FRANCJA: Issy-les-Moulineaux, Archiwum Polskiej Misji Katolickiej we Francji

Termin „Wielka Emigracja” dotyczy zjawiska występującego w I połowie XIX wieku – wyjazdu z ziem polskich po upadku powstania listopadowego rzeszy Polaków, z których wielu osiadło na stałe we Francji. Towarzyszący im kapelani wojskowi już w 1832 roku zorganizowali duszpasterstwo polskojęzyczne. Obejmowało ono coraz szersze kręgi, także emigrantów zarobkowych przybywających do Francji coraz liczniej pod koniec XIX wieku. Za dzień powstania Polskiej Misji Katolickiej we Francji przyjmuje się 19 czerwca 1922 r., kiedy w Paryżu został podpisany statut tej instytucji – podpisany przez kard. Edmunda Dalbora, opiekuna emigracji polskiej z ramienia episkopatu polskiego, i bp. Emanuela Chaptala, delegata episkopatu francuskiego.
Od tego czasu datuje się także formalne tworzenie i gromadzenie dokumentacji Misji. Narastała ona przez kilka dziesiątków lat, przechowywana zgodnie z przyjmowanymi w kolejnych okresach regulacjami i zwyczajami. Do zbiorów Misji zaczęły z czasem trafiać także materiały innych instytucji – przeważnie związków, stowarzyszeń i społecznych organizacji polonijnych. Początkowo przechowywane były w Paryżu, później w La Ferte la Jouarre, a obecnie w wydzielonym pomieszczeniu siedziby byłego seminarium w Issy-les-Moulineaux koło Paryża. Kieruje nim ks. Robert Czarnowski.

Budynek byłego seminarium polskiego – siedziba archiwum

Budynek byłego seminarium polskiego – siedziba archiwum

Kilkakrotnie podejmowano próby uporządkowania zasobu i tworzenia inwentarzy. „Archiwalnym okiem” spojrzał od nowa na zasób w 2005 r. ks. Marian Brudzisz, który dokonał ponownego rozpoznania zasobu, opracował zespół nr 1 – Polska Misja Katolicka we Francji oraz rozpoczął wyodrębnianie kolejnych zespołów. W prace te włączyli się polscy archiwiści: Urszula Kowalczyk i Tomasz Hajewski w 2008 r. oraz Lidia Potykanowicz-Suda w 2009 r. W wydanym w 2015 roku przewodniku ks. M. Brudzisz napisał, że archiwum liczyło wówczas 67 m.b. – 3609 j. a. Wyodrębniono w nim wówczas 36 zespołów i zbiorów. Większość ma niewielki rozmiar, liczący od jednej do kilkunastu jednostek archiwalnych. Do większych zaliczają się, oprócz zespołu nr 1, Polski Związek Inwalidów Wojennych we Francji, Związek Rezerwistów i Byłych Wojskowych Polskich we Francji, Stowarzyszenie Polskich Kombatantów Koło Paryż, Komitet Pomocy Polakom we Francji oraz Listy do Prymasa Polski kard. Józefa Glempa.

Czytaj dalej „FRANCJA: Issy-les-Moulineaux, Archiwum Polskiej Misji Katolickiej we Francji”

SZWAJCARIA: Wszystko zaczyna się od pasji. 20 lat działalności Fundacji „Archivum Helveto-Polonicum” we Fryburgu

20 lat temu na szwajcarskiej mapie kulturalno – naukowej  zaistniała  Fundacja „Archivum Helveto-Polonicum” – instytucja ważna z punktu widzenia polskiej obecności w tym kraju.  Związana jest ona ścisłe z Fryburgiem, pięknym miastem  kantonalnym u stóp Preaplów Fryburskich. To miasto miało szczęście do Polaków, lub też Polacy mieli szczęście do Fryburga. W samym Fryburgu, w gotyckiej katedrze św. Mikołaja można podziwiać przepiękne witraże Józefa Mehoffera, a swoje miejsce w życiu naukowym miasta zaznaczyli Józef Wierusz-Kowalski, Ignacy Mościcki, Gabriel Narutowicz czy ojciec Józef  Bocheński.
W wyniku zbiegu okoliczności polegających na splocie losów ludzkich i wielkiej historii, po ogłoszeniu stanu wojennego 13.12.1981 r. w Polsce, Jacek i Ludwika Sygnarscy, wówczas pracownicy Instytutu Geofizyki w Toruniu zmuszeni zostali do pozostania w Szwajcarii, która stała się w sposób niezamierzony ich drugą  ojczyzną.  Przewrotnie można skonkludować, że wakacyjny wyjazd w  1981 do wujka dr Antoniego Brableca, byłego żołnierza 2 Dywizji Strzelców Pieszych, legł u podstaw powstania ważnego ośrodka polskości, który zgromadził największe w Szwajcarii polskie zbiory biblioteczne i archiwalne.  Nic nie dzieje  się jednak całkowicie przypadkowo i czynnik   ludzki zawsze jest najważniejszy. Jacek Sygnarski zabrał do Szwajcarii swoje pasje kolekcjonerski, których nie porzucił, asymilując się w nowej rzeczywistości, równoważąc wartości MIEĆ  i BYĆ.  

Czytaj dalej „SZWAJCARIA: Wszystko zaczyna się od pasji. 20 lat działalności Fundacji „Archivum Helveto-Polonicum” we Fryburgu”