować osoby i instytucje w regionie szczególnie zasłużone dla ratowania dziedzictwa archiwalnego i dla działalności samego Archiwum. Medal, ten w roku ubiegłym otrzymał Stanisław Firszt, wieloletni dyrektor Muzeum Karkonoskiego, a potem Przyrodniczego w Jeleniej Górze, który od 30 lat współpracował z tutejszymi archiwistami, służąc im bezcenną pomocą merytoryczną, ale i nierzadko wsparciem technicznym, zwłaszcza przy organizacji wystaw. Przyczynił się też do zabezpieczenia i przekazał do państwowych zbiorów archiwalnych niezwykle ciekawe spuścizny dwóch najbardziej znanych karkonoskich przewodników: Tadeusza Stecia i Mieczysława Holza, jak również kilku zbiorów instytucji publicznych, w tym społecznych.

Czytaj dalej „POLSKA: Jelenia Góra – wręczenie medalu „Amicus archivi””

POLSKA: Ivo Łaborewicz osobowością roku 2019 w Jeleniej Górze

Ivo łaborewicz

Z radością i dumą informujemy, że nasz redakcyjny kolega, archiwista, Ivo Łaborewicz został Osobowością roku 2019 w kategorii Kultura w Jeleniej Górze. Oprócz tytułu, laureat otrzymał także statuetkę i pamiątkowy dyplom. Wręczenie nagród edycji plebiscytu 2019 r. odbyło się we Wrocławiu 2 września 2021 r.
Redakcja ArchNetu gratuluje olbrzymiego sukcesu.

fot. E. Łaborewicz

Patrz też: Pan Ivo Łaborewicz zdobył tytuł „Osobowość Roku 2019”

Redakcja

Krystyna Drożdż (1965-2021)

Dnia 23 lipca 2021 r., po długiej i heroicznej walce z bezwzględną chorobą, zmarła nasza droga koleżanka, pierwsza kierownik Oddziału w Kamieńcu Ząbkowickim Archiwum Państwowego we Wrocławiu, Krystyna Drożdż.

Urodziła się 8 września 1965 r. w Obornikach Śląskich. W 1984 r. podjęła studia historyczne na Uniwersytecie Wrocławskim, które ukończyła w 1991 r. Jeszcze przed obroną pracy magisterskiej zatrudniona została w Archiwum Państwowym we Wrocławiu. Od 11 lutego jako młodszy archiwista pracowała na pół etatu, aby 30 sierpnia 1991 r. przejść na pełen etat, jednocześnie awansując na stanowisko archiwisty. W rok potem podjęła wyzwanie pokierowanie nową placówką, a mianowicie Ekspozyturą wrocławskiego Archiwum Państwowego w Kamieńcu Ząbkowickim, ulokowaną w pozyskanym właśnie zabytkowym obiekcie byłego klasztoru cystersów, którego atutem była wielka powierzchnia magazynowa. Dnia 1 czerwca 1992 r. mianowana została kierownikiem tej placówki, stając przed problemem jej zorganizowania, wyposażenia oraz niekończących się remontów. Ze wszystkich tych zadań wywiązała wzorowo, odważnie pokonując kolejne przeszkody, a jednocześnie nabierając doświadczenia i poznając od strony praktycznej tajniki zawodu archiwisty.

Czytaj dalej „Krystyna Drożdż (1965-2021)”

POLSKA: Kraków – konferencja „Archiwa Ponadnarodowe. Wspólne dziedzictwo – różne rozwiązania”

Instytut Historii i Archiwistyki Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie i Archiwum Narodowe w Krakowie zapraszają do udziału w międzynarodowej konferencji naukowej organizowanej pod patronatem Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych i Ministra Spraw Zagranicznych . Odbędzie się ona w dniach 16-17 września 2021 r. w Krakowie pt. „Archiwa Ponadnarodowe. Wspólne dziedzictwo – różne rozwiązania”.

