Miesiąc: wrzesień 2017

Akta generała Tadeusza Rozwadowskiego dostępne online

Rozkaz operacyjny nr 10000Rozkaz operacyjny nr 10000 do Bitwy Warszawskiej Instytut Piłsudskiego w Ameryce zakończył digitalizację Akt Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego generała Tadeusza Rozwadowskiego. Wszystkie dokumenty z tej części naszego archiwum są już dostępne w Internecie. Są one bardzo ważnym materiałem dla historyków i osób zainteresowanych przebiegiem walk z najazdem bolszewickim na Polskę w 1920 roku. Większość dokumentów mówi o tym, co działo się w lipcu, sierpniu i wrześniu 1920 roku. Są wśród nich raporty z dramatycznej sytuacji wojsk polskich cofających się przed Armią Czerwoną i sprawozdania pozwalające odtworzyć przebieg Bitwy Warszawskiej w dniach 15 i 16 sierpnia. Są też relacje pokazujące kolejne fazy polskiego kontrnatarcia i pościgu za bolszewikami. Bezcennym dokumentem jest Rozkaz Operacyjny nr 8358/III Szefa Sztabu Generalnego przedstawiający organizację trzech frontów antybolszewickich i wyznaczający strategiczne zadania dla poszczególnych armii. Bezcenny jest również słynny Tajny Rozkaz Operacyjny nr 10000 z 10 sierpnia 1920 roku napisany własnoręcznie przez generała Rozwadowskiego po dyskusji z Józefem Piłsudskim, wraz ze szkicami sytuacyjnymi przedstawiającymi dwa warianty okrążenia wojsk bolszewickich nacierających na Warszawę. Podpisali się pod nim dowódcy poszczególnych odcinków antybolszewickiego frontu. Kluczowe znaczenie ma też Rozkaz Operacyjny Naczelnego Wodza wydany 15 sierpnia, w którym informuje on o przejęciu przez siebie naczelnego dowództwa. Następnego dnia Piłsudski sam ruszył do walki, kierując uderzeniem znad Wieprza na tyły bolszewickich oddziałów. Kolejne rozkazy oraz odręczna korespondencja Piłsudskiego z Rozwadowskim mówią o wzorowym porozumieniu i współdziałaniu obu tych dowódców. Widać w nich również wielki szacunek i lojalność Rozwadowskiego w stosunku do naczelnego wodza. Piłsudski docenił jego zasługi w postaci awansu na generała broni i oficjalnego listu ze specjalnym podziękowaniem.

Czytaj dalej „Akta generała Tadeusza Rozwadowskiego dostępne online”

POLSKA: AGAD, Wystawa „Tadeusz Kościuszko – człowiek i bohater”

„Ja, TADEUSZ KOŚCIUSZKO, przysiegam w obliczu Boga całemu Narodowi Polskiemu, iż powierzonej mi władzy na niczyj prywatny ucisk nie użyję, lecz jedynie jej dla obrony całości granic, odzyskania samowładności Narodu i ugruntowania powszechnej wolności używać będę. Tak mi Panie Boże dopomóż i niewinna męka Syna Jego.”
Taką przysięgę złożył 24 marca 1794 na krakowskim rynku, obejmując funkcję Najwyższego Naczelnika Siły Zbrojnej Narodowej. Pełnił ją do 10 października tego roku, kiedy został ranny w bitwie pod Maciejowicami i dostał się do niewoli rosyjskiej.
W tym roku, 15 października, mija 200 lat od śmierci Naczelnika. Sejm ustanowił rok 2017 Rokiem Tadeusza Kościuszki. Stało się to okazją do przypomnienia i uczczenia jego osoby. W ramach XXI Festiwalu Nauki Polskiej w Archiwum Głównym Akt Dawnych zorganizowano poświęconą jego osobie wystawę. Prezentowane na niej dokumenty i starodruki, przechowywane w zasobie i bibliotece AGAD, ujęto w pięciu tematach:
Szkoła Rycerska – Kościuszko uczył się w niej w latach 1765-1769, jako jeden z pierwszych kadetów. Później kontynuował naukę w Paryżu – na wystawie pokazano list jego i Józefa Orłowskiego do Stanisława Augusta Poniatowskiego w sprawie wsparcia wyjazdu do Francji.
Służba w wojsku polskim – w latach 1789-1792, w tym czasie odznaczył się bohaterską postawą „w obronie Konstytucji 3 Maja” w czasie wojny z Rosją. Jako druga osoba został odznaczony złotym medalem Virtuti Militari w 1792 r. Na wystawie pokazano m.in. patent z 12 X 1789 na rangę generał majora w wojsku koronnym i relację o bitwie pod Włodzimierzem opublikowaną w „Gazecie Narodowej i Obcej”.

