WŁOCHY: Archiwa arsenałami demokracji – konferencja w weneckim Ateneum

Ciekawa idea przyświeca organizatorom konferencji organizowanej w dniach 16 – 17 stycznia 2020 r. przez trzy bardzo poważne instytucje naukowe: Instytut Centralny Archiwistyki w Rzymie (l’Istituto Centrale per gli Archivi – ICAR), rzymski uniwersytet „la Sapienza” (l’Università degli Studi di Roma “La Sapienza”) oraz weneckie Ateneum (Ateneo Veneto– stowarzyszenie powstałe w 1812 r. z połaczenia Weneckiego Stowarzyszenia Medycznego, Akademii Fileretów oraz Weneckiej Akademii Literatury. Instytucja promująca naukę literaturę, sztukę i ogólnie kulturę w celu promowania solidarności społecznej- patrz Ateneo Veneto Wikipedia, widziano14.01.2020 r.)
Organizatorzy analizując społeczne funkcje archiwów od średniowiecza po czasy współczesne dzielą się spostrzeżeniami na temat ewolucji archiwów i archiwistów na przestrzeni dziejów. Wskazują na fakt, że w średniowieczu koncepcja archiwum opierała sie możliwość poświadczania praw i przywilejów posiadacza archiwaliów, ewoluując powoli w stronę coraz większego przekonania społecznego o przechowywaniu przez archiwa czegoś więcej, mianowicie dziedzictwa dokumentacyjnego. To ostatnie rozumienie funkcji archiwów pojawiło się u schyłku średniowiecza przekształcając się w pojmowanie archiwów w rezerwuar wiedzy pozwalający  instytucjom nowożytnym na potwierdzanie supremacji rządzących („księcia”). To sprawiło, że archiwa w wieku XVIII stały się pierwej sprawnymi „maszynami administracyjnymi”, aby w końcu przekształcić się w źródło badań naukowych.  Proces ten sprawił, że na przestrzeni dziejów w państwach włoskich powstały skoncentrowane skupiska archiwaliów państwowych. Ich spadkobiercami są współczesne archiwa. Od rewolucji francuskiej archiwa zaczęły pełnić także funkcję kontroli społecznej nad władzą. W wieku XX stały się fundamentem transparentnej administracji.

Czytaj dalej „WŁOCHY: Archiwa arsenałami demokracji – konferencja w weneckim Ateneum”

WŁOCHY: „Pamięć o archiwistach” Źródła mówione o na temat zawodu archiwisty

WŁOCHY: „Pamięć o archiwistach” Źródła mówione o na temat zawodu archiwistyW Centralnym Instytucie Dóbr Dźwiękowych i Audiowizualnych w Rzymie w dniu 13 grudnia 2019 r. odbyła się konferencja mająca za cel dokonać pierwszego podsumowania projektu o nazwie „Pamięć o archiwistach” Zespoły mówione o zawodzie archiwisty. („La memoria degli archivisti” Fonti orali sul mestiere d’archivista). Celem tego interesującego projektu jest zebranie video wywiadów z ludźmi, którzy z swoim życiu związani byli z zawodem archiwisty. Autorzy chcą sięgnąć, o ile to będzie możliwe, do początku lat pięćdziesiątych. Taki wybór chronologii przewidywanego zbiory nie jest przypadkowy i wiąże sie z obchodzoną w roku 2019 siedemdziesiątą rocznica powstania Narodowego Stowarzyszenia Archiwistyki Włoskiej (l’Associazione Nazionale Archivistica Italiana (ANAI), którego pierwszy kongres odbył się w październiku 1949 r. w Orvieto.

Projekt prowadzony jest w ramach współpracy ANAI, Uniwersytetu w Trento (Universita di Trento), Centralnego Instytutu Archiwistyki (Istituto Centrale per gli Archivi) oraz Centralnego Instytutu Dóbr Dźwiękowych i Audiowizualnych (Istituto Centrale per Beni Sonori e Audiovisivi).

