Autor: Baniaque

UKRAINA, ROSJA: Przejęcie archiwów na Krymie

W dniach 31 marca – 4 kwietnia 2014 r. obszerna delegacja rosyjskich archiwistów, z szefem Federalnej Agencji Archiwów A.N.Artizowem na czele, przebywała na Krymie, celem omówienia z władzami Republiki i Sewastopola „formy organizacyjno-prawnej instytucji archiwalnych w Republice Krymu i Sewastopola w warunkach wejścia w życie ustawodawstwa rosyjskiego”.
Archiwum Państwowe Republiki Krymu w Sewastopolu ma obecnie na swojej stronie internetowej linki zarówno do oficjalnej strony archiwów ukraińskich, jak i rosyjskich…

http://www.daark.org.ua/
http://archives.ru/press/04-04-2014-crimea.shtml

oprac. E.Łaborewicz
AP Legnica

POLSKA: Wywłaszczenia nieruchomości w Polsce w latach 1945- 1998.

Wywłaszczenie, według definicji opartej na współczesnym ustawodawstwie, to forma pozbawienia lub ograniczenia własności następująca w wyniku indywidualnego aktu administracyjnego (w odróżnieniu od nacjonalizacji, którą wprowadza się aktem normatywnym), w interesie publicznym oraz za odszkodowaniem (w przeciwieństwie do konfiskaty). Jednak przez wiele lat określano tym terminem wszelkie formy pozbawienia własności. Po zakończeniu II wojny światowej instytucja wywłaszczenia była w Polsce nadużywana. Władze Polski Ludowej przeprowadzały wywłaszczenia bez gospodarczego uzasadnienia, a także wykorzystywały wywłaszczone nieruchomości na cele inne niż pierwotnie zamierzone. Zapowiedziane w aktach prawnych odszkodowania nie zawsze były wypłacane. Ponadto stosowano zasadę nieekwiwalentności odszkodowania .

Robert Szarejko, pracownik Archiwum Państwowego w Warszawie, prezentuje zagadnienia związane z wywłaszczeniami niertuchomości w Polsce w latach 1944- 1998.
Artykuł patrz Repozytorium Archnetu

FRANCJA: EAD i EAC(CPF) wkraczają w codzienną praktykę archiwów.

W dniach 21- 23 maja 2014 r. w Paryżu Stowarzyszenie Archiwistów Francji zorganizuje otwarte szkolenie z zakresu posługiwania się międzynarodowymi standardami edycji pomocy archiwalnych EAD (Encoded Archival Description- Kodowany opis archiwalny) i EAC(CPF)  (Encoded Archival Context – Corporate bodies, Persons, and Families- Kodowany kontekst archiwalny- jednostek organizacyjnych, osób i rodzin). EAD, rozwijany przez Bibliotekę Kongres USA od końca lat osiemdziesiątych standard, zwierający 145 elementów opisu, od 2000 r. kompatybilny ze standardem ISAD(G). EAC tworzony od 1998 r. przez środowisko związane z tworzeniem międzynarodowego standardu ISAAR(CPF). ISAAR(CPF) został w 2011 r. przyjęty jako oficjalny standard Stowarzyszenia Archiwistów Amerykańskich. W sposób permanentny rozwijany jest przez Międzynarodową Grupę Roboczą złożoną z archiwistów europejskich i amerykańskich. Oficjalnie opiekę nad nim sprawuje Państwowa Biblioteka w Berlinie. EAC(CPF), w przeciwieństwie do EAD, stworzony został jako narzędzie do edycji elementów opisu twórców zasobu archiwalnego ujętego w metodycznym standardzie ISAAR(CPF).
Przygotowane przez Stowarzyszenie Archiwistów Francji szkolenie ma za zadanie dostarczyć archiwistom podstaw teoretycznych i doświadczenia praktycznego z zakresu opisu zasobu archiwalnego wykonanego w EAD i opisu twórców w EAC.
Szkolenie składać się będzie z następujących elementów:
1. Środowisko znormalizowane: normy opisu; historia i źródła EAD;
2. Podstawy techniczne: XML (Extensible Markup Language), schematy i DTD ((Document Type Definition);
3. Ćwiczenia praktyczne stosowania i publikacji w internecie opisów za pomocą różnego oprogramowania;

Szkolenie ma charakter otwarty i jest skierowane do tych, którzy zajmują się edycją pomocy archiwalnych.
Publikacaja pomocy archiwalnych za pomocą standardów EAD i EAC powoli staję się normą w świecie, jest bowiem warunkiem swobodnej wymiany informacji pomiędzy archiwami.

