Nowości z Polski – Strona 2

POLSKA: Warszawa, Sumariusz Ksiąg Poselstw Metryki Koronnej

W dniu 16 stycznia 2020 r. w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie odbyła się promocja pierwszego tomu sumariusza Ksiąg Poselstw, wydzielonych w kancelarii królewskiej ok. 1787 r. Obecnie stanowią one jedną z serii w zespole archiwalnym Metryka Koronna. Źródeł tej publikacji szukać można w znakomitej serii wydawniczej „Matricularum Regni Poloniae Summaria”, przygotowywanej początkowo przez Teodora Wierzbowskiego, wyjątkowej pomocy archiwalnej do jednego z najcenniejszych zespołów archiwalnych przechowywanych w polskich archiwach (I tom w 1905 r.). Przez pierwsze stulecie wydano sumariusze do części Ksiąg Wpisów i Sądy Referendarskiego, a dzieło T. Wierzbowskiego kontynuowali m.in. Maria Woźniakowa i Wojciech Krawczuk.

Czytaj dalej „POLSKA: Warszawa, Sumariusz Ksiąg Poselstw Metryki Koronnej”

POLSKA: Dzień Archiwistów – 30 września

Obchodzony po raz pierwszy w Polsce Dzień Archiwistów jest doskonałą okazją do przypomnienia tekstu hymnu autorstwa dr. Jerzego Podralskiego*

Hymn Archiwistów

Jesteśmy stróżami pamięci ludzkości,
Zwartej tu w aktach zasobu wielkiego,
Ukrytej w zespołach ogromnej ilości,
Na kartach i stronach poszytu każdego!

Refren:
My Archiwiści, my Archiwiści,
Jesteśmy wielką rodziną wszyscy!
Porządkujemy fakty, zdarzenia,
Aby przetrwały przez pokolenia,
Aby uczeni mieli bez szwanku,
Zabezpieczone źródła jak w banku!
By mogli fakty ustalać nowe,
Zrekonstruować trendy dziejowe!

To wszystko, co w czasie się zdarzy i stanie,
Wraz z czasem na zawsze przeminie, uleci!
A tylko to, co już spisane zostanie,
To właśnie przetrwa czas wszystkich stuleci!

*Dr Jerzy Podralski (1929-2001), historyk-archiwista, długoletni pracownik Archiwum Państwowego w Szczecinie, znawca kancelarii i archiwów okresu średniowiecza i czasów nowożytnych na Pomorzu Zachodnim, a także autor kilkudziesięciu okolicznościowych wierszy i piosenek na tematy archiwalne.

Redakcja ArchNetu pozdrawia Archiwistów ze wszelkich instytucji i organizacji, uroczyście i aktywnie świętujących w dniu 30 września 2019 r. Życzymy satysfakcji z wypełnianych zadań, realizacji ciekawych planów, pasjonujących odkryć archiwalnych oraz szacunku tych, którzy dzięki efektom codziennej pracy każdego Archiwisty mogą realizować własne cele badawcze, urzędowe, socjalne, hobbystyczne i strategiczne.

POLSKA: Warszawa, „Archiwa polskie i ukraińskie wobec wyzwań współczesności – podobieństwa i specyfika”

