Szwajcaria: Archiwum Kantonu Zurych – wszystko co najważniejsze na 300 stronach.

Zamiast niezliczonej ilości wytycznych do zarządzania i opracowywania zasobu archiwalnego, z którymi borykają się archiwiści w Polsce, Archiwum Kantonu Zurych (Staatsarchiv des Kantons Zürich) opublikowało obszerny, ponad 300 stronicowy podręcznik„-Erschliessungshandbuch”, Zürich 2013- zawierający zaktualizowaną metodykę opracowania zasobu archiwalnego, uwzględniający również standardy międzynarodowe. Podręcznik dostępny jest online na stronach archiwum, co niezwykle ułatwia zapoznanie się z lekturą przedmiotu. To bardzo przejrzyste kompendium wiedzy i najlepszych praktyk stosowanych w Zurychu, zebranych w bardzo wygodnej dla archiwistów i użytkowników formie. Do jego powstania przyczynili się głównie pracownicy tego archiwum, a w szczególności Bettina Tögel, kierownik działu opracowania archiwaliów. Wspominam o jej udziale nie bez przyczyny, gdyż jest ona również współautorką ważnego z punktu widzenia archiwistyki szwajcarskiej adaptacji standardów archiwalnych do normy narodowej opisu archiwalnego, a mianowicie „Schweizerische Richtlinie für die Umsetzung von ISAD(G)” opracowanego w ramach grupy roboczej ds. normalizacji i standaryzacji Szwajcarskiego Związku Archiwistów (Verband Schweizerischer Archivarinnen und Archivare) w 2009 roku. Wpływ wytycznych na znajdujące się w podręczniku zasady jest więc bardzo widoczny. Same jednak zasady wielopoziomowego opisu archiwalnego bazujące na standardach międzynarodowych, zwłaszcza ISAD (G), ISAAR (CPF) i ISDIAH, w Szwajcarii i jego poszczególnych archiwach kantonalnych wdrażano do praktyki archiwalnej już od ok. 2000 roku.

Czytaj dalej „Szwajcaria: Archiwum Kantonu Zurych – wszystko co najważniejsze na 300 stronach.”

CZECHY: Tajemnica dwóch skrzynek z dokumentami w okresu II wojny światowej

Telewizja Czeska wyemitowała (23.03.2014 r.) materiał informacyjny o odkryciu dwóch skrzynek po pociskach przeciwpancernych, pełnych dokumentów, które wiosną 1945 r. Niemcy zakopali w okolicach Chrudimia. Z faktu ukrycia tych materiałów wnioskowano, iż zawierają one bardzo ważne informacje dotyczące hitlerowskich działań na terenie Protektoratu Czech i Moraw w latach 1938-1945. Ich treść okazała się jednak inna, choć niemniej ciekawa.
Znalazca dokumentów – właściciel posesji, na której odkryto skrzynki – Ladislav Bína, przekazał je do Archiwum Narodowego w Pradze, zakładając, iż niosą ze sobą ważne treści historyczne. Tu okazało się, iż wyjęcie zagrzybionych i nadbutwiałych papierów z zardzewiałych skrzynek, wymaga sporego nakładu prac konserwatorskich. Po dwóch tygodniach intensywnych wysiłków udało się je wydobyć, bez konieczności rozcinania metalu, z którym były niemal zrośnięte. Jakie było zdziwienie archiwistów, gdy ich oczom ukazały się listy, opatrzonymi znaczkami z Beneszem i Stepanikiem. A więc nie były to żadne dokumenty hitlerowskie. Ich pobieżna analiza wykazała, iż jest to fragment osobistego archiwum Vlastimila Kocíana, o którym jednak nic bliższego nie potrafiono początkowo powiedzieć. Dopiero poszukiwania w archiwaliach z okresu II wojny światowej doprowadziły do teczki osobowej ojca Vlastimila – Franza Kocíana, który w czasie okupacji był więziony przez Niemców za to, że współpracował z konspiracyjną organizacją niepodległościową „Obrana národa”.

Czytaj dalej „CZECHY: Tajemnica dwóch skrzynek z dokumentami w okresu II wojny światowej”

MRA: Standardy regulujące dostęp do zasobu archiwalnego.

