Dnia 16 listopada 2017 r. w Pradze odbyła się interesująca konferencja naukowa pn. „Urzędnik sługą wielu panów? Nacjonalizacja i upolitycznienie administracji publicznej w Europie Środkowej lat 1848-1948” (Úředník sluhou mnoha pánů? Nacionalizace a politizace veřejné správy ve střední Evropě 1848-1948), zorganizowana przez Centrum Studiów Europy Środkowej (skupiające Instytutu Masaryka, Archiwum Akademii Nauk Republiki Czeskiej oraz Szkołę Wyższą CEVRO) oraz Archiwum Stołecznego Miasta Pragi.
Organizatorzy starali się uzasadnić potrzebę zorganizowania tej konferencji oraz jej tematykę m.in. w następujący sposób: „Połowa XIX wieku stanowiła punkt zwrotny w rozwoju administracji publicznej w Europie Środkowej. Próżnię powstałą w wyniku demontażu system dziedzicznego, należało koniecznie zastąpić przez nową strukturę urzędów, ustanowionych przez państwo i obsadzonych nowym typem urzędnika. Chociaż cesarz wkrótce odwołał konstytucję marcową, sama idea ministra Franza von Stadiona dwutorowości i wzajemnego oddziaływania oraz równoważenia władz centralnych i lokalnych była stopniowo w latach 50. i 60. XIX w. realizowana i pozostała zasadniczo niezmieniona aż do upadku monarchii habsburskiej, przynajmniej w jej części zachodniej. Nowo powstałe gminy, powiaty i regiony zyskały możliwość tworzenia własnego samorządu, samodzielnego zarządzania i rozwój danego rejonu. Zadaniem urzędnika państwowego było nadzorowanie zgodności z prawem i odgrywać w wielonarodowej monarchii rolę bezstronnego arbitra. Postępująca biurokratyzacja i rosnące wymagania państwa do kontrolowania rozwijających się społeczeństwa narodowych wymusiły rekrutowanie urzędników spośród średnich i niższych klas społecznych, nawet na bardzo wysokie stanowiska. W ciągu kilku dziesięcioleci w ten sposób zniknął patriarchalny model urzędniczych dynastii, a zamknięta dotąd kasta biurokratów otworzył się na społeczność obywatelską. Urzędnik o czystym profilu narodowym, bez wielogeneracyjnego rodzinnego zakorzenia w aparacie administracyjnym, którego główną zasadą stało się wykształcenie i znajomość języków, pojawił się nie tylko w urzędach władz samorządnych, ale pod koniec XIX w. było już powszechne obecny w administracji państwowej.
Czytaj dalej „CZECHY: Konferencja poświęcona urzędnikom w Europie Środkowej w latach 1848-1948”