W dniach 13-14 czerwca 2019 r. odbyła się w Warszawie międzynarodowa konferencja „Archiwa polskie i ukraińskie wobec wyzwań współczesności – podobieństwa i specyfika”. Gości zgromadzonych w Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych powitali dr Paweł Pietrzyk, Naczelny Dyrektor, oraz dr Andrij Deszczycia – ambasador Ukrainy. Referaty wprowadzające wygłosili Tetiana Baranowa (Przewodnicząca Państwowej Służby Archiwalnej Ukrainy) oraz Paweł Pietrzyk. T. Baranowa przedstawiła „Priorytety w działalności ukraińskich archiwów na 2019 r.”. Zaliczyła do nich: informatyzację działalności archiwów; kształtowanie narodowego zasobu archiwalnego, do którego nadal zaliczane są archiwalia pozostające na Krymie; zabezpieczanie zasobu archiwalnego, w tym konserwację; popularyzację archiwaliów w kraju, m. in. w trakcie międzynarodowych dni archiwów, i w ramach współpracy międzynarodowej. P. Pietrzyk przedstawił zaś wystąpienie „Archiwa polskie wobec wyzwań współczesności”. Za najważniejsze kwestie uznał: przygotowanie nowej ustawy archiwalnej; dbanie o rozwój infrastruktury z uwzględnieniem potrzeb dokumentów elektronicznych; wszechstronne kształcenie archiwistów; określenie na nowo pozycji archiwów w państwie. Mówiąc o zmianach używanej terminologii, znakiem czasu nazwał coraz częściej używane określenie „przechowywanie długotrwałe” w miejsce „przechowywania wieczystego”.
Pierwszą sesję pt. Zwiększenie dostępności zasobów archiwalnych (retrokonwersja, udostępnianie online, digitalizacja) rozpoczęło wystąpienie Macieja Zdunka (NDAP) „Program retrokonwersji pomocy archiwalnych w polskich archiwach państwowych”. Autor, pomysłodawca programu, w trakcie którego przeniesiono do systemów informatycznych większość danych sporządzonych wcześniej w postaci tradycyjnych środków ewidencyjnych i pomocy archiwalnych, opowiedział o założeniach tego programu oraz o jego przebiegu. Przedstawił też osiągnięte rezultaty i zalety użytkowania danych w postaci elektronicznej. Następną prelegentką była Anna Czajka (Archiwum Główne Akt Dawnych). W trakcie wystąpienia „Udostępnić nieczytelne. Konserwacja i alternatywne metody udostępniania informacji w procesie digitalizacji” skupiła się na nowoczesnych metodach i technikach obrazowania, umożliwiających poprawę czytelności treści dokumentów w trakcie ich digitalizacji. Wśród nich wymieniła wielomianowe mapy tekstury i obrazowanie multispektralne, pokazując przykłady efektów ich zastosowania. AGAD reprezentował także Hubert Wajs. Opowiedział on o „Udostępnianiu online zasobów historycznych na przykładzie Archiwum Głównego Akt Dawnych”. Wspomniał najdawniejsze inwentarze w kancelarii królewskiej z epoki nowożytnej, a następnie przedstawił inwentarze Metryki Koronnej, przygotowywane zgodnie ze standardami EAD i MARC21, oraz prezentację ksiąg stanu cywilnego Redite ad fontes. Zapowiedział przygotowanie interaktywnej mapy umożliwiającej poszukiwania genealogiczne oraz poinformował, że udostępnienie online skanów ksiąg metrykalnych o 1/3 zmniejszyło liczbę użytkowników w czytelni AGAD. Inny projekt – Archiwa w chmurach. Projekt unijny „Źródła genealogiczne mieszkańców województwa kujawsko-pomorskiego” – którego przedmiotem jest również udostępnienie online kopii cyfrowych, przedstawili Beata Herdzin (Archiwum Państwowe w Toruniu) oraz Bolesław Rassalski (Archiwum Państwowe w Bydgoszczy). B. Herdzin przypomniała kolejne etapy projektu i doświadczenia wynikające z ich realizacji. B. Rassalski skupił się na rozwoju portalu genealogiawarchiwach.pl po formalnym zakończeniu projektu, np. odfiltrowanie danych, nowy backup, Wiki dotycząca urzędów stanu cywilnego oraz wyszukiwanie także w innych portalach. Ostatnim głosem w sesji było wystąpienie „Szukajwarchiwach.gov.pl, czyli kolejny krok w stronę użytkownika”, przedstawione przez Karola Dowgiało (Narodowe Archiwum Cyfrowe). Zgromadzeni mogli zobaczyć elementy nowego portalu, którego promocja odbyła się 8 czerwca 2019 r. w ramach obchodów Międzynarodowego Dnia Archiwów. Za najistotniejsze prelegent uznał: aktualizację danych na bieżąco przez archiwa przygotowujące dane; konta użytkowników dające dostęp do nowych funkcjonalności; możliwość tworzenia kolekcji tematycznych; tagowanie poprzez dodawanie do opisów haseł indeksowych; zamawianie online skanów oraz materiałów do czytelni. Poinformował też, że na nowym portali archiwa mogą przedstawiać aktualności.