Techniczne wytyczne dotyczące zarządzania archiwum z ograniczonym dostępem opublikowane 5.02.2014 r. przez Międzynarodową Radę Archiwów są uzupełnieniem Zasad dostępu do archiwum ogłoszonych 20.02.2013 r.
Międzynarodowa Rada Archiwów (ICA) od dawna mierzyła się z kwestią dostępu do zasobów archiwalnych. W następstwie przemian politycznych zachodzących w Europie na początku lat 90-tych europejscy archiwiści opracowali dokument Zarys Standardu Polityki Europejskiej w Zakresie Dostępu do Archiwów, który została oficjalnie zaakceptowana przez ICA w 1997 r. Zarys skupiał się jednak niemal wyłącznie na dostępie do oficjalnych archiwów urzędowych, praktycznie pomijając sektor pozarządowy, jedynie w jednym punkcie zalecając „czynienie starań, mających na celu wprowadzanie rozwiązań w zakresie dostępu do archiwów prywatnych wzorowanych na tych obejmujących archiwa urzędowe”.
Dwa dodatkowe dokumenty ICA podkreślały wagę dostępu jako elementu praktyki archiwalnej: Zasady Etyki z 1996 oraz Powszechna Deklaracja Archiwów z 2010.

Czytaj dalej „MRA: Standardy regulujące dostęp do zasobu archiwalnego.”

A SEZAM trwa…

W pierwszej połowie lat dziewięćdziesiątych XX wieku w Centralnym Ośrodku Informacji Archiwalnej trwały prace nad pierwszym modułem informatycznego systemu informacji archiwalnej. Obejmować miał on Spis zespołów, i taka była robocza nazwa bazy danych wykonanej w programie dBase, a następnie skonwertowanej do programu FoxPro. W 1995 r. była testowana w archiwach państwowych w Białymstoku, Siedlcach, Warszawie i Wrocławiu i modyfikowana pod wpływem uwag pierwszych użytkowników. Później, nazwana Systemem Ewidencji Zasobu Archiwalnego SEZAM, przedstawiona została 22 lutego 1996 r. na posiedzeniu Centralnej Komisji Metodycznej do zaopiniowania. Rzutniki multimedialne nie były jeszcze wówczas używane w archiwach, więc pokaz odbywał się na monitorach dwóch komputerów – przy jednym siedział Adam Ostrowski, autor wersji informatycznej, przy drugim Anna Laszuk, współautorka założeń merytorycznych, starając się symultanicznie pokazywać i omawiać kolejne funkcje. Nowoczesne technologie wkraczały do metodyki archiwalnej w zabytkowej Sali Balowej Archiwum Głównego Akt Dawnych – wkroczyły skutecznie, bowiem SEZAM uzyskał pozytywną opinię CKM i 29 marca 1996 r. został skierowany do stosowania w archiwach państwowych, gdzie trwa już 18 lat.

Czytaj dalej „A SEZAM trwa…”

Wikipedia w Instytucie Piłsudskiego

Wikipedysta – Rezydent Piotr Puchalski na szkoleniu w Instytucie Piłsudskiego prowadzonym przez Dorothy Howard (po prawej), wikipedystkę z Metropolitan Library Council.

Wikipedia jest dziś największym źródłem wiedzy o charakterze encyklopedycznym, dostępnym w sposób otwarty dla każdego. Od naukowców do uczniów w szkole, wszyscy posługują się Wikipedią. Wikipedia ma miliony odsłon dziennie, ponad 250 wersji językowych i zawiera ponad 20 milionów artykułów. Polska Wikipedia ma ponad milion artykułów i jest jedną z największych Wikipedii, obecnie na imponującym 9 miejscu na świecie.

Synergia pomiędzy Wikipedią a Instytutem Piłsudskiego nie podlega wątpliwości. Zadaniem Wikipedii jest rozpowszechnianie wiedzy; Instytut, z racji swoich zasobów, archiwalnych, muzealnych, bibliotecznych i innych, stanowi bezcenne tej wiedzy zródło, ktore chce udostępnić jak najszerzej. Niedawno pisałem o GLAM i znaczeniu instytucji w tym sektorze dla udostępniania wiedzy. Dziś więcej o inicjatywach Instytutu związanych z Wikipedią.

Czym jest Wikipedia?

Jest to otwarta encyklopedia dostępna elektronicznie, którą tworzą i edytują wolontariusze na całym świecie. Każdy może wziąć udział w tworzeniu artykułów, nie potrzeba do tego żadnego zezwolenia ani przynależności do jakiejś organizacji (wskazane, ale niekonieczne jest zalogowanie się). Wikipedia powstała w 2001 i niedługo będzie obchodzić 15 lecie. Jest jedną z rosnącej grupy inicjatyw jej macierzystej instytucji – Wikipedia Foundation. Działanie Wikipedii opiera się na trzech podstawowych zasadach:

Czytaj dalej „Wikipedia w Instytucie Piłsudskiego”