Więcej: Encoder des instruments de recherche : EAD
oprac: Adam Baniecki
AP Lubań

Zmarła doc. dr Irena Radtke

Irena Radtke (1923- 2014)
Irena Radtke (1923- 2014)

30 marca 2014 r. zmarła w Sopocie doc. dr Irena Radtke (1923-2014), pracownik Archiwum Państwowego w Poznaniu w latach 1951-1996. W czasie swojej długoletniej pracy w Archiwum opracowała wiele inwentarzy archiwalnych (zarówno akt i dokumentów z okresu staropolskiego jak i XIX i XX-wiecznych) oraz przygotowała liczne artykuły naukowe z zakresu teorii i metodyki archiwalnej (pisała m.in. na temat rozmaitych aspektów zespołu archiwalnego i inwentaryzacji). Prace te weszły na trwałe do dorobku archiwistyki polskiej. Była także autorką przepisów metodycznych, m.in. Wskazówek metodycznych do sporządzania inwentarzy archiwalnych zespołów (zbiorów) akt wytworzonych w okresie kancelarii akt spraw (XIX-XX w.) z 1984 r., które stosujemy w archiwach do dziś. Była wybitną archiwistką o bogatym doświadczeniu i praktycznej znajomości zasad opracowywania materiałów archiwalnych, a wszystko to było poparte szeroką wiedzą teoretyczną. Wiele lat prowadziła zajęcia ze studentami archiwistyki na UAM, i wielu z nas, archiwistów poznańskich miało okazję poznać Ją jako bardzo życzliwego wykładowcę i promotora prac magisterskich; potem, już w czasie pracy w Archiwum była dla nas zawsze życzliwą i pomagającą „Panią Docent”. Zachowamy ją w naszej wdzięcznej pamięci.

Więcej informacji Archiwum Państwowe w Poznaniu

Hanna Staszewska
AP Poznań

Szwajcaria: Archiwum Kantonu Zurych – wszystko co najważniejsze na 300 stronach.

Zamiast niezliczonej ilości wytycznych do zarządzania i opracowywania zasobu archiwalnego,  z którymi borykają się archiwiści w Polsce,  Archiwum Kantonu Zurych (Staatsarchiv des Kantons Zürich) opublikowało obszerny, ponad 300 stronicowy  podręcznik„-Erschliessungshandbuch”, Zürich 2013- zawierający zaktualizowaną metodykę opracowania zasobu archiwalnego,  uwzględniający  również standardy międzynarodowe. Podręcznik dostępny jest online na stronach archiwum, co niezwykle ułatwia zapoznanie się z lekturą przedmiotu. To bardzo przejrzyste kompendium wiedzy i najlepszych praktyk stosowanych w Zurychu, zebranych w bardzo wygodnej dla archiwistów i użytkowników formie. Do jego powstania przyczynili się głównie pracownicy tego archiwum, a w szczególności Bettina Tögel, kierownik działu opracowania archiwaliów. Wspominam o jej udziale nie bez przyczyny, gdyż jest ona również współautorką ważnego z punktu widzenia archiwistyki szwajcarskiej adaptacji standardów archiwalnych do normy narodowej opisu archiwalnego,  a mianowicie  „Schweizerische Richtlinie für die Umsetzung von ISAD(G)” opracowanego w ramach grupy roboczej ds. normalizacji i standaryzacji Szwajcarskiego Związku Archiwistów (Verband Schweizerischer Archivarinnen und Archivare)  w 2009 roku. Wpływ wytycznych na znajdujące się w podręczniku zasady jest  więc bardzo widoczny. Same jednak zasady wielopoziomowego opisu archiwalnego bazujące na standardach międzynarodowych, zwłaszcza ISAD (G), ISAAR (CPF) i ISDIAH, w Szwajcarii i jego poszczególnych archiwach kantonalnych wdrażano do praktyki archiwalnej już od ok. 2000 roku.