Czytaj dalej „WŁOCHY: „Pamięć o archiwistach” Źródła mówione o na temat zawodu archiwisty”

WŁOCHY: Krok dalej w archiwach rodzinnych – spisy rodzinnych zbiorów filmowych

Włoski Centralny Instytut Archiwistyki już w 2017 r. podjął działania mające za zadanie orientację w sposobach i stanie zachowania prywatnych rodzinnych spuścizn o charakterze filmowym. W ciągu ostatniej dekady znacznie wzrosła ilość filmów dokumentujących różnorodne wydarzenia tak w instytucjach publicznych, jak i przedsiębiorstwach oraz u osób prywatnych.
Pojawiły się projekty zainicjowane przez instytucje archiwalne i biblioteczne, instytuty kultury, biblioteki i archiwa filmowe, stowarzyszenia kulturalne, wydziały uniwersyteckie, interesujące się materiałami filmowymi. Działania te do tej pory nie nyły koordynowane, a wiedza o nich jest rozproszona. Instytut wyznaczył trzy podmioty zajmujące się zabezpieczaniem spuścizny filmowej osób prywatnych. Instytucje wytypowano na podstawie analizy spójności ich metod postępowania.
Wytypowano:  La Cineteca Sarda-Società Umanitaria (Cagliari – Sardynia), Laboratorio 80 (Bergamo- Lombardia) i  Superottimisti-Associazione Museo Nazionale del Cinema (Turyn – Piemont).

Projekt obejmował następujące działania:
1. Opracowanie formularza dla każdego z trzech podmiotów.
2. Sporządzanie dziesięciu kart zespołów i powiązanych z nimi kart twórców wybranych z powyższych zasobów. Wybrano materiały już przeniesione do formatów cyfrowych w oparciu o kryterium kompletności (spójności), datacji i zawartości.
3. Ukazanie poprzez selekcję i edycję, filmów dokumentujących historię rodziny oraz kontekst historyczny, którą owe filmy opowiadają z wyłaniających się z nich obrazów dziejów rodzinnych.

Czytaj dalej „WŁOCHY: Krok dalej w archiwach rodzinnych – spisy rodzinnych zbiorów filmowych”

WŁOCHY: Włamanie i kradzież danych z Systemu Informacji o Archiwach Państwowych

W dniu 26 kwietnia 2019 r. włoski Centralny Instytut Archiwistyki (Istituto Centrale per gli Archivi – ICAR ) opublikował komunikat o włamaniu na serwery Systemu Informacji o Archiwach Państwowych (Sistema Informativo degli Archivi di Stato- SIAS). System ten jest osadzony na serwerach międzyuczelnianego konsorcjum CINECA (Consorzio Interuniversitario per il Calcolo Automatico dell’Italia Nord Orientale – Międzyuniwersyteckie Konsorcjum Autoamtycznych Obliczeń dla Północnych Włoch- tłum. autor). Konsorcjum to zostało powołane w 1969 r. celem wsparcia badań naukowych bazą narzędzi informatycznych. Do jego zadań należy tworzenie systemów zarządzania dla administracji uniwersyteckich oraz Ministerstwa Edukacji, Szkolnictwa Wyższego i Badań Naukowych (Ministero dell’Istruzione dell’Università e della Ricerca – MIUR) oraz projektowanie systemów informatycznych dla administracji publicznej, opieki zdrowotnej oraz przedsiębiorstw. CINECA obsługuje samo ministerstwo, 64 włoskie uniwersytety, 9 instytutów badawczych i trzy kliniki. Posiada swoje biura w Bolonii, Mediolanie, Rzymie i Neapolu. Zatrudnia 700 osób.

Czytaj dalej „WŁOCHY: Włamanie i kradzież danych z Systemu Informacji o Archiwach Państwowych”

WŁOCHY: Dlaczego musimy myśleć o archiwizacji web’u?