Iza, Zosia i Atom odwiedzają archiwa

Seminarium pod tytułem “ZoSIA vs. AtoM. Dwa systemy do zarządzania zasobem archiwalnym” które odbyło się w Warszawie w dniach 23 i 24 stycznia 2013 jest ciekawym dla obserwatora z zewnątrz spojrzeniem na ewolucyjną drogę, jaka idą archiwa w komputeryzacji katalogów zasobów archiwalnych. W odróżnieniu od biblioteki, która posługuje się standardowymi narzędziami komputerowymi od ponad 40 lat, archiwum dopiero względnie niedawno weszło na drogę standaryzacji. Potrzeba zmusiła organizacje archiwalne do tworzenia narzędzi, wczesne ich użycie pozwoliło na szybką komputeryzacje procesu inwentaryzacji zasobów, a szerokie użycie utrudnia do dziś zmiany i ewolucje. Tak powstały programy SEZAM i IZA które z dużym powodzeniem służyły archiwstom. Nie oparte na standardach wymiany danych (takich jak EAD) i oparte na przestarzałą juz dziś technologie, spełniły jednak bardzo ważna funkcję wprowadzenia dość jednolitego systemu do polskiej archiwistyki (i przez przedłużenie do tych archiwów polonijnych które zdecydowały sie na komputeryzację).

Czytaj dalej „Iza, Zosia i Atom odwiedzają archiwa”

BELGIA: XIV Dni Archiwów Uniwersytetu w Louvain-la-Neuve

Na 24 i 25 kwietnia 2014 r. zaplanowane zostały obchody XIV Dni Archiwów organizowane przez Uniwersytet Louvain-la-Neuve w Belgii. W ramach obchodów zorganizowana będzie dwudniowa sesja, której mottem jest: „Projektowanie archiwów- w kierunku nowych podstaw” (Projeter les archives vers de nouveaux fondements). Punktem wyjścia jest stwierdzenie, że współczesny kontekst wytwarzania dokumentacji jest bardzo mocno obciążony nowymi informacjami, które są przypisywane do wytwarzanej informacji. Ten proces wiąże się z przejściem od dokumentacji tradycyjnej do cyfrowej. Zarządzanie dokumentacja ewoluowało, a procesy i procedury pracy uległy modyfikacji. W konsekwencji wytwarzanie informacji, relacje w bazach danych i ich udostępnianie zarówno szerokim rzeszom użytkowników, jak i wyspecjalizowanym historykom ulegają głębokim przemianom. Ta sytuacja stawia przed archiwistami pytanie o kierunki rozwoju archiwistyki na przyszłość.

Czytaj dalej „BELGIA: XIV Dni Archiwów Uniwersytetu w Louvain-la-Neuve”

Rosja – Ukraina – współpraca archiwalna – ?

Archiwa państwowe Rosji i Ukrainy przewidziały na lata 2014-2016 szereg wspólnych przedsięwzięć, o czym świadczy dokument z 3 września 2013 r., widniejący na stronie www Federalnej Agencji Archiwów Rosji. Zaplanowano wspólne wystawy – na rok 2014 m.in. z okazji 200. rocznicy urodzenia Tarasa Szewczenki, setnej rocznicy wybuchu I wojny światowej), na 2015 r. – uczczenie 70. rocznicy zwycięstwa ZSRR nad hitlerowskimi Niemcami, na 2016 – upamiętniającą 30. rocznicę tragedii w Czarnobylu, wiele wspólnych wydawnictw, konferencje naukowe i inne formy współpracy. W obliczu sytuacji, jaka zaistniała pomiędzy obu państwami, zadajemy sobie gorzkie pytanie, ile z zaplanowanych wydarzeń ma szansę na zaistnienie, a na ile bieżąca polityka uniemożliwi ich realizację.

Więcej: План совместных мероприятий Федерального архивного агентства (Российская Федерация) и Государственной архивной службы Украины на 2014–2016 годы

oprac. Edyta Łaborewicz
AP Legnica

Czy jesteś GLAM?

GLAM to akronim (skrótowiec) od “Galleries, Libraries, Archiwes and Museums”. Po polsku zapewne byłby GMAB, gdyby taki skrót był używany. Nie ma ciała ani organizacji o nazwie GLAM, skrót ten odnosi sie do agregacji instytucji które maja coś ze sobą wspólnego: są repozytoriami dziedzictwa kulturowego człowieka.

Istnieją instytucje, które zrzeszają muzea, archiwa, biblioteki itp. albo udzielają im wsparcia finansowego czy logistycznego, np. Institute of Museum and Library Services (ILMS) w Waszyngtonie, Museums, Libraries and Archives Council w Wielkiej Brytanii czy Norwegian Archive, Library and Museum Authority. Te instytucje nie roszczą sobie jednak przynależności do GLAM ani nie używają tego skrótu.

Czym więc jest GLAM? Jest to idea, zgodnie z którą instytucje których zadaniem jest gromadzenie i udostępnianie dóbr kultury zyskają na szerokim udostępnieniu tych dóbr. Najlepiej ilustrują ideę GLAM dwie inicjatywy, OpenGLAM i GLAM-Wiki.

Czytaj dalej „Czy jesteś GLAM?”