Czytaj dalej „Szwajcaria: Archiwum Kantonu Zurych – wszystko co najważniejsze na 300 stronach.”

CZECHY: Tajemnica dwóch skrzynek z dokumentami w okresu II wojny światowej

Telewizja Czeska wyemitowała (23.03.2014 r.) materiał informacyjny o odkryciu dwóch skrzynek po pociskach przeciwpancernych, pełnych dokumentów, które wiosną 1945 r. Niemcy zakopali w okolicach Chrudimia. Z faktu ukrycia tych materiałów wnioskowano, iż zawierają one bardzo ważne informacje dotyczące hitlerowskich działań na terenie Protektoratu Czech i Moraw w latach 1938-1945. Ich treść okazała się jednak inna, choć niemniej ciekawa.
Znalazca dokumentów – właściciel posesji, na której odkryto skrzynki – Ladislav Bína, przekazał je do Archiwum Narodowego w Pradze, zakładając, iż niosą ze sobą ważne treści historyczne. Tu okazało się, iż wyjęcie zagrzybionych i nadbutwiałych papierów z zardzewiałych skrzynek, wymaga sporego nakładu prac konserwatorskich. Po dwóch tygodniach intensywnych wysiłków udało się je wydobyć, bez konieczności rozcinania metalu, z którym były niemal zrośnięte. Jakie było zdziwienie archiwistów, gdy ich oczom ukazały się listy, opatrzonymi znaczkami z Beneszem i Stepanikiem. A więc nie były to żadne dokumenty hitlerowskie. Ich pobieżna analiza wykazała, iż jest to fragment osobistego archiwum Vlastimila Kocíana, o którym jednak nic bliższego nie potrafiono początkowo powiedzieć. Dopiero poszukiwania w archiwaliach z okresu II wojny światowej doprowadziły do teczki osobowej ojca Vlastimila – Franza Kocíana, który w czasie okupacji był więziony przez Niemców za to, że współpracował z konspiracyjną organizacją niepodległościową „Obrana národa”.

Czytaj dalej „CZECHY: Tajemnica dwóch skrzynek z dokumentami w okresu II wojny światowej”

MRA: Standardy regulujące dostęp do zasobu archiwalnego.

Techniczne wytyczne dotyczące zarządzania archiwum z ograniczonym dostępem opublikowane 5.02.2014 r. przez Międzynarodową Radę Archiwów są uzupełnieniem Zasad dostępu do archiwum ogłoszonych 20.02.2013 r.
Międzynarodowa Rada Archiwów (ICA) od dawna mierzyła się z kwestią dostępu do zasobów archiwalnych. W następstwie przemian politycznych zachodzących w Europie na początku lat 90-tych europejscy archiwiści opracowali dokument Zarys Standardu Polityki Europejskiej w Zakresie Dostępu do Archiwów, który została oficjalnie zaakceptowana przez ICA w 1997 r. Zarys skupiał się jednak niemal wyłącznie na dostępie do oficjalnych archiwów urzędowych, praktycznie pomijając sektor pozarządowy, jedynie w jednym punkcie zalecając „czynienie starań, mających na celu wprowadzanie rozwiązań w zakresie dostępu do archiwów prywatnych wzorowanych na tych obejmujących archiwa urzędowe”.
Dwa dodatkowe dokumenty ICA podkreślały wagę dostępu jako elementu praktyki archiwalnej: Zasady Etyki z 1996 oraz Powszechna Deklaracja Archiwów z 2010.

Czytaj dalej „MRA: Standardy regulujące dostęp do zasobu archiwalnego.”