Czytaj dalej „POLSKA: Warszawa, „Archiwa polskie i ukraińskie wobec wyzwań współczesności – podobieństwa i specyfika””

POLSKA: Międzynarodowy Tydzień Archiwów – Archiwa Pomorskie

W dniach 3 do 9 czerwca świętujemy Międzynarodowy Tydzień Archiwów. Obchody święta archiwistów mają na celu upowszechnienie wiedzy o archiwach oraz ułatwienie dostępu do światowych zasobów archiwalnych. W tym czasie na stronach internetowych pomorskich instytucji obejrzeć można krótki filmik przedstawiający działalność wielu pomorskich archiwów. Prezentacja ukazuje najważniejsze funkcje archiwów, tj. gromadzenie, przechowywanie, zabezpieczanie i ewidencjonowanie zbiorów archiwalnych, udostępnianie dokumentacji oraz popularyzowanie wiedzy o archiwach i ich zasobach. W prezentowanym materiale umieszczono przykłady cennych archiwaliów przechowywanych w archiwach pomorskich. Powstanie filmiku nie byłoby możliwe bez wcześniejszej współpracy archiwistów w projektach typu „Bałtycki Festiwal Nauki” czy „Międzynarodowy Dzień Archiwów” jak i integracyjnych spotkaniach gdańskiego oddziału Stowarzyszenia Archiwistów Polskich.
W projekcie uczestniczyli:
– Archiwum Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku
– Archiwum Historyczne Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”
– Archiwum Państwowe w Gdańsku
– Archiwum Państwowe w Gdańsku. Oddział w Gdyni
– Archiwum Uniwersytetu Gdańskiego, Biblioteka Uniwersytetu Gdańskiego
– Archiwum Zakładowe Sądu Rejonowego w Starogardzie Gdańskim
– Fundacja „Archiwa Pomorskie” im. Stanisława Flisa
– Oddział Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku
– Stowarzyszenie Archiwistów Polskich. Oddział w Gdańsku

Czytaj dalej „POLSKA: Międzynarodowy Tydzień Archiwów – Archiwa Pomorskie”

POLSKA: Dr Paweł Pietrzyk Naczelnym Dyrektorem Archiwów Państwowych

Dziś, w dniu 30 stycznia 2019 r., wicepremier i minister kultury prof. Piotr Gliński wręczył dr. Pawłowi Pietrzykowi powołanie na stanowisko Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych.

Dr Paweł Pietrzyk powołany został przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Podano za: MKiDN: dr Paweł Pietrzyk Naczelnym Dyrektorem Archiwów Państwowych

Adam Baniecki

AP Wrocław O/Bolesławiec

POLSKA: Warszawa, Konferencja „Od opracowania do retrokonwersji – współczesne wyzwania dla opisu archiwalnego”

W dniu 6 grudnia 2018 r. w siedzibie Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych odbyła się konferencja metodyczna na temat „Od opracowania do retrokonwersji – współczesne wyzwania dla opisu archiwalnego”. Otworzył ją dr Henryk Niestrój, zastępca Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych, wprowadzając w tematykę obrad.

