Kategoria: Nowości z Polski

POLSKA: Wrocław, 200-lecie Ossolineum

W dniach 18-20 października 2017 r. odbyła się na Uniwersytecie Wrocławskim Konferencja Jubileuszowa „200 lat Ossolineum”. Patronat Honorowy nad wszystkimi uroczystościami jubileuszowymi objął Prezydent RP Andrzej Duda – w głównej czerwcowej uroczystości wziął udział. Październikowe naukowe wydarzenie zgromadziło wielu uczestników i miało interesujący przebieg. Oprócz możliwości wysłuchania ponad 50 wystąpień – przygotowanych przez prelegentów z Polski i z zagranicy (głównie z Lwowskiej Narodowej Naukowej Biblioteki Ukrainy im. W. Stefanyka) – oraz dyskusji na forum i w kuluarach, organizatorzy oferowali także zwiedzanie wystawy jubileuszowej w gmachu Ossolineum oraz działającego od 2016 r. Muzeum „Pana Tadeusza”. Obie ekspozycje zainteresowały tak wiele osób, że zwiedzających trzeba było podzielić na dwie grupy.


Dr Adolf Juzwenko, dyrektor Ossolineum, i dr Mariusz Dworsatschek, zastępca dyrektora

Wystąpienia były połączone w sesjach tematycznych: Wokół Ossolineum – Ossolineum dawniej i Ossolineum dziś, Ossolińskie kolekcje I i II, Muzea i ich kolekcje I i II, Działalność wydawnicza, W kręgu czasopism, Ossolińskie varia, Ludzie i ich dzieła, Mecenasi i kolekcjonerzy I i II oraz Lwowskie instytucje kultury do 1945 r. Już pierwsze głosy w sesji wprowadzającej – dr. Adolfa Juzwenki (dyrektor Zakładu Naukowego im. Ossolińskich, dalej: ZNiO), dr. hab. Jerzego Zdrady (przewodniczący Rady Kuratorów ZNiO), dr. Tomasza Makowskiego (dyrektor Biblioteki Narodowej) i prof. dr. hab. Zdzisława Pietrzyka (dyrektor Biblioteki Jagiellońskiej) umożliwiły uczestnikom wejście w świat Polaków, którzy po III rozbiorze podjęli walkę o zachowanie tożsamości narodowej. Za jej przejaw uznając dzieła kultury i nauki, ratowali je i gromadzili przez wiele lat. Naród, Kultura, Nauka, Tożsamość – to naturalne tematy poruszane w wielu wystąpieniach, dotyczących nie tylko Jubilata. Trudniej wyliczyć nazwiska darczyńców (poświęcono im odrębną publikację – „Księgę darczyńców Zakładu Naukowego im. Ossolińskich”) i Polaków zasłużonych w trosce o zachowanie pamiątek przeszłości i rozwój nauki w różnych jej przejawach. Oprócz Ossolińskich, najczęściej wspominano rodziny Lubomirskich, Pawlikowskich, Załuskich, Czartoryskich, Skarbków, Lanckorońskich, i kolejnych dyrektorów ZNiO: Franciszka Siarczyńskiego, Augusta Bielowskiego, Wojciecha Kętrzyńskiego, Ludwika Bernackiego i Mieczysława Gębarowicza.

Czytaj dalej „POLSKA: Wrocław, 200-lecie Ossolineum”

POLSKA: AGAD, Wystawa „Tadeusz Kościuszko – człowiek i bohater”