A SEZAM trwa…

W pierwszej połowie lat dziewięćdziesiątych XX wieku w Centralnym Ośrodku Informacji Archiwalnej trwały prace nad pierwszym modułem informatycznego systemu informacji archiwalnej. Obejmować miał on Spis zespołów, i taka była robocza nazwa bazy danych wykonanej w programie dBase, a następnie skonwertowanej do programu FoxPro. W 1995 r. była testowana w archiwach państwowych w Białymstoku, Siedlcach, Warszawie i Wrocławiu i modyfikowana pod wpływem uwag pierwszych użytkowników. Później, nazwana Systemem Ewidencji Zasobu Archiwalnego SEZAM, przedstawiona została 22 lutego 1996 r. na posiedzeniu Centralnej Komisji Metodycznej do zaopiniowania. Rzutniki multimedialne nie były jeszcze wówczas używane w archiwach, więc pokaz odbywał się na monitorach dwóch komputerów – przy jednym siedział Adam Ostrowski, autor wersji informatycznej, przy drugim Anna Laszuk, współautorka założeń merytorycznych, starając się symultanicznie pokazywać i omawiać kolejne funkcje. Nowoczesne technologie wkraczały do metodyki archiwalnej w zabytkowej Sali Balowej Archiwum Głównego Akt Dawnych – wkroczyły skutecznie, bowiem SEZAM uzyskał pozytywną opinię CKM i 29 marca 1996 r. został skierowany do stosowania w archiwach państwowych, gdzie trwa już 18 lat.

Czytaj dalej „A SEZAM trwa…”

BELGIA: XIV Dni Archiwów Uniwersytetu w Louvain-la-Neuve

Na 24 i 25 kwietnia 2014 r. zaplanowane zostały obchody XIV Dni Archiwów organizowane przez Uniwersytet Louvain-la-Neuve w Belgii. W ramach obchodów zorganizowana będzie dwudniowa sesja, której mottem jest: „Projektowanie archiwów- w kierunku nowych podstaw” (Projeter les archives vers de nouveaux fondements). Punktem wyjścia jest stwierdzenie, że współczesny kontekst wytwarzania dokumentacji jest bardzo mocno obciążony nowymi informacjami, które są przypisywane do wytwarzanej informacji. Ten proces wiąże się z przejściem od dokumentacji tradycyjnej do cyfrowej. Zarządzanie dokumentacja ewoluowało, a procesy i procedury pracy uległy modyfikacji. W konsekwencji wytwarzanie informacji, relacje w bazach danych i ich udostępnianie zarówno szerokim rzeszom użytkowników, jak i wyspecjalizowanym historykom ulegają głębokim przemianom. Ta sytuacja stawia przed archiwistami pytanie o kierunki rozwoju archiwistyki na przyszłość.

Czytaj dalej „BELGIA: XIV Dni Archiwów Uniwersytetu w Louvain-la-Neuve”

Rosja – Ukraina – współpraca archiwalna – ?

Archiwa państwowe Rosji i Ukrainy przewidziały na lata 2014-2016 szereg wspólnych przedsięwzięć, o czym świadczy dokument z 3 września 2013 r., widniejący na stronie www Federalnej Agencji Archiwów Rosji. Zaplanowano wspólne wystawy – na rok 2014 m.in. z okazji 200. rocznicy urodzenia Tarasa Szewczenki, setnej rocznicy wybuchu I wojny światowej), na 2015 r. – uczczenie 70. rocznicy zwycięstwa ZSRR nad hitlerowskimi Niemcami, na 2016 – upamiętniającą 30. rocznicę tragedii w Czarnobylu, wiele wspólnych wydawnictw, konferencje naukowe i inne formy współpracy. W obliczu sytuacji, jaka zaistniała pomiędzy obu państwami, zadajemy sobie gorzkie pytanie, ile z zaplanowanych wydarzeń ma szansę na zaistnienie, a na ile bieżąca polityka uniemożliwi ich realizację.

Więcej: План совместных мероприятий Федерального архивного агентства (Российская Федерация) и Государственной архивной службы Украины на 2014–2016 годы

oprac. Edyta Łaborewicz
AP Legnica