Włoski Centralny Instytut Archiwistyki (Istituto Centrale per gli Archivi – ICAR) podjął dyskusję pod znamiennym tytułem ” Dlaczego musimy myśleć o archiwizacji web’u?” (Perché dovremmo pensare al web archiving). Temat nie jest nowy i nigdzie nie jest kompleksowo rozwiązany. W większości europejskich państw realizowane są projekty archiwizacji internetu, ale we Włoszech problem ten nie jest rozwiązany. We Włoszech temat został wywołany za sprawą, opublikowanego 11 marca 2019 r., trzyletniego planu informatyzacji administracji publicznej. Rzecz w tym, że ów plan całkowicie pomija zagadnienie archiwizacji stron internetowych. Ta sytuacja skłoniła dwójkę autorów Constantino Landino, pracownika Centralnego Instytutu Archiwistyki oraz Linę Marzotti, archiwistkę, do wywołania zagadnienia archiwizacji internetu na łamach Forum Administracji Publicznej (Forum Publica Amministrazione- FPA- firma konsultingowo doradcza specjalizująca sie w komunikacji instytucjonalnej).
Obecnie istnieje możliwość dotarcia do stron internetowych od 1996 r. dzięki pracy Internet Archives, które to właśnie od tego roku rozpoczęło archiwizować strony internetowe za pomocą narzędzia Wayback Machine. Obecnie Archiwum Internetu zawiera 330 miliardów stron internetowych, 20 milionów książek i tekstów, 4,5 miliona nagrań, 4 miliony filmów, 3 miliony zdjęć i 200 tys. programów. Softrware Archives przechowuje oprogramowanie wraz z informacjami na jego temat, w tym silniki gier.

Czytaj dalej „WŁOCHY: Dlaczego musimy myśleć o archiwizacji web’u?”

WŁOCHY: Archiwa ratują języki. Słownik olzai – włoski, włosko – olzai

IY2019 – International Year of Indigenous Languages –  Rok 2019 jest Międzynarodowym Rokiem Języków Rdzennych ustanowionym przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych 21 października 2016 r. Koordynatorem zostało wyznaczone UNESCO. Według danych organizacji na świecie używa się obecnie około 7000 języków, z czego 2680 zagrożonych jest obumarciem. Zagrożonymi językami mówi około 370 milionów ludzi. Mówią nimi rdzenne wspólnoty lokalne, które jak się szacuje, istnieją obecnie w 90 krajach świata i reprezentują 5000 odrębnych kultur. Jak podaje UNESCO 97% mieszkańców świata mówi czterema procentami języków, a pozostałe 3% ludzkości komunikuje się pozostałymi 96 procentami istniejących języków. Taka sytuacja stawia w pozycji językowo przegranej społeczności rdzenne, a to oznacza bezpowrotna utratę niezwykłych i bogatych dóbr kultury wszytej w kody zagrożonych języków. Także w Polsce mamy do czynienia ze zjawiskiem języków etnicznych, przywołam tu tylko języki (etnolekty): kaszubski, słowiński czy karaimski lub wilmowski, nie wspominając o gwarach jak choćby śląszczyzna czy etnolekt kociewski.

Czytaj dalej „WŁOCHY: Archiwa ratują języki. Słownik olzai – włoski, włosko – olzai”

WŁOCHY: „Drzewa oliwne i bisior. Morze Śródziemna, które łączy” – wystawa w archiwum w Tarencie