„Ja, TADEUSZ KOŚCIUSZKO, przysiegam w obliczu Boga całemu Narodowi Polskiemu, iż powierzonej mi władzy na niczyj prywatny ucisk nie użyję, lecz jedynie jej dla obrony całości granic, odzyskania samowładności Narodu i ugruntowania powszechnej wolności używać będę. Tak mi Panie Boże dopomóż i niewinna męka Syna Jego.”
Taką przysięgę złożył 24 marca 1794 na krakowskim rynku, obejmując funkcję Najwyższego Naczelnika Siły Zbrojnej Narodowej. Pełnił ją do 10 października tego roku, kiedy został ranny w bitwie pod Maciejowicami i dostał się do niewoli rosyjskiej.
W tym roku, 15 października, mija 200 lat od śmierci Naczelnika. Sejm ustanowił rok 2017 Rokiem Tadeusza Kościuszki. Stało się to okazją do przypomnienia i uczczenia jego osoby. W ramach XXI Festiwalu Nauki Polskiej w Archiwum Głównym Akt Dawnych zorganizowano poświęconą jego osobie wystawę. Prezentowane na niej dokumenty i starodruki, przechowywane w zasobie i bibliotece AGAD, ujęto w pięciu tematach:
Szkoła Rycerska – Kościuszko uczył się w niej w latach 1765-1769, jako jeden z pierwszych kadetów. Później kontynuował naukę w Paryżu – na wystawie pokazano list jego i Józefa Orłowskiego do Stanisława Augusta Poniatowskiego w sprawie wsparcia wyjazdu do Francji.
Służba w wojsku polskim – w latach 1789-1792, w tym czasie odznaczył się bohaterską postawą „w obronie Konstytucji 3 Maja” w czasie wojny z Rosją. Jako druga osoba został odznaczony złotym medalem Virtuti Militari w 1792 r. Na wystawie pokazano m.in. patent z 12 X 1789 na rangę generał majora w wojsku koronnym i relację o bitwie pod Włodzimierzem opublikowaną w „Gazecie Narodowej i Obcej”.

Czytaj dalej „POLSKA: AGAD, Wystawa „Tadeusz Kościuszko – człowiek i bohater””

Rozmowa ArchNetu: Jeleniogórski archiwista na medal

Dnia 19 czerwca 2017 r. – w hotelu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Republiki Czeskiej „Spiritka” w Pradze – odbyła się uroczystość wręczenia medali „Za zásluhy o české archivnictví” (Za zasługi dla czeskiej archiwistyki, przyznawanego przez Ministra Spraw Wewnętrznych Republiki Czeskiej Milana Chovanca. Medal otrzymało 14 osób, w tym dwoje Polaków: Hanna Krajewska dyrektor Archiwum PAN w Warszawie oraz Ivo Łaborewicz kierownik Archiwum Państwowego we Wrocławiu Oddział w Jeleniej Górze, członek ZG SAP, współpracownik Naukowego Portalu Archiwalnego ARCHNET. Ivo Łaborewicz otrzymał medal „Za długoletni wkład w dziedzinę czesko-polskiej współpracy archiwalnej”.

  
Hanna Krajewska i Ivo Łaborewicz odznaczeni w Pradze medalem
„Za zasługi dla archiwistyki czeskiej”

Czytaj dalej „Rozmowa ArchNetu: Jeleniogórski archiwista na medal”

Polska: Konferencja „Wolni i uwłaszczeni. Chłopi a przemiany społeczne, gospodarcze i polityczne w Europie Wschodniej w XIX i na początku XX wieku”

Kolejna konferencja, organizowana w cyklu upamiętniającym 500-lecie utworzenia województwa podlaskiego, odbyła się w dniach 8-9 czerwca 2017 r. w Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu Współorganizatorami byli: Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego w Białymstoku, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu,, Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Historycznego, Instytut Historii Litwy w Wilnie i Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, którego dyrektor skierował do uczestników uroczysty list. Jak co roku, konferencja zgromadziła historyków i archiwistów z Polski, Białorusi, Litwy, Łotwy, Rosji i Ukrainy, którzy wysłuchali ponad 20 referatów, biorąc także udział w dyskusjach, nieraz bardzo ożywionych.
Jako pierwsza zabrała głos Tamara Bairasauskaite, przedstawiając przebieg reformy na Litwie, odwołując się do bogatej dokumentacji komisji rewizyjnych, korespondencji i materiałów Bożowskiego, do tej pory nie wykorzystywanych w badaniach historycznych. Sławomir Iwaniuk z Archiwum Państwowego w Białymstoku, zaznaczając brak opracowań zagadnienia uwłaszczenia na Podlasiu, przedstawił na podstawie źródeł, w tym tabel likwidacyjnych, i na przykładzie wsi Ploski w ziemi bielskiej przebieg procesów zachodzących w połowie XIX w. na tym terenie. Obraz chłopa litewskiego i białoruskiego, widziany oczami ziemian, z uwzględnieniem różnic ich postrzegania zarysował Roman Jurkowski, zwracając uwagę na brak refleksji i samooceny autorów pamiętników. Pamiętniki nie tylko ziemian, ale i kapłanów oraz nieliczne chłopskie były źródłem badań Eryka Kotkowicza, który na ich podstawie próbował ustalić punkty stykania się szlachty i chłopów: praca w gospodarstwie rolnym, służba wojskowa, nowinki technologiczne i oświata.