Przedmiotem konferencji będzie analiza funkcjonowania archiwów o zasobie i zasięgu ponadnarodowym (organizacji międzynarodowych, związków wyznaniowych, instytucji kultury, instytucji unijnych i in.). Archiwa te przechowują dokumentację z różnych sfer życia współczesnych społeczeństw: mediów, kultury, gospodarki i religii, stanowiącą zarazem wspólne i uniwersalne dziedzictwo ludzkości. Przedstawiciele zaproszonych instytucji poszukiwać będą odpowiedzi na pytanie o rolę i zadania archiwum w procesie globalizacji systemów informacyjnych. Celem konferencji będzie zatem próba analizy współczesnych problemów działalności archiwów gromadzących, przechowujących, opracowujących i udostępniających zasób o charakterze ponadnarodowym. Część z takich archiwów działa w ramach instytucji o wielowiekowej tradycji i zasięgu globalnym, część natomiast powstała wraz z narodzinami nowoczesnych instytucji zjednoczonej Europy.

Czytaj dalej „POLSKA: Kraków – konferencja „Archiwa Ponadnarodowe. Wspólne dziedzictwo – różne rozwiązania””

POLSKA: „Nauki, dyscypliny i metody pomocnicze archiwistyki” – konferencja

Dnia 30 kwietnia bieżącego roku odbyła się konferencja Nauki, dyscypliny i metody pomocnicze archiwistyki. Ze względu na nieustającą sytuację epidemiczną spotkanie przebiegało w formie wideokonferencji. Głos zabrało dwunastu prelegentów. Sekcja pierwsza toczyła się wokół zagadnień natury ogólnej. Jako pierwszy głos zabrał Krzysztof Skupieński z refleksją o przedmiocie zainteresowania archiwistyki. Zwracał on uwagę na różne sposoby określania archiwistyki jako nauki. O nierozerwalnych związkach archiwistyki z historią opowiedział Dariusz Magier. Ostatnie wystąpienie pierwszej części konferencji o postrzeganiu nauk pomocniczych archiwistyki wygłosił Marcin Hlebionek.

Następne dwie sekcje zostały poświęcone rozważaniom bardziej szczegółowym, skupionym wokół konkretnych nauk, dyscyplin i metod. Drugą sekcję otworzyło wystąpienie Artura Górka, który wskazywał na możliwości wykorzystania klasycznej dyplomatyki wobec dokumentów elektronicznych. Związane z postępującym rozwojem technologicznym było wystąpienie Roberta Stępnia. Przedstawił on przedmiot, zakres i metody informatyki archiwalnej. O wykorzystywaniu metod Public relations w działalności archiwalnej opowiedziała Marlena Jabłońska. Magdalena Biniaś-Szkopek opierając się na przykładach realizowanych projektów mówiła o genealogii w służbie archiwistyki. Drugą sekcję zamknęło wystąpienie Marka Konstankiewicza poświęcone wykorzystywaniu nauk prawnych i administracyjnych w warsztacie archiwisty.

Czytaj dalej „POLSKA: „Nauki, dyscypliny i metody pomocnicze archiwistyki” – konferencja”