Ignacy Krasicki w swoim „Zbiorze potrzebniejszych wiadomości porządkiem alfabetu ułożonych„, wydanych we Lwowie w 1781 r. napisał „Bissus, albo bisior, rodzay materyi przedniejszey ieszcze od purpury. Częstokroć o nim wzmianka jest w piśmie świętym. Jakiego iednak bisior jest koloru i gatunku o tym gruntowney wiadomości nie masz.”(s. 161)
W swojej „Encyklopedii staropolskiej” Zygmunt Gloger napisł: „Bisior, rodzaj tkaniny przedniejszej od purpury. Po grecku byssos, po łacinie byssus oznacza len delikatny i najcieńsze z niego płótno. Z wierszy Grochowskiego (za Zygmunta III) można przypuszczać, że najcieńszej i najbielszej tkaniny, zwanej bisiorem, używały możne niewiasty.” (s. 177) Dalej zaś powołał się na wyżej cytowany tekst Krasickiego. Obaj autorzy wiedzieli, że bisior to niezwykle delikatny i cenny materiał, nie wiedzieli jednak skąd sie bierze. Tymczasem, znany już w starożytności, materiał wytwarzany z wydzieliny małż morskich (omółek) Pinna nobilis, był, jak wskazują autorzy hasła bisior w Wikipedii, najcenniejszym materiałem w starożytności. Głównym ośrodkiem jego produkcji było apulijskie miasto Tarent (wł. Tarano), stąd tamtejsze archiwum państwowe zorganizowało wystawę „”Ulino e bisse marino. Il Mediterraneo che unisce” (Drzewa oliwne i bisior morski. Morze Śródziemne, które łączy).


Wystawa jest efektem współpracy Archiwum Państwowego w Tarencie, Fundacji Ammiraglio Michelagnoli, l’Istituto Talassografico di Taranto “A. Cerruti”, Istituto per l’Ambiente Marino Costiero del Consiglio Nazionale delle Ricerche (IAMC CNR) sekcja Tarent oraz Straży Leśnej Oddział w Tarencie (Carabinieri Forestale).
Wystawa łączy ze sobą w sposób symboliczny dwa elementy: drzewo oliwne, będące symbolem śródziemnomorskiego rolnitwa i symbolem pokoju oraz małże pinna nubilis, które wedle organizatorów symbolizują relacje pomiędzy ludźmi a śródziemnomorskimi ekosystemami. Z tego związku narodziła się w starożytności i przeniosła do „naszych czasów” kultura i gospodarka śródziemnomorska.
Wystawa prezentuje archiwalia, w tym fotografie, zachowane w Archiwum Państwowym w Tarencie, zbiory osób prywatnych oraz instytucji publicznych związane z symboliką drzewa oliwnego, produkcją oleju oraz przetwarzaniem bogactwa morza, symbolizowanego przez małże pinna nobilis.
Specjalnie dla wystawy opracowano mapę Morza Śródziemnego ukazującą obszary upraw drzew oliwnych na lądzie i obszary eksploatacji omółek w morzu, wzdłuż  linii morskiej. Drzewa oliwne „przeglądają sie” w tafli morza, a ich odbiciem są małże pinna nubilis.

Wystawa czynna będzie do 30 marca 2019 r. w siedzibie archiwum w Tarencie (via Federico di Palma, 4).

Więcej:

Ulivo e bisso marino. Il Mediterraneo che unisce

L’Archivio di Stato di Taranto

oprac. Adam Baniecki
AP Wrocław O/Bolesławiec

WŁOCHY: Nursja- ratowanie dokumentów i pamięci

16 października 2016 r. potężne trzęsienie ziemi w środkowych Włoszech w prowincji Umbria zmiotło z powierzchni ziemi stare i urokliwe miasteczko Nursję. Dzieje miasteczka sięgają VI w p.n.e., kiedy zasiedlali je Sabinowie. W 300 r. p.n.e. Nursja podbita została przez Rzymian. W okresie chrześcijańskim tu urodzili się około 480 r. Święty Benedykt i Święta Scholastyka. Stąd w mieście były dwa klasztory benedyktyńskie: męski i żeński oraz klasztor klarysek. W miasteczku znajduje się także archikatedra diecezjalna  Archidiecezji Spoleto – Nursja. W wyniku trzęsienia ziemi większość zabytkowych budynków miasta uległa uszkodzeniom. Bazylika Św. Benedyktyna całkowicie legła w gruzach.

