Kategoria: Bibliografia międzynarodowa

CZECHY: Słownik współczesnej terminologii archiwalnej

Dnia 29 czerwca 2022 r. ukazał się w Czechach „Słownik współczesnej terminologii archiwalnej” (Slovník současné archivní terminologie), wydany w nakładzie 500 egzemplarzy przez Departament Administracji Archiwalnej i Zarządzania Aktami Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (Odbor archivní správy a spisové služby Ministerstva vnitra).
Książka jest dziełem zespołu 25 autorów, pracujących przez wiele lat pod kierownictwem dr. Michała Wannera. Zgodnie ze swoim tytułem słownik ma za zadanie zapoznać archiwistów i miłośników tej dziedziny wiedzy z terminami odpowiadającymi aktualnej praktyce archiwalnej. Jego celem jest rozwiązywanie problemów komunikacyjnych wynikających z braku lub niedostatecznej znajomości określonego pojęcia lub zagadnienia. Słownik nie powtarza terminów znajdujących się już w leksykonach dotyczących nauk pomocniczych historii i dziejów administracji. Zainteresowanie jego autorów koncentrowało się bowiem na procesach i pojęciach zdefiniowanych i opisanych w ustawodawstwie oraz w aktualnie stosowanych normach i na terminologii z zakresu zarządzania archiwami, której znajomość nie jest powszechnie rozpowszechniona nawet wśród archiwistów.

Czytaj dalej „CZECHY: Słownik współczesnej terminologii archiwalnej”

CZECHY: Nowa publikacja o cyfrowym świecie archiwalnym

„Digitální archivnictví” (Archiwistyka cyfrowa) to publikacja, jaka ukazała się jeszcze w 2019 r. w Czechach. Jej wydawcą jest Uniwersytet im. Masaryka w Brnie. Książka powstała w ramach projektu badawczego tegoż Uniwersytetu, nr MUNI/FR/0965/2017 pt. „Archiwizacja cyfrowa i technologie informatyczne w archiwistyce” (Digitální archivnictví a Informační technologie v archivnictví), realizowanego w latach 2017-2019. Redaktorem publikacji jest Stanislav Bárta.
Autorzy we wstępie do książki napisali: „Dziś jest dla nas całkiem naturalne, że dzielimy się informacjami w postaci elektronicznej (…). Nie ma nic prostszego, gdy cały zestaw piśmienniczy nosimy w kieszeni. Tam też znajdziemy całą bibliotekę pełną danych i informacji i wydaje się, że nie musimy już dłużej obciążać własnych głów. Z podobną łatwością tracimy również dane. Jeden po drugim wymieniamy ich nośniki i nie opłakujemy zbytnio tej straty, tak jak nigdy nie mieliśmy tych danych namacalnie w rękach. Jednak dane elektroniczne mogą być dostępne dłużej, niż to sobie wyobrażamy”. Jak długo? Na te i inne pytania starają się odpowiedzieć autorzy kolejnych artykułów: Stanislav Bárta, Hana Brzobohatá, Radna Červená, Jiří Jelínek, Zbyšek Stodůlka i Michaela Zemánková.
Monografia zawiera teksty podsumowujące problematykę archiwizacji cyfrowej w czeskim środowisku badaczy problemu. Termin archiwizacja cyfrowa jest tu używany w szerszym znaczeniu, obejmującym nie tylko obsługę dokumentów od razu powstałych w formie cyfrowej, przez cały ich cykl życia (od jego powstania, poprzez klasyfikację, ewidencjonowanie, trwałe przechowywanie, opracowanie aż do udostępnienia badaczom), ale także digitalizację dokumentów analogowych, dostęp do materiałów archiwalnych w przestrzeni wirtualnej i ogólnie wykorzystanie technologii informacyjnych w archiwach.

