Problem kopiowania i udostępniania źródeł archiwalnych stał się w ostatnim czasie przedmiotem zainteresowania czeskich mediów, czemu dały wyraz m.in. „Lidovky” na swojej stronie internetowej, odnosząc się zwłaszcza do cyfryzacji akt metrykalnych. Pod tym względem Czechy są bowiem wiodącym krajem w Europie. Jednak nie jest to zasługą władz państwowych, lecz amerykańskiego Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich, czyli Mormonów. Zbierają oni informacje na temat wszystkich osób, które kiedykolwiek żyły na ziemi. Znając datę urodzenia i śmierci danego człowieka, są w stanie dokonać tak zwanego chrztu za zmarłych. W ich oczach jedynie chrzest mormoński stanowi drogę do zbawienia. Dlatego dokonują tych ceremonii wobec katolików, Żydów i niewierzących. Uważają bowiem, że umarli nadal mają prawo do decydowania o przyjęciu lub odrzuceniu ich chrztu.
Cyfryzacja archiwaliów w Czechach przebiega już od dziesięciu lat głównie na zlecenie Mormonów. „Do tej pory koszt tych działań wyniósł około sześć milionów euro, czyli 160 milionów koron”, powiedziała Inna A. Koňušinová, menadżer Mormon FamilySearch International dla Europy Wschodniej, Azji Środkowej i Bałkanów. „Mamy w Czechach 11 pracowni, w których dokonuje się digitalizacji archiwaliów. Na całym świecie mamy w archiwach, muzeach i bibliotekach, ponad 300 takich placówek”, dodała. Za tę pracę Mormoni chcą jednie otrzymać kopię zdigitalizowanych źródeł.
Kolekcja map online
Instytutu Piłsudskiego w Ameryce prezentuje kolejną zdigitalizowaną kolekcję : Mapy Online. Prezentacja map na stronie internetowej Instytutu obejmuje głównie mapy i szkice z zespołu “Adiutantura Generalna Naczelnego Wodza”, ale także mapy z innych kolekcji. Przeglądarka map wyświetla mapę historyczną, ogólny obszar na współczesnej mapie i pozwala na oglądanie dużych map w powiększeniu.
Dostępny jest bardzo ciekawy zestaw oryginalnych map z okresu 1918-1922. Przebieg Bitwy Warszawskiej jest ilustrowany codziennymi szkicami sytuacyjnymi, można zobaczyć przebieg ofensywy bolszewickiej i odwrót Armii Czerwonej po Bitwie Warszawskiej. Są mapy granic, zaplanowane i ustalone traktatami, rozmieszczenie bunkrów i umocnień, pozycje armii niemieckich, sytuacja na śląsku Cieszyńskim i wiele innych szczegółów, jak np. mapa aprowizacji dla frontu litewsko-białoruskiego z 24 lipca 1918. Ciekawa mapa z 1941 roku przedstawia rozmieszczenie ośrodków piątej kolumny w USA (nazistowskiej, komunistycznej i faszystowskiej).
Zapraszamy wszystkich miłośników map.
Marek Zieliński
Artykuł ukazuje się jednocześnie na stronie Instytutu Piłsudskiego w Ameryce
Może Cię też zainteresować:
FRANCJA: Jak opracowywać zespół dokumentacji konserwatorskiej – dwunastowieczne mozaiki opactwa Ganagobie
Archiwum departamentalne Alpes-de-Haute-Provence jest przechowawcą dokumentacji prac konserwatorskich wykonanych w latach 1970 – 1987 na niezwykłym zabytku, średniowiecznych mozaikach opactwa Ganagobie. Opactwo zostało ufundowane w latach 960 – 965 przez biskupa Jana II de Sisteron na jego własnej ziemi. Należało do kongregacji cysterskiej Cluny. Na wiek XII przypadł okres szczęśliwego dla opactwa czasu dobrej koniunktury. Wówczas około 1125 r. pojawiły się mistyczne mozaiki. Tragiczne w skutkach okazały się wojny religijne XVI w. W 1562 r. w opactwie schronili się Hugenoci, skąd zostali, jeszcze tego samego roku, usunięci przez zarządcę prowincji. Aby nie mogli wrócić zburzono sklepienie klasztornego kościoła oraz mieszkań mnichów, grzebiąc tym samym części mozaik. Lepsze czasy przyszły dla klasztoru w XVII w., kiedy jego opatem był Jacques de Gaffarel (bibliotekarz kardynała Richelieu). W 1789 r. klasztor sekularyzowano, a w 1791 sprzedano. W roku 1794 zniszczono dalsze części opactwa: transepty i chór kościelny. Blisko 100 lat później, w roku 1891 r., cystersi z opactwa Sainte-Marie-Madeleine w Marsylii otrzymali w darze od hrabiego Adrien de Malijay z Marsylii ruiny opactwa i rozpoczęli ich restaurację.