Jako pierwszy zabrał głos Maciej Zdunek (NDAP), przedstawiając Strategię opracowania zasobu archiwalnego, a raczej omówienie kontekstu, w jakim ona powstaje. Przypomniał, że ustawa archiwalna wymienia opracowanie jako jedno z zadań archiwów, nie podaje jednak jego definicji. Głównym źródłem wiedzy na ten temat są podręczniki do archiwistyki. Porównując dane ze sprawozdań rocznych archiwów państwowych, zauważył stałą tendencję spadkową odsetka opracowanego zasobu archiwalnego. Pokazał przykłady długotrwałego opracowania niektórych zespołów, uzasadnianego ich dużymi rozmiarami, zmianami kadrowymi, trudnościami w odczytywaniu obcojęzycznych rękopisów oraz koniecznością wykonywania przez pracowników także zadań innych niż opracowanie. Wspomniał obecne priorytety – retrokonwersji oraz ewidencji, które uznał za podstawowe. Po ich zakończeniu konieczne będzie wdrożenie strategii opracowania, w której określone być powinny etapy wykonywania tego zadania oraz mierniki. Jej opracowanie zapowiedział na 2019 rok, zapraszając do kontaktu osoby chętne do udziału w tych pracach.

Czytaj dalej „POLSKA: Warszawa, Konferencja „Od opracowania do retrokonwersji – współczesne wyzwania dla opisu archiwalnego””

Polska: Warszawa, „Archiwa Niepodległej. Źródła do badań odzyskiwania przez Polskę niepodległości w archiwach państwowych”

W dniach 20-21 września 2018 r. odbyła się w Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych konferencja, w trakcie której pracownicy archiwów państwowych przedstawiali różnorodne wydarzenia związane z odzyskiwaniem przez Polskę niepodległości – w kontekście przedmiotowej dokumentacji, przechowywanej w archiwach państwowych. Część referatów dotyczyła sposobów popularyzacji tych dokumentów. Każde wystąpienie miało oryginalną myśl przewodnią, przybliżało frapujące fakty lub opinie, unikalne dokumenty, co składało się na różnorodną panoramę, znacznie wykraczającą poza pamiętną datę 11 listopada 1918 r. Większości wystąpień towarzyszyły prezentacje multimedialne, które pozwalały zgromadzonym w pełniejszy sposób zapoznać się z omawianymi źródłami historycznymi. Mariusz Olczak (Archiwum Akt Nowych) przedstawił „Archiwum Akt Nowych – Archiwum Niepodległej”. Przypomniał powstanie archiwum, które 3 października tego roku świętowało 100-lecie istnienia, jego dzieje i inicjatywy realizowane w 2018 roku, mające na celu przybliżenie Polakom i samej instytucji, i jej zasobu, i historii niepodległej Polski. Piotr Niedziela (Narodowe Archiwum Cyfrowe) zaprezentował jeden z obiektów wpisany w tym roku na Listę Krajową programu UNESCO Pamięć Świata – „Film „Polonia Restituta” z 1928 r. jako źródło do okresu odbudowy państwa polskiego”. Zgromadzeni mieli możliwość obejrzeć także fragmenty tego dzieła, w dużej mierze złożonego z kronik filmowych z częściowymi wstawkami fabularnymi. Fragmenty filmu przechowują w Polsce NAC i FINA, jednak autor wystąpienia wyraził nadzieję na odnalezienie kompletnego filmu – np. w Stanach Zjednoczonych, gdzie był przed wojną dystrybuowany.

Czytaj dalej „Polska: Warszawa, „Archiwa Niepodległej. Źródła do badań odzyskiwania przez Polskę niepodległości w archiwach państwowych””

POLSKA, WARSZAWA: Akt Unii Lubelskiej z Archiwum Głównego Akt Dawnych w programie „Pamięć Świata”

