FRANCJA: „Okresy przechowywania. Przewodnik praktyczny” – nowa publikacja SIAF

W lipcu 2020 r. Międzyministerialny Wydział Archiwów Francji (Service interministériel des archives de France – SIAF) oraz Narodowa Komisja Informatyki i Wolności (Commission nationale Informatique et Libertés) opublikowały broszurę poświęconą okresom przechowywania danych osobowych  oraz sposobom określania metod ograniczania czasu ich przechowywania, a także postępowania z nimi.
Dokument składa się z trzech części:
1. Podstawy ograniczania okresu przechowywania,
2. Definicje i zastosowania okresu przechowywania,
3. Normy okresu przechowywania.
Uzupełnieniem są: użyteczne linki, normy prawne oraz słownik.

Omawiana publikacja jest przeznaczona dla podmiotów publicznych i prywatnych które zbierają i przetwarzają dane osobowe, postępowanie z którymi musi być zgodne z regulacjami RODO (Rozporządzenie o ochronie danych osobowych – General Data Protection Regulation – (EU) 2016/679). Art. 5 RODO zobowiązał każdego administratora danych osobowych do ustalenia okresu przechowywania danych osobowych w sposób spójny i uzasadniony ze względu na cel ich przechowywania. Oznacza to, że żadna organizacja nie może przechowywać danych osobowych w nieskończoność, z wyjątkiem określonych przypadków.
Czytaj dalej „FRANCJA: „Okresy przechowywania. Przewodnik praktyczny” – nowa publikacja SIAF”

FRANCJA: Nauka w pogoni za zbrodnią – wystawa w Archives National w Pierrefitte-sur-Seine

W dniu 13 września 2019 r., pod Paryżem w Pierrefitte-sur-Seine, gdzie znajduje się siedziba Artchives de France zostanie otwarta wystawa; „Nauka w pościgu za zbrodnią” (La science à la poursuite du crime). Komisarzem wystawy jest wykładowca nauk politycznych na uniwersytecie w Cergy-Pontoise. Wystawa poświęcona jest pionierowi ekspertyzy kryminalistycznej, Alfonsowi Bertillion (1853 – 1914). Bertillon od 1878 r. odpowiadał w paryskiej nprefekturze policji za kopiowanie i przechowywanie kartotek oskarżonych. Opracował nowy system klasyfikacji kart poszczególnych osób w oparciu o antropometrię (pomiary kości wykonywane na ludzkim ciele). Antropometria była pierwszym systemem naukowym wykorzystywanym przez policję, zastąpiona  została przez znacznie skuteczniejszą daktyloskopię. Do tego czasu identyfikacja przestępców odbywała się na podstawie nazwiska i fotografii (fotografowanie przestępców rozpoczęło sie już w latach czterdziestych XIX w.) Na przełomie XIX i XX w. znacznie poszerzył badania nad  identyfikacja śladów odnajdowanych w miejscach zbrodni, a w 1888 r. zestandaryzował fotografowanie przestępców. Bertillon wdrożył nowatorskie techniki w wielu dziedzinach kryminalistyki począwszy od wspomnianej normalizacji fotografii sądowej, przez daktyloskopię po nowatorską systematyzację akt. W tym ostatnim zakresie opracował systematykę i sposób zarządzania zbiorami ekspertyz kryminalnych opisujących różnorakie ślady po narzędziach wykorzystywanych do włamań oraz metodę śledzenia w przestrzeni publicznej osób poszukiwanych przez policję opartą na analizie grafologicznej.