Obecnie mieszka tu 20 mnichów podległych opatowi Hugues de Minguet.
CZECHY: Kryminalna historia sprzed lat odkryta w Archiwum w Zlinie
W Archiwum Państwowym w Zlinie odkryto dokumenty dotyczące zdarzenia, o którym znana rodzina producentów obuwia Bata – nigdy nie wspomniała. Materiały te są m.in. świadectwem, jak sprawnie i szybko działała policja i sądy w Republice Czeskiej przed II wojną światową. Być może była to tylko młodzieńcza nieostrożność? Szalony pomysł, jak zdobyć duże pieniądze? Jednak próba porwania lekarz Rudolf Gerbeca, teścia producenta obuwia Jana Antonína Bati, była także zwykłym przestępstwem.
Chociaż historia ta wstrząsnęła całą słynną rodziną przemysłowców, to w Zlínie o tym zdarzeniu w ogóle się nie mówiło. Dopiero w czerwcu 2017 r., w czasie przygotowań do obchodów Międzynarodowego Dnia Archiwów, który postanowiono poświęcić dziejom miejscowej policji, pracownicy tutejszego Archiwum Państwowego trafili na unikatowe dokumenty.
Czytaj dalej „CZECHY: Kryminalna historia sprzed lat odkryta w Archiwum w Zlinie”
Czechy: XVII Ogólnokrajowa Konferencja Archiwalna
W dniach 25-27 kwietnia 2017 r. odbyła się w Libercu 17. Ogólnokrajowa Konferencja Archiwalna (17. celostátní archivní konference), organizowana co dwa latach przez Stowarzyszenie Czeskich Archiwstów (Česka archivni společnost – ČAS). Przybyło nań ponad 350 archiwistów, zakwaterowanych i obradujących w kompleksie rekreacyjno-hotelowym „Babylon”.
Obrady 25 kwietnia o godz. 13 otworzył Petr Kolin z libereckiego archiwum państwowego, przywitawszy wszystkich gości, w tym honorowych, wśród których znalazł się – i zabrał głos – wiceminister Spraw Wewnętrznych Petr Mlsna. Stwierdził on m.in., iż w kierowanym przez niego resorcie archiwiści stanowią aż 1/3 urzędników. Po nim wystąpili przedstawiciele kolejnych instytucji mających patronat nad imprezą, a mianowicie władz krajowych (wojewódzkich), nadburmistrza Liberca, a także rektor miejscowego Uniwersytetu Technicznego Zdének Kuse, który oświadczył, iż zależało mu bardzo na spotkaniu z archiwistami, bo często korzysta z ich pracy w swoich poszukiwaniach genealogicznych, ale wyłącznie za pośrednictwem Internetu, w którym dziś można znaleźć niemal wszystkie dawne metryki. Życzył zebranym, aby w swojej pracy sprostali współczesnym wyzwaniom, a zwłaszcza dokumentowi elektronicznemu, gdyż on – człowiek przywiązany do tradycyjnej formy dokumentu papierowego – obawia się, iż po erze cyfrowej nie pozostanie żadne ślad. Głos zabrał też Prezes ČAS David Valušek, zaś w imieniu gości zagranicznych wystąpiła Prezes Stowarzyszenia Archiwistów Słowackich Mária Grófová, dziękując za zaproszenie i życząc owocnych obrad, wyrażając przy tym żal, że z powodu bardzo bogatego programu, nie będzie możliwości uczestniczenia w obradach wszystkich sekcji.