Czytaj dalej „CZECHY: Nowa publikacja o cyfrowym świecie archiwalnym”

FRANCJA: Geneza ustawy o archiwach z 1979 r. – publikacja

Portal Archiwa Francji poinformował o wydaniu monumentalnej publikacji poświęconej legendarnej już francuskiej ustawie archiwalnej z 3 stycznia 1979 r. Ustawa ta z perspektywy czasu określana jest „ustawą dwustulecia” (Cette loi venait combler ce qui, rétrospectivement, était perçu comme un vide législatif presque bicentenaire.). Obecnie ustawa weszła, w całości, w skład „Kodeksu dziedzictwa”. Code de Patrimoine- Kodeks dziedzictwa nie jest w występującą w Polsce regulacją prawną. Jest odpowiednikiem innych kodeksów takich jak: Kodeks administracyjny, karny, pracy i inne, zastosowanym do dziedzin związanych z kulturą, czy szczerzej dziedzictwem kulturowym. Francuski kodeks dziedzictwa został uchwalony i wszedł w życie w 2004 r. Składa się z siedmiu części:

1) Regulacje wspólne dla całości dziedzictwa kulturalnego,

2) Archiwa

3) Biblioteki

4) Muzea

5) Archeologia

6) Zabytki kultury materialnej i architektury

7) Dyspozycje dotyczące kolonii

Czytaj dalej „FRANCJA: Geneza ustawy o archiwach z 1979 r. – publikacja”

Encyklopedia archiwistyki

Po podręcznikach, informatorach, przewodnikach, standardach, poradnikach dobrych praktyk, słownikach archiwalnych opublikowana została pierwsza encyklopedia archiwalna (Encyclopedia of Archival Science, edited by Luciana Duranti, Patricia C. Franks, Rowman & Littlefield, 2015, 464 strony). Wydawnictwo, przygotowane w języku angielskim, ukazało się w Stanach Zjednoczonych, stanowi jednak wynik współpracy międzykontynentalnej wielu specjalistów. Już Rada Naukowa zgromadziła osoby z różnych krajów. Należeli do niej: Adrian Cunningham (Australia), Fiorella Foscarini (Kanada i Holandia), Patricia Galloway (Stany Zjednoczone), Shadrack Katuu (Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej), Giovanni Michetti (Włochy), Kenneth Thibodeau (Stany Zjednoczone) i Geoffrey Yeo (Wielka Brytania). Ich dziełem jest koncepcja, zakres haseł oraz dobór ich autorów. Encyklopedia jest wynikiem opracowania zbiorowego, zawiera 154 artykuły hasłowe utworzone przez 110 autorów.
Wydawnictwo składa się z sześciu części. Editorial Advisory Board, About the Editors i About the Contributors przedstawiają twórców i ich afiliacje. Przedmowa zawiera ogromnie syntetyczne spojrzenie na dzieje archiwów, przygotowując jednocześnie czytelnika, że treść publikacji dotyczy wielu współczesnych zagadnień. Objaśnia też strukturę artykułów hasłowych, które są dość obszerne.

Czytaj dalej „Encyklopedia archiwistyki”

Szwajcaria: Archiwum Kantonu Zurych – wszystko co najważniejsze na 300 stronach.

Zamiast niezliczonej ilości wytycznych do zarządzania i opracowywania zasobu archiwalnego,  z którymi borykają się archiwiści w Polsce,  Archiwum Kantonu Zurych (Staatsarchiv des Kantons Zürich) opublikowało obszerny, ponad 300 stronicowy  podręcznik„-Erschliessungshandbuch”, Zürich 2013- zawierający zaktualizowaną metodykę opracowania zasobu archiwalnego,  uwzględniający  również standardy międzynarodowe. Podręcznik dostępny jest online na stronach archiwum, co niezwykle ułatwia zapoznanie się z lekturą przedmiotu. To bardzo przejrzyste kompendium wiedzy i najlepszych praktyk stosowanych w Zurychu, zebranych w bardzo wygodnej dla archiwistów i użytkowników formie. Do jego powstania przyczynili się głównie pracownicy tego archiwum, a w szczególności Bettina Tögel, kierownik działu opracowania archiwaliów. Wspominam o jej udziale nie bez przyczyny, gdyż jest ona również współautorką ważnego z punktu widzenia archiwistyki szwajcarskiej adaptacji standardów archiwalnych do normy narodowej opisu archiwalnego,  a mianowicie  „Schweizerische Richtlinie für die Umsetzung von ISAD(G)” opracowanego w ramach grupy roboczej ds. normalizacji i standaryzacji Szwajcarskiego Związku Archiwistów (Verband Schweizerischer Archivarinnen und Archivare)  w 2009 roku. Wpływ wytycznych na znajdujące się w podręczniku zasady jest  więc bardzo widoczny. Same jednak zasady wielopoziomowego opisu archiwalnego bazujące na standardach międzynarodowych, zwłaszcza ISAD (G), ISAAR (CPF) i ISDIAH, w Szwajcarii i jego poszczególnych archiwach kantonalnych wdrażano do praktyki archiwalnej już od ok. 2000 roku.

