Miesiąc: grudzień 2025
MRA: Deklaracja MRA w Sprawie Archiwów i Archiwistów LGBTQI+ oraz Afektywnej, Seksualnej i Różnorodności Płci
Grupa Robocza Archiwów i Archiwistów do Spraw Różnorodności Seksualnej i Poczucia Płci (Nous, le Groupe de travail sur les Archives et Archivistes de la Diversité Sexuelle, Affective et de Genre SAGDAA-WG) opublikowała oświadczenie w sprawie Archiwum i Archiwistów LGBTQI+ oraz Różnorodności Seksualnej i Płciowej (ASD). Oświadczenie zostało oficjalnie zaprezentowane 30 października 2025 r. na sesji o temacie „Archiwa, Strażnicy Tożsamości” (Archives, gardiennes des identités). Na zakończenie sesji uczestnicy zapoznali się i publicznie przyjęli przedłożony tekst.
NIEMCY: KOOP-LITERA – współpraca krajów niemieckojęzycznych w zakresie spuścizn literackich
KOOP-LITERA International to niezależna sieć instytucji w Niemczech, Luksemburgu, Austrii i Szwajcarii, które zarządzają spuścizną literacką i zbiorami oraz udostępniają je użytkownikom. Utworzona w latach 2009–2010, pełni funkcję portalu oferującego opatrzone adnotacjami informacje o portalach archiwalnych, standardach zawodowych i specjalistycznych publikacjach. Powstała z austriackiej inicjatywy o tej samej nazwie, która ograniczała się do krajowych archiwów literackich i opierała się w szczególności na projekcie
BELGIA: Udostępnienie fragmentów zasobów zespołów odzyskanych z Rosji
Po koniec 2025 r. Archiwum Państwowe Belgii udostępniło użytkownikom inwentarze fragmentów różnych zespołów sądowych podmiotów, w większości należących do belgijskiego wojskowego wymiaru sprawiedliwości. W szczególności zawierają one informacje na temat śledztw i ścigania zbrodni wojennych po pierwszej wojnie światowej, okupacji Nadrenii i Zagłębiu Ruhry przez armię belgijską (1918-1930), a także o funkcjonowaniu sądownictwa wojskowego w okresie mobilizacji i kampanii osiemnastu dni na początku II wojny światowej (1939-1940).
Czytaj dalej „BELGIA: Udostępnienie fragmentów zasobów zespołów odzyskanych z Rosji”
MRA: Records in contexts- Przewodnik zastosowania (RiC-AG) Cz. 2
Część 2
Przewodnik zastosowania RiC-AG jest opisem podstawowych zasad i celów opisu archiwalnego budowanego wedle zasad określonych w Records in Contexts–Conceptual Model (RiC-CM). Model ten jest intelektualnym opisem zasobów rekordów, agentów (którzy stworzyli, wykorzystali lub są w nich udokumentowani) z wykorzystaniem standardu Konsorcjum Internetowego Język Ontologii (Web Ontology Language – OWL) dla którego stworzono Ramowy Model Opisu Zasobów (Resource Description Framework – RDF) jako ontologię realizacji opisów. Record in Contexts – Ontologia (Contexts-Ontology (RiC-O) zapewnia specyfikację ogólnego słownictwa i formalne zasady tworzenia zbiorów danych w RDF natywnie lub poprzez przekształcanie istniejących metadanych (lub generowanie ich z istniejącego archiwum metadanych). Ta specyfikacja definiuje składnię i semantykę języka kwerend SPARQL dla RDF. SPARQL może być używany do wyrażania zapytań z różnych źródeł danych, niezależnie od tego, czy dane są przechowywane natywnie jako RDF czy też poprzez oprogramowanie pośrednie (middleware).
W pracy archiwisty efektywne połączenie obu norm pozwala na tworzenie skomplikowanych struktur informacyjnych i szerokie udostępnianie ich użytkownikom archiwów online.
Dokument składa się ze wstępu i ośmiu rozdziałów. Pierwszych pięć to właściwa część zawierająca zagadnienie merytoryczne, rozdział szósty to akronim FAQ (Frequently Asked Questions- najczęściej zadawane pytania), ostatnie dwa to studia przypadku.
Czytaj dalej „MRA: Records in contexts- Przewodnik zastosowania (RiC-AG) Cz. 2”
CZECHY: Unikatowa kolekcja archiwalnych dźwięków dzwonów
Fascynujące archiwalia można odnaleźć nie tylko w dokumentach tekstowych, obrazowych (ikonografii), kartografii, coraz częściej też w plikach elektronicznych, ale także nagraniach dźwiękowych. Dowiodły tego Wikimedia Republiki Czeskiej (Wikimedia ČR) wraz z Archiwum Czeskiego Radia (Archivem Českého rozhlasu), które wspólnie opublikowały unikatową kolekcję dźwięków dzwonów.
W ramach pilotażowego projektu pn. „Wymarłe dzwony” (Zaniklé zvony), Archiwum Czeskiego Radia odnalazło, zrekonstruował, zdigitalizowało oraz umieściło w Internecie, 89 nagrań dźwięków dzwonów z okresu Protektoratu Czech i Moraw (1938-1945). Wiele z tych dzwonów już nie istnieje, gdyż zostało zarekwirowanych przez Niemców i zniszczonych pod koniec wojny.