Czytaj dalej „Polska: Konferencja „Wolni i uwłaszczeni. Chłopi a przemiany społeczne, gospodarcze i polityczne w Europie Wschodniej w XIX i na początku XX wieku””

POLSKA: Odrestaurujmy razem Mauzoleum rodziny Schaffgotsch

W niedzielę 30 kwietnia 2017 roku, dzień po 175-rocznicy urodzin Joanny Gryczik von Schomberg Godulla w kościele parafialnym w Kopicach odbyła się msza święta poświęcona pamięci jednej z najbardziej zasłużonych kobiet w dziejach Górnego Śląska. Johanna, dziewczyna z Poręby (dzielnica Zabrza), nazywana„śląskim Kopciuszkiem”, zapisała się w historii Śląska jako cudowne dziecko, które dzięki pomocy przedsiębiorcy Karola Godulli stała się dziedziczką jego fortuny. Joanna przez całe życie pamiętała o swoich korzeniach: gdy przyjęła tytuł hrabiowski Schomberg-Godulla, a także po ślubie z Hansem Urlichem von Schaffgotsch. Hrabina mówiła śląską gwarą w domu i pośród ludzi dla niej pracujących, dbała o nich wspierając swoją szczodrą ręką. Była fundatorką między innymi kościoła w Szombierkach, w Goduli; fundowała szkoły, przytułki, dofinansowywała klasztory. Do dziś w Szombierkach (dzielnica Bytomia), czy w Goduli (dzielnica Rudy Śląskiej) wspomina się dobrodziejkę z wielkim szacunkiem. Jedna ze szkół w Rudzie Śląskiej została nazwana imieniem Johanny.

KONTO: Remont kaplicy Schaffgotschów
nr. 98 8870 0005 2001 0030 4078 0013,
Swift: POLUPLPR
Tytuł: Remont kaplicy Schaffgotschów

15 listopada 1858 roku Joanna wyszła za mąż za hrabiego Hansa Urlicha von Schaffgotsch. Ten ród ma wielkie zasługi dla Śląska. Małżonkowie osiedli na pograniczu Górnego i Dolnego Śląska – w Kopicach, nieopodal Grodkowa.

Czytaj dalej „POLSKA: Odrestaurujmy razem Mauzoleum rodziny Schaffgotsch”

Zmarł Profesor Andrzej Tomczak


Prof. Andrzej Tomczak
ze zbiorów IHiA UMK

Wczoraj, 8 lutego 2017 r., w późnych godzinach wieczornych odszedł od nas Profesor Andrzej Tomczak. Osoba, której nazwisko powinno być znane każdemu archiwiście. Wybitny naukowiec o niezwykle szerokim spektrum zainteresowań, nie ograniczających się do zagadnień archiwalnych, mistrz i wychowawca wielu pokoleń archiwistów i historyków. W pamięci większości z nas Profesor zapisał się przede wszystkim jako autor skryptów i podręczników akademickich z zakresu archiwistyki, dla części jako doskonały, choć wymagający, nauczyciel akademicki. Jako człowiek, zawsze życzliwy i służący pomocą, stanowił wzór do naśladowania.

Będzie nam Go brakowało.

