październik 2025

SZWAJCARIA: Archiwa prywatne w zasobie Archiwum Państwowego w Lucernie

Najstarsze dowody istnienia oficjalnego archiwum w Lucernie pochodzą z 1409 roku, czyli z okresu formowania się kantonu Lucerna. Jego zbiory odzwierciedlają losy kantonu od jego początków, aż do dnia dzisiejszego. Po długim okresie pełnienia funkcji zarówno archiwum miejskiego, jak i państwowego czyli kantonalnego, w 1803 roku stało się ono archiwum państwowym (Staatsarchiv Luzern, z podziałem obowiązków i majątku między miastem a kantonem Lucerna. Miasto Lucerna utworzyło własne archiwum miejskie, w którym gromadzone są dokumenty miejskie od 1803 roku.
Wielkość zasobu Archiwum Państwowego wynosi obecnie ok. 22 km akt, a obsługuje go zaledwie 26 stałych pracowników merytorycznych i obsługowych.Oprócz akt urzędów i instytucji państwowych, archiwum otrzymuje również dokumenty pochodzenia prywatnego, ważne dla historii kantonu Lucerna, takie jak archiwa skasowanych klasztorów, a także zbiory ze świata biznesu, polityki (partii politycznych), kultury oraz wybrane archiwa majątków rodzinnych i osobiste. Archiwum ma prawny obowiązek nie tylko dokumentowania działań władz kantonalnych, ale także zabezpieczania, przechowywania i udostępniania do użytku dokumentów prywatnych ważnych dla historii Lucerny. Sprawuje ono pieczę nad wybranymi archiwami prywatnymi, aby zapobiec ich rozproszeniu lub zniszczeniu.

Czytaj dalej „SZWAJCARIA: Archiwa prywatne w zasobie Archiwum Państwowego w Lucernie”

CZECHY: Międzynarodowa konferencja „Odnowa po kryzysie”

Archiwum Narodowe w Pradze zaprasza na międzynarodową konferencję nt. „Odnowa po kryzysie” (Pokrizová obnova), która odbędzie się od środy do piątku, w dniach 24-26 września 2025 r. Współorganizatorami konferencji są: Instytuty Historii oraz Państwa i Prawa Akademii Nauk Republiki Czeskiej, Wydziału Nauk Humanistycznych Uniwersytetu Karola oraz Uniwersytetu w Peczu na Węgrzech (Pécsi Tudományegyetem). Konferencję zorganizowano przy wsparciu Strategii AV21 Akademii Nauk Republiki Czeskiej, w ramach programu badawczego „Odporne społeczeństwo XXI wieku. Potencjał kryzysowy i skuteczna transformacja”.

Czytaj dalej „CZECHY: Międzynarodowa konferencja „Odnowa po kryzysie””

MRA: Międzynarodowy Kongres Archiwów Barcelona 2025 część IV

W dniach 27-30 października 2025 r. w Barcelonie odbędzie się Międzynarodowy Kongres Archiwów. W części pierwszej przybliżyliśmy zagadnienia, które będą poruszane bloku pierwszym. W części II prezentujemy referaty, które będą wygłoszona w blokach 2 i 3. Część III, obejmuje dość bogaty w referaty blok 4. Część IV obejmuje ostatni blok 5.

Zdecydowaliśmy się na publikację pełnej tematyki referatów przewidzianych do wygłoszenia na kongresie aby zwrócić uwagę polskich archiwistów na wachlarz zagadnień którymi żyje obecnie archiwistyka na świecie. Obok sztucznej inteligencji, obecnej już prawie we wszystkich obszarach informacji naukowej, mocno podkreślane są obszary odpowiedzialne za zapewnienie bezpieczeństwa archiwów zagrożonych przez klęski naturalne i konflikty zbrojne. Z drugiej strony wskazano na nowe obszary zainteresowań archiwów mające zachować świadectwa o grupach słabszych i mniejszościach kulturowych czy językowych.