Odszedł Czesław Margas (1925-2021) – Nestor polskiej archiwistyki

Dnia 28 lutego 2021 r. w jeleniogórskim szpitalu zmarł Czesław Margas, wieloletni kierownik, a potem dyrektor tutejszego Archiwum Państwowego; współzałożyciel Towarzystwa Przyjaciół Jeleniej Góry i Karkonoskiego Towarzystwa Naukowego, laureat nagrody miasta, postać niezwykle zasłużona dla archiwistyki i dla regionu.
Urodził się 21 sierpnia 1925 r. we wsi Zuzowy w powiecie Końskie. W 1946 r. ukończył gimnazjum w pobliskim Przedborzu, skąd przeniósł się do Liceum Ogólnokształcącego w Końskich, gdzie w 1948 r. zdał egzamin maturalny. Jeszcze w tym samym roku rozpoczął studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu we Wrocławiu na kierunku historia. Pracę magisterską, napisaną pod kierunkiem prof. Władysława Czaplińskiego, obronił w 1952 r. Zanim uzyskał tytuł magistra, skierowany został nakazem pracy do Jeleniej Góry. Tutaj dnia 1 czerwca 1952 r. zatrudniony został w Oddziale Terenowy wrocławskiego Archiwum Państwowego, od razu na stanowisku kierownika. Do pomocy miał tylko jedną woźną, żadnego doświadczenia, za to pod opieką archiwalną spory obszar pięciu powiatów: jeleniogórskiego, kamiennogórskiego, lwóweckiego, lubańskiego i zgorzeleckiego. Wszystkiego musiał w zasadzie nauczyć się sam, uczestnicząc jedynie w krótkich kursach przygotowawczych, czasem korzystając z doświadczenia kolegów z odległego Wrocławia, a tak naprawdę nabierając biegłości w zawodzie poprzez samodzielną praktykę. Pierwszym zawodowym zadaniem, przed jakim stanął, było zabezpieczenie i przewiezienie do Jeleniej Góry całego materiału archiwalnego sprzed 1945 r., zachowanego w terenie. Następnie przystąpił do jego porządkowania. W latach 50. i 60. inwentaryzował blisko 2000 jednostek aktowych rocznie. Sporządził inwentarze dla większej części zasobu niemieckiego. Ponadto segregował ogromny księgozbiór, z którego wiele tomów przekazał różnym bibliotekom naukowym w kraju. Zabezpieczając w terenie akta poniemieckie, kontrolował skupy makulatury, ratując w ten sposób śląskie dziedzictwo historyczne przed zniszczeniem. W 1956 r. rozpoczął przejmowanie akt urzędów i instytucji polskich. Zasób archiwum udostępniał wszystkim zainteresowanym. Jednocześnie rozpoczął kontrole archiwów zakładowych w różnych instytucjach, których początkowo rocznie przeprowadzał grubo ponad setkę.
Czytaj dalej „Odszedł Czesław Margas (1925-2021) – Nestor polskiej archiwistyki”

POLSKA: 100 x 100 x 100

Ośrodek „Pamięć i Przyszłość” we Wrocławiu przygotował i wydał publikację „Rówieśnicy Niepodległej. Sto lat historii Polski z perspektywy najstarszych Polaków”. Jest to ostatni etap realizacji projektu, prowadzonego w latach 2017-2020 w ramach Programu Wieloletniemu „Niepodległa”. Programowi nadano prosty i wymowny zarazem tytuł: „100 100-latków na 100-lecie”. Ośrodek rozpoczął od nawiązania kontaktów z osobami, które w 2018 roku miały ok. 100 lat. Ustalono, że mają to być osoby urodzone w 1923 roku lub wcześniej – najstarszy rozmówca w trakcie wywiadu miał 108 lat. Korzystając z pomocy przedstawicieli siedmiu organizacji i niezależnych badaczy, przeprowadził w latach 2017-2019 wywiady z 97 osobami. Proszono je o opowiedzenie o własnym życiu, doświadczeniach, przeżyciach. Przygotowano też kwestionariusz pytań ukierunkowujących rozmówców na interesujące badaczy tematy. Wywiady były nagrywane i wzbogaciły Archiwum Historii Mówionej, prowadzone przez wrocławski Ośrodek.
W trakcie wywiadów oglądano też i wykonywano kopie dokumentów i fotografii, które stały się następnie eksponatami prezentowanymi na wystawie „Rówieśnicy Niepodległej”, którą można było obejrzeć w latach 2018-2020 m. in. we Wrocławiu, Jeleniej Górze, Kątach Wrocławskich, Opolu, Białymstoku, Żmigrodzie, Malborku i Radzionkowie.

Czytaj dalej „POLSKA: 100 x 100 x 100”