Czytaj dalej „Czechy: XVII Ogólnokrajowa Konferencja Archiwalna”
Rozmowa ArchNetu: Jeleniogórski archiwista na medal
Dnia 19 czerwca 2017 r. – w hotelu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Republiki Czeskiej „Spiritka” w Pradze – odbyła się uroczystość wręczenia medali „Za zásluhy o české archivnictví” (Za zasługi dla czeskiej archiwistyki, przyznawanego przez Ministra Spraw Wewnętrznych Republiki Czeskiej Milana Chovanca. Medal otrzymało 14 osób, w tym dwoje Polaków: Hanna Krajewska dyrektor Archiwum PAN w Warszawie oraz Ivo Łaborewicz kierownik Archiwum Państwowego we Wrocławiu Oddział w Jeleniej Górze, członek ZG SAP, współpracownik Naukowego Portalu Archiwalnego ARCHNET. Ivo Łaborewicz otrzymał medal „Za długoletni wkład w dziedzinę czesko-polskiej współpracy archiwalnej”.
Hanna Krajewska i Ivo Łaborewicz odznaczeni w Pradze medalem
„Za zasługi dla archiwistyki czeskiej”
Czytaj dalej „Rozmowa ArchNetu: Jeleniogórski archiwista na medal”
Polska: Konferencja „Wolni i uwłaszczeni. Chłopi a przemiany społeczne, gospodarcze i polityczne w Europie Wschodniej w XIX i na początku XX wieku”
Kolejna konferencja, organizowana w cyklu upamiętniającym 500-lecie utworzenia województwa podlaskiego, odbyła się w dniach 8-9 czerwca 2017 r. w Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu Współorganizatorami byli: Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego w Białymstoku, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu,, Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Historycznego, Instytut Historii Litwy w Wilnie i Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, którego dyrektor skierował do uczestników uroczysty list. Jak co roku, konferencja zgromadziła historyków i archiwistów z Polski, Białorusi, Litwy, Łotwy, Rosji i Ukrainy, którzy wysłuchali ponad 20 referatów, biorąc także udział w dyskusjach, nieraz bardzo ożywionych.
Jako pierwsza zabrała głos Tamara Bairasauskaite, przedstawiając przebieg reformy na Litwie, odwołując się do bogatej dokumentacji komisji rewizyjnych, korespondencji i materiałów Bożowskiego, do tej pory nie wykorzystywanych w badaniach historycznych. Sławomir Iwaniuk z Archiwum Państwowego w Białymstoku, zaznaczając brak opracowań zagadnienia uwłaszczenia na Podlasiu, przedstawił na podstawie źródeł, w tym tabel likwidacyjnych, i na przykładzie wsi Ploski w ziemi bielskiej przebieg procesów zachodzących w połowie XIX w. na tym terenie. Obraz chłopa litewskiego i białoruskiego, widziany oczami ziemian, z uwzględnieniem różnic ich postrzegania zarysował Roman Jurkowski, zwracając uwagę na brak refleksji i samooceny autorów pamiętników. Pamiętniki nie tylko ziemian, ale i kapłanów oraz nieliczne chłopskie były źródłem badań Eryka Kotkowicza, który na ich podstawie próbował ustalić punkty stykania się szlachty i chłopów: praca w gospodarstwie rolnym, służba wojskowa, nowinki technologiczne i oświata.
Czechy: XVIII konferencja „Archiwa, biblioteki, muzea w cyfrowym świecie 2017”
Mające już blisko 20 letnią tradycję spotkania archiwistów, bibliotekarzy oraz muzealników, w corocznej debacie o nowoczesnych technikach zapisu cyfrowego, zwłaszcza digitalizacji zbiorów, jakie odbywają się w Pradze, będą kontynuowane także w tym roku w ramach dorocznej konferencji, którą organizują: Związek Bibliotekarzy i Pracowników Informacji Naukowej Republiki Czeskiej (Svaz knihovníků a informačních pracovníků ČR),, Archiwum Narodowe (Národní archiv) oraz Biblioteka Narodowa Republiki Czeskiej (Národní knihovna ČR).