Czytaj dalej „MRA: Międzynarodowy Kongres Archiwów Barcelona 2025 część IV”

NIEMCY: Tabaczane ciekawostki z Siegen

Siegen to uniwersyteckie miasto powiatowe w Niemczech, w kraju związkowym Nadrenia Północna-Westfalia, w rejencji Arnsberg. Jest ono również siedzibą Archiwum Miejskiego (Stadtarchiv Siegen). Archiwum to przechowuje jako kulturowe dziedzictwo miasta historycznie dokumenty już od XIII wieku do czasów współczesnych. Zbiory w Archiwum Miejskim w Siegen obejmują przede wszystkim dokumenty urzędowe administracji miejskiej od początków samorządu miejskiego w średniowieczu, które sięgają 1276 roku i trwają do dziś. Ponadto przechowywane są dokumenty dawnych samodzielnych jednostek administracyjnych, które obecnie należą do miasta Siegen. Ponadto w Archiwum Miejskim znajdują się zbiory nieurzędowe, takie jak spuścizny i archiwa rodzinne oraz dokumenty firm, stowarzyszeń i związków, zbiory map i planów od 1586 roku, zdjęcia, plakaty, druki, widokówki, dokumenty dźwiękowe i nagrania wideo oraz serie regionalnych gazet od 1773 roku.

Czytaj dalej „NIEMCY: Tabaczane ciekawostki z Siegen”

SZWAJCARIA Nowy budynek magazynowy Archiwum Federalnego: Wybrano zwycięski projekt

Z uwagi na ciągle dużą ilość przejmowanych materiałów archiwalnych w tradycyjnej postaci oraz konieczność renowacji istniejących budynków archiwalnych, Szwajcarskie Archiwum Federalne Schweizerisches Bundesarchiv (BA) potrzebuje dodatkowej powierzchni magazynowej, aby wypełnić swoje ustawowe zadanie. Ogólny zasób archiwalny BA na koniec 2024 r. wynosił 80 km akt, a rocznie archiwum przyjmuje ponad kilometr dokumentów. Ponadto BA przejmuje rocznie 24 TB dokumentacji elektronicznej, której wielkość obecnie wynosi 60 TB. Archiwum pełni również wszystkie inne funkcje związane z udostępnianiem, nadzorem, digitalizacją i konserwacją materiałów archiwalnych przy obsadzie 66 etatów Zahlen und Fakten.

Czytaj dalej „SZWAJCARIA Nowy budynek magazynowy Archiwum Federalnego: Wybrano zwycięski projekt”

UKRAINA: Wystawa on-line „100 lat Marchlewszczyzny”

Na stronie Archiwum Państwowego Obwodu Żytomierskiego w Żytomierzu – wystawa dokumentów związanych z powstaniem w dniu 17 września 1925 r., w okręgu wołyńskim ówczesnej Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej, Polskiego Rejonu Narodowego im. Juliana Marchlewskiego.

Kończący wojnę polsko-bolszewicką traktat ryski (18 marca 1921 r.) pozostawił poza wschodnią granicą II Rzeczypospolitej około miliona Polaków, w tym zwarte skupiska w okolicach Żytomierza. Z inicjatywy i z zamysłu polskich komunistów, w tym Feliksa Dzierżyńskiego, Feliksa Kona i Juliana Marchlewskiego, ok. 100 km na zachód od tego miasta, wokół miasteczka Dołbysz (w 1926 r. przemianowanego na „Marchlewsk”), powstał polski rejon narodowościowy, nazywany Marchlewszczyzną na cześć zmarłego w marcu 1925 r. Juliana Marchlewskiego. Miał być swego rodzaju zaczątkiem przyszłej Polski bolszewickiej – eksperymentem na szczęście nieudanym, opłaconym jednak, w realiach Rosji stalinowskiej, wielkim cierpieniem tysięcy ludzi.

Czytaj dalej „UKRAINA: Wystawa on-line „100 lat Marchlewszczyzny””

SZWAJCARIA: Ustawa archiwalna pod lupą polityków

Federalna Ustawa o Archiwizacji (Bundesgesetz über die Archivierung dalej BGA) obowiązuje od 1999 r. W 2018 r. Claude Janiak deputowany Patii Socjaldemokratycznej w parlamencie w swoim postulacie zaapelował o przeprowadzenie ewaluacji ustawy. Od czasu wprowadzenia w życie BGA takie zjawiska jak digitalizacja, praktyki administracyjne oraz otoczenie społeczne i prawne uległy gwałtownej ewolucji. Szczególnie interesujące były dla deputowanego następujące pytania:

1. Jak digitalizacja wpływa na zarządzanie dokumentami? Kto zapewnia, że archiwizacja jest utrzymywana nawet po wprowadzeniu elektronicznego zarządzania dokumentacją (Gever) Czy ten organ posiada wystarczające uprawnienia do tego zadania?

2. Czy obowiązek udostępniania dokumentów jest regularnie weryfikowany? Kto zapewnia, że organy federalne podległe BGA nie będą gromadzić dokumentów zamiast udostępniać je archiwum federalnemu zgodnie z artykułem 6 BGA?