Czytaj dalej „Szwajcaria: Archiwum Kantonu Zurych – wszystko co najważniejsze na 300 stronach.”

SŁOWACJA: Przewodnik po zasobie archiwum teatralnego

Jedną z najmłodszych instytucji archiwalnych na Słowacji jest z całą pewnością Archiwum Instytutu Teatralnego, które powołano dożycia 27 września 2002 r. decyzją Departamentu Archiwów Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Geneza tego archiwum sięga jednak początki lat 50-tych XX w., gdy systematyczne gromadzenie dokumentacji dotyczącej historii teatru na Słowacji rozpoczęło dziejesz Słowackie Muzeum Narodowe w Bratysławie.
Archiwum Instytutu Teatralnego gromadzi, opracowuje naukowo i udostępnia dokumenty archiwalne wytworzone przez teatry i związane z kulturą życia teatralnego na Słowacji. Jego zbiory składają się z dokumentów pisanych i wizualnych, posiadających ogromną wartość historyczną i kulturową, obejmujące początki i historię kultury teatralnej na Słowacji. Latem 2011 r. zbiory te doczekały się specjalistycznej publikacji, którą jest opracowanie autorstwa Rudolfa Hudeca, pt. „Krótki przewodnik po archiwach Instytutu Teatralnego Bratysławie” (oryg.: Krátky sprievodca Archívom Divadelného ústavu), wydany przez „Divadelný ústav v Bratislave” w skromnym nakładzie 400 egzemplarzy (ISBN 978-80-89369-29-4). Książka liczy sobie 120 stron.
Książkę otwiera krótki wstęp, omawiający historię Instytutu Teatralnego, którego podstawowym zadaniem jest prowadzenie kompleksowych badań kultury teatralnej na Słowacji od momentu powstania tu pierwszej sceny zawodowej w 1920 r., jak również zbieranie, opracowywanie i przechowywania dokumentacji z tym związanej. Następnie przedstawiono dzieje samego archiwum, utworzonego w 2002 r. jako odrębny dział w ramach Instytutu. Autor omawia jego obsadę kadrową i proces gromadzenia oraz opracowywania zasobu archiwalnego. Podstawową część publikacji zajmuje spis zespołów i zbiorów archiwalnych, przechowywanych w archiwum teatralnym. Każdy z zapisów posiada stałą strukturę: nazwa zespołu lub kolekcji, daty skrajne, objętość w mb, dane na temat dziejów danej instytucji (lub życiorys osoby), informacje o dziejach zbiorów i sposobie ich opracowania, krótki opis zawartości oraz informacja o wykorzystaniu materiałów w badaniach naukowych. Największa część zbiorów obejmuje spuścizny aktorów, reżyserów, śpiewaków operowych, nauczycieli teatralnych, lalkarzy, tancerzy baletowych i choreografów, twórców librett, dyrygentów, tłumaczy i dramaturgów, historyków teatru, krytyków, teatrologów. Pozostałe materiały dotyczą działalności teatrów i muzeów. Inną dużą część zbiorów stanowią materiały związanych z teatrem urzędów centralnych, wydawnictw i redakcji czasopism, instytucji kulturalnych i różnych organizacji. Zasób archiwum uzupełniają zdjęcia, negatywy, slajdy, plakaty i ulotki, czasopisma, materiały teatrów amatorskich, czy też wspaniała kolekcja tzw. „kopert inscenizacyjnych”, licząca prawie 11.500 jednostek aktowych.
Przewodnik ten przynosi więc wszystkie podstawowe informacje na temat zespołów i zbiorów archiwalnych, i jest nie tylko dokumentacją zgromadzonych materiałów, co przede wszystkim doskonałą pomocą i narzędziem badawczym dla wszystkich miłośników teatru na Słowacji.

Więcej: Divadelný ústav

oprac. Ivo Łaborewicz
AP O/Jelenia Góra