Tym razem konferencja odbędzie się w dniach 29-30 listopada 2017, tradycyjnie już w sali konferencyjnej Archiwum Narodowego w Pradze (Národní archiv v Praze, Archivní 4, Praha 4 – Chodovec). Jej obrady będą poświęcone problematyce współpracy archiwów, bibliotek, muzeów i galerii oraz wszystkich innych instytucji gromadzących zabytki kultury i przeszłości, przy wykorzystywaniu technologii informatycznych i komunikacyjnych dla ochrony i udostępniania dziedzictwa kulturowego.
Czytaj dalej „Czechy: XVIII konferencja „Archiwa, biblioteki, muzea w cyfrowym świecie 2017””
ROSJA: „Wyzwolenie Polski” – archiwalne filmy na stronie Archiwów Rosji
Na portalu Archiwa Rosji zamieszczony jest link do strony projektu pt. „Zwycięstwo 1941-1945” („Победа. 1941–1945”). Spośród wielu innych, dotyczących wydarzeń II wojny widzianych okiem „armijnych” kamer, można na niej obejrzeć archiwalne materiały filmowe pt. „Wyzwolenie Polski” („Освобождение Польши”). Trwający nieco ponad 32 minuty film, dobrej jakości, składa się z fragmentów filmów dokumentalnych z lat 1944 i 1945, kręconych wówczas na zajmowanych przez Armię Czerwoną ziemiach polskich operatorów filmowych 1 Frontu Ukraińskiego oraz 1 i 2 Frontu Białoruskiego. Udostępnione fragmenty dotyczą m.in. walk na Pomorzu (w Gdańsku, Gdyni, Sopocie, Koszalinie), wkroczenia do Warszawy, walk ulicznych w Poznaniu, bitew o Chełm, Lublin i Katowice, wjazdu sowieckich czołgów do Częstochowy.
Obecnie filmy znajdują się w zasobie Rosyjskiego Państwowego Archiwum Kinofotodokumentów (Российский государственный архив кинофотодокументов) w Krasnogorsku pod Moskwą.
Więcej: Освобождение Польши
oprac. Edyta Łaborewicz,
AP Wrocławiu O/Legnica
POLSKA: Odrestaurujmy razem Mauzoleum rodziny Schaffgotsch
W niedzielę 30 kwietnia 2017 roku, dzień po 175-rocznicy urodzin Joanny Gryczik von Schomberg Godulla w kościele parafialnym w Kopicach odbyła się msza święta poświęcona pamięci jednej z najbardziej zasłużonych kobiet w dziejach Górnego Śląska. Johanna, dziewczyna z Poręby (dzielnica Zabrza), nazywana„śląskim Kopciuszkiem”, zapisała się w historii Śląska jako cudowne dziecko, które dzięki pomocy przedsiębiorcy Karola Godulli stała się dziedziczką jego fortuny. Joanna przez całe życie pamiętała o swoich korzeniach: gdy przyjęła tytuł hrabiowski Schomberg-Godulla, a także po ślubie z Hansem Urlichem von Schaffgotsch. Hrabina mówiła śląską gwarą w domu i pośród ludzi dla niej pracujących, dbała o nich wspierając swoją szczodrą ręką. Była fundatorką między innymi kościoła w Szombierkach, w Goduli; fundowała szkoły, przytułki, dofinansowywała klasztory. Do dziś w Szombierkach (dzielnica Bytomia), czy w Goduli (dzielnica Rudy Śląskiej) wspomina się dobrodziejkę z wielkim szacunkiem. Jedna ze szkół w Rudzie Śląskiej została nazwana imieniem Johanny.
KONTO: Remont kaplicy Schaffgotschów
nr. 98 8870 0005 2001 0030 4078 0013,
Swift: POLUPLPR
Tytuł: Remont kaplicy Schaffgotschów
15 listopada 1858 roku Joanna wyszła za mąż za hrabiego Hansa Urlicha von Schaffgotsch. Ten ród ma wielkie zasługi dla Śląska. Małżonkowie osiedli na pograniczu Górnego i Dolnego Śląska – w Kopicach, nieopodal Grodkowa.
Czytaj dalej „POLSKA: Odrestaurujmy razem Mauzoleum rodziny Schaffgotsch”