Czytaj dalej „WŁOCHY: Nursja- ratowanie dokumentów i pamięci”

WŁOCHY: VIII Kongres Archwistów Piemontu i Doliny Aosty

W dniach 12 i 13 października 2017 r. w miejscowości Torre Pellice (w Prowincji Turyn) odbędzie się VIII Kongres Archiwistów Łuku Alp Zachodnich (Convengo degli Archivisti dell’Arco Alpino Occidentale). Pod pojęciem archiwiści Alp Zachodnich i Doliny Aosty nie należy rozumieć organizacji, lecz spotkania archiwistów Włoch, Szwajcarii i Francji zamieszkujących wspomniany geograficzny region. Kongresy te nie mają regularnego charakteru. Poprzedni odbył się w 2008 r. w miejscowości Susa w Piemoncie. Spotkanie tegoroczne odbędzie się w świątyni wspólnoty Waldensów (Tavola valdese) pod hasłem „Archiwa w centrum spuścizny kulturalnej” (Gli archivi al centro del patrimonio culturale) z podtytułem „Opisać i ocenić całościowo spuściznę kulturalną jako wytwór jednostek organizacyjnych i relacji pomiędzy nimi” ( Descrivere e mettere in valore eredità
culturali complesse come prodotto di soggetti plurali e delle loro relazioni). Już w styczniu 2017 r. organizatorzy z poszczególnych krajów zwrócili się do swoich środowisk archiwistycznych o nadsyłanie propozycji wystąpień.

Czytaj dalej „WŁOCHY: VIII Kongres Archwistów Piemontu i Doliny Aosty”

WŁOCHY: Budowa zintegrowanego systemu zarządzania informacją o dobrach kultury

W Collegio Romano w Rzymie 30 marca 2017 r. odbyła się prezentacja zintegrowanego systemu zarządzania dobrami kultury prowincji Kampania o nazwie MetaFAD. System MetaFad jest platformą open- source, która ma za zadanie stworzenie zintegrowanego i unitarnego katalogu opisującego zasoby archiwalne, biblioteczne i artystyczne Kampanii i jej stolicy Neapolu, wzbogacone o ich cyfrowe prezentacje.
Współpartnerami projektu są Pio Monte della Misericordia, Cappella del Tesoro di San Gennaro, La Società Napoletana di Storia Patria, Fondazione Biblioteca Benedetto Croce, Istituto Italiano per gli Studii Storici. Inicjatywie patronują: Centrale Unico delle Biblioteche (ICCU), Instituto Centrale per gli Archivi (ICAR), Istituto Centrale per Catalogo e la Documentazione (ICCD), Polo digitale degli istituti culturali di Napoli.
Przewiduje się, że w systemie znajdzie się: około
– 600.000 plików/skanów
– 200.000 plików/stron z dawnymi tekstami wydanymi
– 330.000 plików/stron dokumentacji archiwalnej współczesnej
– 70.000 plików z materiałami graficznymi, rękopiśmiennymi.
Baza danych zawierająca materiał bibliograficznego zdigitalizowanych zbiorów zbudowana będzie w bibliotecznym, rozwijanym przez IFLA (Międzynarodowa Federacja Stowarzyszeń i Instytucji Bibliotecznych – The International Federation of Library Associations and Institutions) formacie UNIMARC. Opisy rękopisów sporządzone będę za pomocą TEI DTD (Text Encoding Initiative), standardu służącego elektronicznej prezentacji tekstu wraz z metadanymi, sporządzonego w języku XML. Obiekty muzealne opisywane będę wedle opracowanego przez Istituto Centrale per Catalogo e la Documentazione systemu SIGEC (General Information System for Cataloguing). SIGEC korzysta z protokołu komunikacyjnego SOAP Web Service. Materiały graficzne i fotograficzne opisane są za pomocą protokołu SBNMarc i w tej formie przekazywane do systemu SIGEC.

Czytaj dalej „WŁOCHY: Budowa zintegrowanego systemu zarządzania informacją o dobrach kultury”