Dr hab. Marcin Hlebionek
IHiA UMK

Biogram prof.Tomczaka na stronie IHiA UMK

POLSKA: Rola Kościoła w dziejach Polski. Kościoły w Rzeczypospolitej (do roku 1918)

Uczczenie ważnych rocznic – 1050-lecia Chrztu Polski, 500-lecia reformacji i 420-lecia unii brzeskiej – było okazją do zorganizowania przez Archiwum Główne Akt Dawnych we współpracy z Kościołem Ewangelicko-Augsburskim w Rzeczypospolitej Polskiej dużej konferencji naukowej. Odbyła się ona w dniach 24-25 listopada 2016 r. Miejscem obrad była Chrześcijańska Akademia Teologiczna oraz Centrum Luterańskie.
Na program konferencji złożyły się: sesja plenarna i 11 sesji tematycznych. Pięć sesji poświęconych było Kościołowi katolickiemu, dwie – 420. rocznicy unii brzeskiej, tematami pojedynczych sesji były: Kościół prawosławny, 500 lat reformacji, Kościół i reformacja nad Bałtykiem oraz Archiwa. W trakcie tych sesji przedstawiono kilkadziesiąt referatów, których autorzy wywodzili się z uczelni i archiwów z Polski i zagranicy.
Ostatnia, najdłuższa sesja, Archiwa, obejmowała 9 referatów, których przedmiotem były różne źródła archiwalne i tkwiący w nich potencjał badawczy. Ks. prof. dr hab. Kazimierz Łatak (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie) przedstawił „Źródła do dziejów Kościoła w Polsce w zbiorach Archiwum Historycznego Zakonu Kanoników Regularnych Laterańskich w Rzymie”. Poprzedził to omówieniem dziejów i organizacji zakonu w Polsce oraz przebiegu porządkowania akt w rzymskim archiwum. Wskazał na różnorodność dokumentacji – począwszy od akt zakonników, przez protokoły kapituł, kroniki klasztorów, ikonografię, fotografie do rysunków i poezji autorów, którzy znajdowali schronienie w klasztorach. Dr Irena Wodzianowska (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II) przedstawiła „Ecclesiastica w Państwowym Archiwum Obwodu Wołyńskiego”. Szczegółowiej omówiła cztery zespoły archiwalne, zwracając uwagę na fakt, że ich zawartość jest w języku głównie polskim, tytuły j.a. sformułowane zostały po rosyjsku, a nazwy zespołów są w języku ukraińskim. Uprzedzała też badaczy, że materiały proweniencji kościelnej są mocno rozproszone w archiwach ukraińskich. W celu poznania dokumentów z diecezji łuckiej trzeba odwiedzić nie tylko archiwum w Łucku, ale i w Kijowie, Petersburgu, Żytomierzu i Tarnopolu.

Czytaj dalej „POLSKA: Rola Kościoła w dziejach Polski. Kościoły w Rzeczypospolitej (do roku 1918)”

Filip Marczewski (1982-2016)

Był absolwentem historii Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Po studiach wdrażał się do zawodu archiwisty na stażu w Archiwum Państwowym m. st. Warszawy. Latem 2007 r. podjął pracę w Centralnym Ośrodku Informacji Archiwalnej w Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych, otrzymując pod opiekę Centralną Kartotekę Zespołów. Później pracował w Wydziale Ewidencji i Informacji, w Departamencie Organizacji, Udostępniania i Ewidencji, w jego Wydziale Informacji, Informatyzacji i Ewidencji, w Departamencie Archiwistyki – Wydział Metodyki, Prac Naukowych i Informatyzacji, a ostatnio w Wydziale Metodyki, Prac Naukowych i Informacji. Zmieniały się nazwy komórek organizacyjnych NDAP, a Filip Marczewski trwał przy kartotece, aktualizował ją, zastępował karty pisane na maszynie wydrukami z systemów informatycznych, weryfikował dane na dziesiątki tysięcy przesyłanych z całej Polski kart zespołów. Dbał o poprawność ich ewidencji, a działo się to w okresie cyfryzacji – coraz więcej danych stopniowo trafiało do systemów informatycznych. Tym ważniejsze było więc stwierdzanie ich poprawności w trosce o ty, aby zachować ciągłość informacji mimo zmiany jej postaci z analogowej na cyfrową.