Czytaj dalej „FRANCJA: Nauka w pogoni za zbrodnią – wystawa w Archives National w Pierrefitte-sur-Seine”

FRANCJA: Paryż, Katedra Notre-Dame w archiwaliach

Tegoroczny majowy elektroniczny biuletyn informacyjny archiwów francuskich (Lettre nr 49) tradycyjnie zawiera nowości z działalności archiwów. Przedstawiono w nim m.in. nowy budynek archiwum w aglomeracji Compiègne, plan działań edukacyjnych zaplanowanych na 2019 rok przez Archiwum Narodowe, wystawę dotyczącą architektury, przygotowaną przez Archiwum Departamentalne Loir-et-Cher z okazji 500-lecia śmierci Leonarda da Vinci, sprawozdanie z kolejnego etapu remontu budynków Archiwum Narodowego w Paryżu i przeprowadzki pracowników do tymczasowych lokali w kontenerach oraz planów świętowania już nie dnia, ale Międzynarodowego tygodnia archiwów w dniach 3-9 czerwca pod hasłem „Zaprojektować archiwa w XXI wieku”.
Tematem wiodącym majowego biuletynu jest „Co archiwalia mówią o Notre-Dame w Paryżu”. Nawiązuje on do pożaru katedry, który miał miejsce 15 kwietnia 2019 r. Poruszeni byli nim nie tylko mieszkańcy Paryża czy Francji, ale wielu krajów na świecie. Francuscy archiwiści przeprowadzili w tych okolicznościach kwerendę i opublikowali jej wyniki. Zaprezentowali źródła, które pozwalają poznać historię i życie budynku katedry w ciągu kilku stuleci. Powstał w ten sposób przewodnik tematyczny, dostępny on-line na portalu archiwów Francji.
Czytaj dalej „FRANCJA: Paryż, Katedra Notre-Dame w archiwaliach”

Françoise Banat-Berger nowym dyrektorem archiwów we Francji

W dniu 11 lutego 2019 r. Françoise Banat-Berger, dotychczasowa dyrektor Archiwum Narodowego, została powołana na stanowisko dyrektora międzyministerialnej służby archiwów Francji. Funkcję tę pełnić będzie przez 3-letnią kadencję. Nominacja ta jest tym istotniejsza, że stanowisko to wakowało od stycznia 2018 roku, po przejściu Hervé Lemoine’na do innego resortu. Nazajutrz po objęciu stanowiska F. Banat-Berger wysłała do środowiska archiwalnego Francji e-mail, w którym podsumowała osiągnięcia archiwów w ostatnich latach, dziękowała osobom, które nimi kierowały w długim okresie przejściowym oraz zapowiedziała główne kierunki działań na przyszłość.

Czytaj dalej „Françoise Banat-Berger nowym dyrektorem archiwów we Francji”

FRANCJA: Doroczne sprawozdanie z działalności archiwów w 2017 r.

Na stronie Archiwów Francji ukazało się roczne sprawozdanie z ich działalności .  Zostało ono sporządzone na bazie ponad sześciuset sprawozdań z działalności archiwów publicznych: państwowych, regionalnych, departamentalnych, miejskich i międzygminnych. Raport obejmuje, jak zapewniają jego autorzy, cały obszar aktywności archiwów, od zabezpieczania i gromadzenia zasobu, po działania o charakterze kulturalnym. Całość ma formę eleganckiej publikacji, w której w przystępny i interesujący sposób pokazano główne dane o archiwach, bogato ilustrowane fotografiami i reprodukcjami dokumentów i publikacji.
Podsumowaniem 2017 roku były dwa słowa – zmiany i kontynuacja. Za główne zadania i zarazem wyzwania tego roku uznano: asystowanie cyfryzacji administracji, ułatwienie dostępu do archiwaliów oraz przekazywanie i współdzielenie wspólnego dziedzictwa. Obrazują to następujące liczby: rozmiar przejętych dokumentów elektronicznych wzrósł z 11 600 do 94 000 GB; ponad 100 000 unikalnych użytkowników odwiedzających portal FranceArchives; zorganizowanie 525 wystaw – o 100 więcej niż w 2016 roku.
Zadaniom tym odpowiadały trzy główne obszary działalności:
– międzyministerialny program archiwizacji elektronicznej VITAM,
– przygotowanie i otwarcie w marcu 2017 r. portalu FranceArchives,
– polityka nastawiona na ambitnych użytkowników – edukacja artystyczna i kulturalna oraz innowacyjność pomysłów.
Dokument składa się ze wstępu, obejmującego zagadnienia statystyczne dotyczące kształtowania się wielkości francuskiego zasobu archiwalnego, kadry archiwów, budżetu oraz działań w zakresie kształtowania zasobu archiwalnego (analogicznych jak polski nadzór archiwalny). Porównanie jednak danych statystycznych Francji i Polski nie jest tak proste ze względu na odmienną strukturę służby archiwalnej w obu krajach. Struktura francuskiej sieci archiwalnej obejmuje, jak wyżej już wspomniano, archiwa państwowe, archiwa regionalne, departamentalne oraz archiwa miejskie i międzygminne. Wszystkie one, gromadzą zasób historyczny, to tak jakbyśmy w Polsce włączyli w statystykę archiwalną zarówno zasób jak i działania o charakterze naukowym i edukacyjnym, wszystkie archiwa samorządowe poszczególnych szczebli administracji. W roku 2017, zasób francuskich archiwów historycznych powiększył się o 99,9 km bieżącego akt pochodzących głównie z sektora prywatnego.