3. Kto zapewnia, że zgodnie z artykułem 8 BGA żadne dokumenty nie zostaną zniszczone bez zgody Archiwum Federalnego?

4. Zasadniczo ustawodawca ustanowił standardowy okres przechowywania wynoszący 30 lat. Istnieją organy federalne, które stosują do 95% swoich dokumentów wydłużony okres przechowywania. Kto zapewnia, że okresy przechowywania nie będą nadużywane?

5. Czy zasada swobodnego dostępu jest przestrzegana, a 30-letni okres przechowywania jest konsekwentnie wdrażany? Jaki odsetek dokumentów organów federalnych nie jest udostępniany z powodu przedłużonego okresu przechowywania?

6. Jakie są dostępne rozwiązania, aby zapewnić, że konflikty interesów z prywatnością i innymi uzasadnionymi interesami nie będą miały negatywnego wpływu na wolność badań i interes publiczny w badaniach historycznych?

7. Zgodnie z artykułem 13 BGA, organy udostępniające mogą, na wniosek Federalnego Archiwum, udostępniać materiały archiwalne przed upływem okresu przechowywania. Czy organy federalne stosują tę możliwość w ten sam sposób, czy też są one czasami bardziej restrykcyjne niż inne?

8. Czy dostęp do materiałów archiwalnych jest zawsze ściśle oddzielony od tego przewidzianego w Ustawie o Wolności Informacji, która opiera się na innych zasadach?

Czytaj dalej „SZWAJCARIA: Ustawa archiwalna pod lupą polityków”

MRA: Międzynarodowy Kongres Archiwów Barcelona 2025 część III

BLOK IV Cyfryzacja i udostępnianie (Numérique et Accessible):

Sesja 2

– Juliana Almeida, Tânia Gava, Jussara Teixeira, Brazylia, Aplicaciones de la Inteligencia Artificial en Archivística: clasificador automático de documentos, (Zastosowania sztucznej inteligencji w archiwistyce: Automatyczny klasyfikator dokumentów), hiszpański;

– Sishi Huang, Yuenan Liu, Jianliang Yang, Xiya Zhang, Chiny, AI Adoption In provincial Archives in China: Effects, Challenges and Prospects, (Adopcja sztucznej inteligencji w archiwach prowincjonalnych w Chinach: skutki, wyzwania i perspektywy), angielski;

– Glòria Gimeno Vázquez, Hiszpania, Barcelona al teu abast, (Barcelona na wyciągnięcie ręki), kataloński;

– Alejandro Hernandez, Argentyna, IA – Aplicacion de Tecnicas de Recuperacion, Enriquecimiento y Generacion (RAG) en archivos historico, ( IA – Zastosowanie technik odzyskiwania, wzbogacania i generowania (RAG) w archiwach historycznych), hiszpański.

Czytaj dalej „MRA: Międzynarodowy Kongres Archiwów Barcelona 2025 część III”

CZECHY: Wręczono medale „Za zasługi dla czeskiej archiwistyki”

Dnia 18 września 2025 r. w sali kinowej Archiwum Narodowego 11 osób otrzymało medale „Za Zasługi dla Czeskiej Archiwistyki”, przyznawane przez Ministra Spraw Wewnętrznych Republiki Czeskiej. Jest to nagroda wręczana za całokształt pracy lub nadzwyczajny czyn dla czeskiej archiwistyki.
Medale przyznawane są od 2006 roku, a najczęstszym miejscem ich uroczystego wręczenia jest Archiwum Narodowe w Pradze. Uroczystość odbywa się zazwyczaj raz w roku, z wyjątkiem 2007 roku, kiedy medale wręczono dwukrotnie. Od 2006 roku medal otrzymało łącznie 348 osób. Są to archiwiści, konserwatorzy, pracownicy opieki przedarchiwalnej, historycy, nauczyciele akademiccy, kierownicy archiwów państwowych, przemysłowych i prywatnych oraz inni. Lista nagrodzonych w 2025 roku to: Mag. Boris Domajnko (Słowenia); PhDr. JUDr. Ivan Dubovický; Mgr. Eva Javorská; Mgr. Tomáš Jelínek; Ph.D.; PaedDr. Zdeněk Kašpar; prof. Dr. Christian Keitel (Niemcy); Prom. hist. Nataša Kmochová; Mgr. Světlana Ptáčníková; Ing. Antonín Stáně; Stanislav Toulec; PhDr. Pavel Urbášek.

Czytaj dalej „CZECHY: Wręczono medale „Za zasługi dla czeskiej archiwistyki””