Czytaj dalej „POLSKA: AGAD, Wystawa „Tadeusz Kościuszko – człowiek i bohater””

UKRAINA: Wystawa „Z historii Politechniki Lwowskiej”

Na stronie internetowej ukraińskiego Archiwum Państwowego Obwodu Lwowskiego (Державний архів Львівської області) – wystawa archiwalna on-line pt. „Z historii Politechniki Lwowskiej”.

W latach 1877-1918 we Lwowie istniała Szkoła Politechniczna – jedyna na ziemiach polskich pod zaborami wyższa uczelnia techniczna. Powstała na bazie wcześniej istniejących w ówczesnym zaborze austriackim, we Lwowie, szkół wyższych, m.in. założonej w 1844 r. Akademii Technicznej, i wcześniejszych placówek. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, w 1920 r. zmieniono nazwę uczelni na „Politechnika Lwowska”. Po II wojnie światowej cały majątek Politechniki pozostał we Lwowie, stanowiąc podstawę działalności ukraińskiego Lwowskiego Instytutu Politechnicznego.

Czytaj dalej „UKRAINA: Wystawa „Z historii Politechniki Lwowskiej””

Oczyszczanie danych z użyciem OpenRefine

OpenRefineZbieranie metadanych podczas digitalizacji zasobów archiwalnych nie jest prostym zajęciem. Nazwy miejsc, wydarzeń, nazwiska osób wymienianych w dokumentach często różnią się od dzisiejszej pisowni. Nazwy mają różne wersje, aliasy, w dokumentach pojawiają się literówki itp. Co prawda nowoczesne przeszukiwarki jak Google często potrafią rozpoznać często spotykane literówki – jeśli wpiszemy “Kowakski” otrzymamy:

Pokazane są wyniki dla Kowalski
Szukaj zamiast tego Kowakski,

ale działa to najlepiej dla często spotykanych nazw czy imion i dla błędów. W projekcie, w którym chcielibyśmy przedstawić dane jako Linked Open Data, ważne jest mieć czyste dane, bez błędów i z zidentyfikowanymi wersjami, jeśli takie istnieją.

Jako przykład weźmiemy nazwiska (zbieramy także nazwy miejsc, wydarzeń historycznych i inne). Samo imię i nazwisko zwykle nie identyfikuje osoby – może być wiele osób o takim samym imieniu i nazwisku. Kiedy już zidentyfikujemy osobę, często okazuje się, że jej nazwisko występuje w wielu wariantach. Są wersje w różnych językach, osoba mogła używać pseudonimu, przydomka, zmienić nazwisko (przed albo po małżeństwie), dodać tytuły itp. Poddani i obywatele często używają przydomka dla określenie swoich przywódców. Jak znaleźć się w tej gmatwaninie?

Dla osób wymienionych w dokumentach archiwalnych wybraliśmy kilka prostych reguł. Sa one nieco arbitralne, ale służa nam dobrze:

  1. Używamy jednego standardowego imienia i nazwiska dla jednej osoby. Nazwiska alternatywne, wersje w innych językach itp. są notowane także, aby ułatwić wyszukiwanie. Używamy wersji polskiej nazwiska, jeśli to możliwe, i wersji używanej w Wikipedii (polskiej lub w innym języku) jeśli jest to stosowne.