Czytaj dalej „FRANCJA: Doroczne sprawozdanie z działalności archiwów w 2017 r.”

FRANCJA: Hakaton „Archiwa i obywatelstwo”

Od 2015 roku realizowany jest we Francji, przez Archiwum Narodowe i Dyrekcję Systemów Informatycznych Ministerstwa Kultury, projekt ADAMANT (Administration Des Archives et de leurs Métadonnées aux Archives nationales dans le Temps – Zarządzanie archiwaliami i ich metadanymi w Archiwum Narodowym w czasie). Wpisuje się on w szerszy program trzech ministerstw: kultury, Europy i spraw zagranicznych oraz obrony pod nazwą VITAM (Valeurs immatérielles transmises aux archives pour mémoire – Wartości niematerialne przekazywane do archiwów dla pamięci). W dniu 7 grudnia 2018 r. odbyła się promocja przygotowanej w ramach projektu ADAMANT platformy informatycznej do archiwizacji cyfrowej w Archiwum Narodowym. Archiwum to przechowuje obecnie 200 mln plików cyfrowych, które uzupełniły tradycyjny zasób archiwalny liczący 350 km.
Promocja była połączona z zapowiedzią pierwszego hakatonu Archiwum Narodowego na temat „Archiwa i obywatelstwo”.
Odbył się on w Liberté Living Lab od soboty 8 grudnia godz. 13.00 do niedzieli 9 grudnia godz. 18.00. Udział wzięło w nim ponad 60 osób – 12 drużyn. Ich zadaniem było napisanie programu do archiwizacji cyfrowej, dostosowanego do aktualnych i przyszłych wyzwań archiwistyki. Archiwum Narodowe zaproponowało kilka ogólnych tematów wiodących:
1: Obywatel honorowy.
2: Akta obywatela, obywatel w aktach
3: Polityk zwraca się do obywatela
4: RTFM! Read the French Mountain!
5: Oni zostali obywatelami Francji
6. Punkty dostępu do czternastu wieków historii
7: Archiwa w sieci danych
8. Obserwowanie nabytków w archiwach

Czytaj dalej „FRANCJA: Hakaton „Archiwa i obywatelstwo””

FRANCJA: Lotnictwo- nowy przewodnik archiwalny

Od początku przygody człowieka z lotnictwem Francja była jej uczestnikiem. Nic zatem dziwnego, że archiwa francuskie bogate są w zasób poświęcony awiacji. Oddany pod koniec czerwca 2018 przewodnik  stara się przybliżyć źródła archiwalne wyposażając je w narzędzie ukazujące kontekst ich wytworzenia w postaci przewodnika. Przyjęto chronologiczny układ przewodnika, przez co publikacja stała się także historią lotnictwa we Francji. Równocześnie, ponieważ patrzymy na nią poprzez pryzmat zasobu archiwalnego, wyodrębniono pewne aspekty tematyczne takie, jak pierwsze publikacje o „rzeczach lżejszych od powietrza”, rozwój lotnictwa wojskowego z decydującymi momentami w postaci obu wojen światowych, rozwój lotnictwa cywilnego oraz legendarni piloci: Saint-Exupéry lub Guynemer.