Czytaj dalej „CZECHY: Unikatowa kolekcja archiwalnych dźwięków dzwonów”
NIEMCY: Na skrzyżowaniu archiwalnych i bibliotecznych dróg – Kalliope i ZDN w nowym kształcie
Współpraca na gruncie tworzenia tematycznych portali i baz danych pomiędzy różnymi instytucjami przechowującymi materiały archiwalne, jest zjawiskiem coraz częstszym. Szczególnie jest to widoczne we współpracy wszelkiego rodzaju archiwów i bibliotek. Daje to bowiem maksymalny efekt informacyjny, standaryzuje opisy i dostosowuje się do oczekiwań użytkowników. Przykładem tego typu działań są ściśle ze sobą powiązane dwa przedsięwzięcia Centralna Baza Spuścizn (Die Zentrale Datenbank Nachlässe ZDN) i „Kalliope – Portal” prowadzone przez Bundesarchiv, Staatsbibliothek zu Berlin – Preußischer Kulturbesitz (dalej: SBB-PK)) oraz setki współdziałających z nimi instytucji.
CZECHY: Prelekcja o działaniach UPA w Czechosłowacji w latach 1945–1947
Dnia 25 listopada 2025 roku w sali wykładowej Archiwum Narodowego na Chodovcu w Pradze (Narodní archiv Praha) odbył się bardzo interesujący, także dla polskich historyków, wykład Vlastimila Ondráka pt. „Nie ma wojny! Wszędzie pokój? Tak zwane najazdy UPA na Czechosłowację w latach 1945–1947”. Wykład ten stanowił część wydarzeń zorganizowanych w ramach cyklu „Rok Przełomu”, w ramach którego Archiwum Narodowe organizuje różne akcje (wystawy internetowe i tradycyjne, wkłady, dyskusje itp.) dotyczące wydarzeń sprzed 80 lat i odnoszących się do nich dokumentów.
Kapitulacja Niemiec dnia 8 maja 1945 roku kończąca II wojnę światową w Europie wcale nie oznaczał końca walk w różnych krajach, zmierzających do wyzwolenia narodów spod reżimów dyktatorskich. W Polsce i na terenach anektowanych przez ZSRR ruch oporu przetrwał do lat 50. XX wieku, spodziewając się wybuchu trzeciej wojny światowej między byłymi sojusznikami, zwłaszcza USA i ZSRR. Organizacja Ukraińskich
Czytaj dalej „CZECHY: Prelekcja o działaniach UPA w Czechosłowacji w latach 1945–1947”
UKRAINA: wystawa on-line „Życie kobiety w XX wieku”
Na okres świąteczny, Archiwum Państwowe Obwodu Lwowskiego proponuje obejrzenie wystawy on-line pt. „Życie kobiety w XX wieku”.
Jak piszą autorzy wystawy: „Wiek XX to czas, w którym kobiety wyszły z cienia i znalazły się w centrum życia. Z prostych robotnic stały się wykształconą, pewną siebie i aktywną częścią społeczeństwa. Udało im się wywalczyć prawo do przyszłości. W wirze wydarzeń XX wieku kobiety doświadczyły nie tylko przemian społecznych, ale także przewartościowania swojej roli. Ta internetowa wystawa oferuje spojrzenie na XX wiek oczami kobiet, ukazując codzienne życie i walkę o prawo do uznania”.
Czytaj dalej „UKRAINA: wystawa on-line „Życie kobiety w XX wieku””
MRA: Records in contexts- Przewodnik zastosowania (RiC-AG) Cz. 1
W październiku 2025 r. podczas Międzynarodowego Kongresu Archiwów Grupa Ekspertów Opisu Archiwalnego (Expert Group on Archival Description (EGAD)[1] opublikowała ostatnią, czwartą część, międzynarodowego standardu Racords in Contexts – Przewodnik zastosowania (Records in Contexts-Application Guidelines (RiC-AG). Uzupełnia ona, i jak się zdaje kończy, budowę podstaw metodycznych opisu archiwalnego kolejnej generacji, która zastąpi znany w świecie, ale w zasadzie niereprezentowany w polskiej metodyce archiwalnej, pakiet czterech standardów opisu archiwalnego, którego rdzeniem jest ISAD(G) Międzynawowy standard opisu archiwalnego. Część ogólna ISAD(G) [2], uzupełniony o standard opisu twórcy ISAAR(CPF) [3], przechowawcy (ISDIAH) [4] oraz funkcji (ISDF)[5].
Rozwiązania proponowane przez RiC wpłyną także na zmiany w Kodowanym Opisie Archiwalnym (Encoded Archival Description)[6] narzędziu pozwalającym na prezentacje w sieci, za pomocą XML[7], wielopoziomowych opisów archiwalnych, w tym opartych na standardzie ISAD(G). EAD zyskał powszechne uznanie ze względu na prostotę i komfort pracy. Jest bardzo intensywnie rozwijany. ISAD(G) reprezentuje EAD odzwierciedljąc metodyczną normę ISAD(G), w ten sam sposób odzwierciedla także metodykę amerykańskiego Describing Archives: A Content Standard (DACS) czy kanadyjskiego Rules for Archival Description (RAD) i większości europejskich i światowych narodowych systemów archiwalnych.
Czytaj dalej „MRA: Records in contexts- Przewodnik zastosowania (RiC-AG) Cz. 1”