  
Filip Marczewski ze starą i nową kartoteką

Czytaj dalej „Filip Marczewski (1982-2016)”

POLSKA: Sesja naukowa: „Bolesławianie – nie przybyli znikąd. Wokół krajobrazu osadniczego Dolnego Śląska”

W dniach 17 – 18 czerwca 2016 r. w Bolesławcu odbyła się konferencja naukowa pt.: „Bolesławianie – nie przybyli znikąd. Wokół krajobrazu osadniczego Dolnego Śląska”.Organizatorami konferencji były bolesławieckie i wrocławskie instytucje nauki i kultury: Pracownia Atlasu Historycznego Instytutu Historycznego Uniwersytetu Wrocławskiego, Muzeum Ceramiki w Bolesławcu, Ośrodek Pamięć i Przyszłość we Wrocławiu, Archiwum Państwowe we Wrocławiu Oddział w Bolesławcu oraz Bolesławiecki Ośrodek Kultury-Międzynarodowe Centrum Ceramiki. Choć osią konferencji były, zagadnienia osadnicze powiatu bolesławieckiego, to w obszarze zainteresowań prelegentów znajdował się krajobraz osadniczy całego Dolnego Śląska. Przypomnijmy, że wyjątkowość powiatu bolesławieckiego polega na tym, że osiedlili się tutaj w sposób zwarty Polacy przesiedleni z Bośni w 1946 r. Wraz z repatriantami i przesiedleńcami z Kresów RP i innych ziem Polski, oraz Polaków z Francji stworzyli współczesne oblicze powiatu. Z zaprezentowanego materiału filmowego zrealizowanego z udziałem uczniów bolesławieckiego Gimnazjum Samorządowego nr 2 im. Polaków Zesłanych na Sybir, będących potomkami każdej z wymienionych grup, miasto i powiat bolesławiecki jawią się jako otwarta i tolerancyjna społeczności, kultywująca równocześnie własne odrębności. Tradycje i obyczaje, którymi chcą się wzajemnie dzielić. W pierwszej części konferencji zaprezentowały się bolesławieckie stowarzyszenia odwołujące się do różnych źródeł swojej tożsamości: Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich, Stowarzyszenia Reemigrantów z Bośni, ich Potomków oraz Przyjaciół, bolesławieckiego Koła Związku Sybiraków, grupy reemigrantów z Francji, Bolesławieckie Stowarzyszenie Kawaleryjskie im. 6. Pułku Ułanów Kaniowskich.


Przedstwawiciele stowarzyszeń (fot. MC)

Czytaj dalej „POLSKA: Sesja naukowa: „Bolesławianie – nie przybyli znikąd. Wokół krajobrazu osadniczego Dolnego Śląska””

POLSKA: „Migracje a tożsamość narodowa mieszkańców Europy Wschodniej w XIX i na początku XX wieku” Międzynarodowa konferencja i wystawa archiwalna Ciechanowiec, 2-3 czerwca 2016 r.

Po raz kolejny na przełomie wiosny i lata Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu, we współpracy z Urzędem Marszałkowskim Województwa Podlaskiego oraz Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w Toruniu zorganizowały międzynarodową konferencję gromadzącą historyków i archiwistów z kilku krajów. W tym roku temat brzmiał „Migracje a tożsamość narodowa mieszkańców Europy Wschodniej w XIX i na początku XX wieku”, a gościnni gospodarze przyjęli prelegentów i słuchaczy z Polski, Białorusi, Litwy, Łotwy, Rosji i Ukrainy. W sumie można było wysłuchać 20 referatów, niektórych wzbogaconych materiałem ilustracyjnym. Można też było wziąć udział w dyskusjach przewidzianych w programie konferencji, jak i nieformalnych, w czasie których wymieniano informacje i poglądy na temat prezentowanych zagadnień i łączących się z nimi problemów. Tradycyjny na ciechanowieckich konferencjach, wpisujących się w obchody 500-lecia powstania województwa podlaskiego, panel dyskusyjny dotyczył „Wpływu migracji XIX i początku XX wieku na przemiany narodowościowe na Podlasiu”.

Uczestnicy konferencji przed Muzeum (fot. Artur Warchala)

Czytaj dalej „POLSKA: „Migracje a tożsamość narodowa mieszkańców Europy Wschodniej w XIX i na początku XX wieku” Międzynarodowa konferencja i wystawa archiwalna Ciechanowiec, 2-3 czerwca 2016 r.”