Całość podzielono na następujące części:

  1. Początki awiacji
  2. Dwie wielkie wojny
  3. Lotnictwo wojskowe
  4. Lotnictwo cywilne
  5. Lotniska, festyny lotnicze i salony lotnicze
  6. Zasoby opublikowane
  7. Aby pójść dalej…

 Każda z części w niezwykle przystępny i „skondensowany” sposób przybliża to, co na temat lotnictwa można znaleźć nie tylko w zasobach francuskich archiwów. Tak przypomniano, że po raz pierwszy terminu awiacja (fr. aviation) użył w 1863 r. Guillome de La Landelle w książce „Awiacja lub nawigacja powietrzna” (Aviation ou Navigation aérienne), której egzemplarz przechowywany jest w paryskiej Bibliothèque nationale de France.

Czytaj dalej „FRANCJA: Lotnictwo- nowy przewodnik archiwalny”

FRANCJA: Roczne sprawozdanie z działalności centralnych archiwów francuskich cz. I

Po raz szósty francuskie Archiwa Państwowe (Archives Nationales) opublikowały roczne sprawozdanie ze swojej działalności. Polski czytelnik powinien mieć na uwadze fakt, że pod francuskim pojęciem Archiwa Państwowe (Archives pational) nie kryje się, tak jak ma to miejsce w Polsce, całe sieć archiwów państwowych, ale jedynie dwa archiwa centralne: w Pierrefitte-sur-Seine i Fontainebleau oraz dawna paryska siedziba archiwum centralnego CARAN w Hôtel Soubise. Archiwa te podlegają SCN – Service à compétence nationale) nadzorowanym przez  Ministerstwu Kultury. Nie mieszczą się w nazwie Archives National archiwa podległe ministerstwu obrony, finansów i spraw zagranicznych oraz Państwowe  Archiwum Kolonialne (Archives nationales d’outre-mer) w Aix-en-Provance oraz Archiwum Państwowe Świata Pracy (Archines national du monde du travail) w Roubaix. Oczywiście także archiwa terytorialne nie odnoszą się omawianego pojęcia.
Liczący 34 strony dokument w sposób bardzo skondensowany w trzech rozdziałach, wstępie i zakończeniu omawia rok 2017 francuskiej służby archiwalnej. Wstęp składa się z dwóch interesujących działów: kluczowych dat i kluczowych cyfr.
Za najważniejsze uznano następujące wydarzenia: w styczniu przetłumaczenie na języki angielski i hiszpański głównej strony internetowej archiwów francuskich, przyznanie honorowego odznaczenia René Rémond oraz uruchomienie rozwijanej platformy elektronicznej archiwizacji ADAMANT.

Czytaj dalej „FRANCJA: Roczne sprawozdanie z działalności centralnych archiwów francuskich cz. I”

FRANCJA: Archiwa a terytorium: duet czy pojedynek? Konferencja w Pierrefitte-sur-Seine