  2. Zapisujemy dane osoby jako “nazwisko, imię (imiona)” w tej kolejności. Nawet ta prosta reguła powoduje czasem trudności, gdyż nie zawsze jest łatwo określić, która część jest imieniem a która nazwiskiem. Wyjątkiem od tej reguły są osoby publiczne takie jak królowie, papieże itp. Dla których podajemy popularne lub oficjalne brzmiene (Mieszko I, Jan Paweł II itp.)

  3. Przypisujemy każdej osobie unikalny identyfikator który generujemy sami. O potrzebie używania unikalnych identyfikatorów mozna więcej przeczytać w blogu, Jeśli to możliwe, korelujemy ten identyfikator z dwoma popularnymi (i w miarę trwałymi) rejestrami: Wikidanymi i VIAF. Spotykamy jednak osoby, o których nikt nie napisał artykułu w Wikipedii w żadnym języku, i w konsekwencji brak im identyfikatora Wikidata. Są osoby które nigdy nie napisały książki i brak jest ich w rejestrze VIAF, który zbiera dane z bibliotek narodowych świata. Dla nich tworzymy krótki opis, dodajemy odnośniki i jak dla innych tworzymy nasz identyfikator.

Następnym etapem jest sprawdzenie zebranych zapisów nazwisk (w chwili obecnej mamy ich około 80 tysięcy) i doprowadzenie ich do standardu. Pracujemy w sekcjach, typowo z danymi jednej kolekcji archiwalnej, ale i tak są to dziesiątki tysięcy rekordów. Można użyć uniwersalne narzędzie – arkusz rozliczeniowy – i wykorzystując takie funkcje jak sortowanie, filtrowanie, wyszukiwanie i zastępowanie wykonać dużą część pracy, Znaleźliśmy jednak bardziej wyspecjalizowany program – OpenRefine – który okazał się być o wiele bardziej przydatny dla wykonania tego zadania. OpeRefine (rozprowadzany jako otwarte oprogramowanie) wyrósł z projektu Google, nazywany wtedy Google Refine (mocno związany z nieistniejącym już projektem Freebase1) i został oddany społeczności otwartego oprogramowania która dalej go udoskonala. OpenRefine został stworzony specjalnie do zadania czyszczenia i udoskonalenia danych.

Czytaj dalej „Oczyszczanie danych z użyciem OpenRefine”

WŁOCHY: VIII Kongres Archwistów Piemontu i Doliny Aosty

W dniach 12 i 13 października 2017 r. w miejscowości Torre Pellice (w Prowincji Turyn) odbędzie się VIII Kongres Archiwistów Łuku Alp Zachodnich (Convengo degli Archivisti dell’Arco Alpino Occidentale). Pod pojęciem archiwiści Alp Zachodnich i Doliny Aosty nie należy rozumieć organizacji, lecz spotkania archiwistów Włoch, Szwajcarii i Francji zamieszkujących wspomniany geograficzny region. Kongresy te nie mają regularnego charakteru. Poprzedni odbył się w 2008 r. w miejscowości Susa w Piemoncie. Spotkanie tegoroczne odbędzie się w świątyni wspólnoty Waldensów (Tavola valdese) pod hasłem „Archiwa w centrum spuścizny kulturalnej” (Gli archivi al centro del patrimonio culturale) z podtytułem „Opisać i ocenić całościowo spuściznę kulturalną jako wytwór jednostek organizacyjnych i relacji pomiędzy nimi” ( Descrivere e mettere in valore eredità
culturali complesse come prodotto di soggetti plurali e delle loro relazioni). Już w styczniu 2017 r. organizatorzy z poszczególnych krajów zwrócili się do swoich środowisk archiwistycznych o nadsyłanie propozycji wystąpień.

Czytaj dalej „WŁOCHY: VIII Kongres Archwistów Piemontu i Doliny Aosty”