W dniu 16 marca 2018 r. Archiwum Państwowe w Pierrefitte-sur-Seine organizuje konferencję pod dość prowokacyjnym tytułem „Archiwa a terytorium: duet czy pojedynek?” (Archives et territoires : duo ou duel ?). Rzecz dotyczy miejsca zasady pertynencji we współczesnej archiwistyce, a dokładniej pytania, jakie postawili organizatorzy: czy nie należy zrewidować pojęcia przynależności terytorialnej zasobu, aby umożliwić archiwom lepiej odpowiedzieć na przemiany społeczeństwa w XXI w.? Zagadnienie zostało przez francuskie środowisko archiwistów na tyle uznane za ważne, że Uniwersytet Versailles-Saint-Quentin-en-Yvelines poświęcił mu odrębną stronę internetową (Archives et territoires — 16 mars 2018). Konferencję ma zainaugurować Olivier Muth dyrektor Archives départementales des Hauts-de-Seine), który przedstawi ewolucję pojęcia terytorium od lat sześćdziesiątych po czasy współczesne ukazując koncepcje: dekoncentracji, decentralizacji, regionalizacji, wspólnot samorządowych, metropolizacji i fuzji samorządów terytorialnych i adaptacji do tych zmian francuskiej służby archiwalnej.
Część 1 Okrągły stół : Odyseja przestrzeni archiwalnej: jakie terytorium dla zarządzania archiwami (L’odyssée de l’espace archivistique : quel(s) territoire(s) pour la gestion des archives) prowadzić bądzie Christine Martinez, dyrektor archiwów Departamentalnych Yvelines, która podzieli się swoimi uwagami na temat terytorialności archiwów w świetle projektów administracyjnych łączenia departamentów w większe jednostki terytorialne.

Czytaj dalej „FRANCJA: Archiwa a terytorium: duet czy pojedynek? Konferencja w Pierrefitte-sur-Seine”

FRANCJA: Doświadczenie chaosu – francuska wystawa o stratach w zasobie

W dniach 17 maja – 18 września w Paryżu w Hotel de Soubise miała miejsce wystawa zatytułowana; Doświadczenia chaosu. Zniszczenia, rabunki i ochrona archiwaliów (1789 – 1945). Źródła informacji i archiwalia, podobnie jak dzieła sztuki i książki są pamięcią państw i osób. Są pożądanym łupem, strategiczną informacją w czasach konfliktów. Czas chaosu przynosi nieodwracalne szkody, jak piszą autorzy wystawy i publikacji o niej: “Niszczenie i rabunek archiwaliów skutkują nieobecnością”. W jaki sposób zatem przygotować wystawę i napisać książkę o nieobecności ? Wystawie towarzyszy 161 stronicowa publikacja pod takim samym tytułem jak wystawa, wydaną przez archiwa państwowe i Presse universitaires de Rennes. Jak napisano we wstępie inspiracją, która skłoniła francuskie środowisko archiwalne do podjęcia tematu bezpowrotnie utraconych archiwaliów było zniszczenie przez państwo islamskie rękopisów Timbuktu w 2013 r. Zamysł, zainspirowany kulturową tragedią w Timbuktu, okazał się obszerny i objął okres od 1789 r. do 1945 r. Rewolucja francuska był pierwszym tumultem, którego ofiarą padały zasoby archiwalne znajdujące się głównie w zdobywanych przez rewolucjonistów i niszczonych siedzibach szlacheckich, kościołach i klasztorach. I choć francuskie “Archives national” jest, na swój sposób, dzieckiem rewolucji, bo zostało powołane w 1790 r., to przeprowadzone, właśnie przez nie dość restrykcyjne, brakowanie dokumentacji,  przyczyniło się do znacznych strat archiwaliów “Ancien Régime” głównie w tych obszarach. Symbolem niszczycielskiego oddziaływania na spuściznę historyczną jest wygrawerowana na metalowej płycie w 1792 r., Deklaracja praw człowieka z 1789 r., która w wyniku pożaru w dniu 5 maja 1793 r. spłonęła tak, że metal uległ odkształceniom i częściowemu stopieniu. Wiele archiwaliów zostało zrabowane przez rewolucjonistów, a później w różny sposób uległo zniszczeniu. W okresie Cesarstwa napoleońskiego prowadzono scentralizowaną politykę archiwalną przez co w Paryżu znalazły się dokumenty papieskie francuskich prowincji watykańskich oraz włączanych poprzez wcześniejsze aneksje państewek niemieckich. Spora część tej dokumentacji, zgromadzona w siedzibie archiwów w Hotel Soubise, uległa zniszczeniu w trakcie dziewiętnastowiecznych rozruchów rewolucyjnych w Paryżu.

Czytaj dalej „FRANCJA: Doświadczenie chaosu – francuska wystawa o stratach w zasobie”