22 marca 2018 r. odbyła się w Archiwum Głównym Akt Dawnych uroczysta prezentacja aktu Unii Lubelskiej z 1569 r., przechowywanego w Zbiorze dokumentów pergaminowych (sygn. 5627). Jego znaczenie trudno przecenić – poświadcza bardzo ważne wydarzenie, które na kilka wieków zmieniło mapę polityczną Europy Środkowo-Wschodniej. Uznanie społeczności międzynarodowej poświadcza wpisanie go na Listę Światową Programu UNESCO „Pamięć Świata”. W prezentacji wzięli udział m.in. prof. dr hab. Piotr Gliński, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, prof. Sławomir Ratajski, Sekretarz Generalny Polskiego Komitetu ds. UNESCO, dr Wojciech Woźniak, Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych, dyrektorzy polskich archiwów państwowych oraz zwierzchnicy archiwów państwowych i przedstawiciele archiwów historycznych z krajów, które razem z Polską zgłosiły do projektu „Pamięć Świata” akt Unii Lubelskiej, jako ważny znak wspólnego dziedzictwa: Tetiana Baranowa, Olga Bażan i Diana Pelc z Ukrainy, Wiktor Kurasz, Dymitr Jacewicz i Denis Lisejczykow z Białorusi, Mara Sprudza i Valda Petersone z Łotwy oraz Ramojus Kraujelis i Virginija Cijunskiene z Litwy.
Prof. Andrzej Zakrzewski przedstawił znaczenie tego wyjątkowego wydarzenia, jakim było zawarcie w dniu 1 lipca 1569 r. unii, w wyniku której powstała Rzeczpospolita Obojga Narodów. Nawiązał do tego także dr Hubert Wajs, dyrektor Archiwum Głównego Akt Dawnych, omawiając dokument. Przypomniał, że połączone kraje miały odtąd jednego władcę wspólnie wybieranego przez oba narody i tylko raz koronowanego w Krakowie; wspólny sejm – walny – obradujący w Warszawie, gdzie posłowie litewscy w liczbie 48 zasiadali obok 114 posłów koronnych, i senat (113 senatorów polskich i 27 litewskich – taką różnicę powodowała liczba kasztelanów w Koronie – 73 przy 10 na Litwie i wojewodów – 22 polskich przy 10 litewskich), wspólną obronę, politykę zagraniczną i monetę (lecz z odrębnymi stemplami – na Litwie herb Pogoń, w Koronie – Orzeł). Zabezpieczono odrębność Litwy przez zachowanie tytułów, dostojeństw i urzędów centralnych przy zagwarantowaniu równości Wielkiego Księstwa wobec Korony.

Czytaj dalej „POLSKA, WARSZAWA: Akt Unii Lubelskiej z Archiwum Głównego Akt Dawnych w programie „Pamięć Świata””

POLSKA, WARSZAWA: 100-lecie niepodległości, 100-lecie ekslibrisu

Na rok 2018 przewidziano wiele działań i wydarzeń, które będą okazją do świętowania 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości. Od kilku miesięcy istnieje już Komitet Narodowych Obchodów Setnej Rocznicy Odzyskania Niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej. Jednym z pierwszych wydarzeń rocznicowych stała się wystawa „WSPÓŁCZESNY EKSLIBRIS POLSKI 1918-2018” ze zbiorów Mieczysława Bielenia. Otwarto ją 31 stycznia 2018 r. w Warszawskiej Galerii Ekslibrisu, istniejącej na warszawskiej Ochocie przy Bibliotece Publicznej. Jak napisano w zaproszeniu: „Obok spraw fundamentalnych dla istnienia państwa i narodu można i chyba trzeba dostrzec mikroproblemy, wprawdzie mające niszowy charakter, ale przecież i one składają się na mozaikę polskich spraw z minionego wieku.”

Ekslibris autorstwa Józefa Holewińskiego

Czytaj dalej „POLSKA, WARSZAWA: 100-lecie niepodległości, 100-lecie ekslibrisu”

POLSKA: Doktor Adam Baniecki

Uprzejmie i z radością informujemy, że od dnia 24 stycznia 2018 r. redaktorem naczelnym Naukowego Portalu Archiwalnego jest dr Adam Baniecki. W tym dniu w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Wrocławskiego odbyła się obrona Jego rozprawy doktorskiej na temat „Powiat Bolesławiecki w latach 1945 – 1950”. Rada Naukowa Instytutu, obradująca w tym samym dniu, nadała Adamowi stopień doktora nauk humanistycznych w zakresie historii. Warto podkreślić, że przygotowana rozprawa oparta została o materiały archiwalne z Archiwum Akt Nowych, Archiwum Państwowego we Wrocławiu i jego Oddziału w Lubaniu (od 2016 r. w Bolesławcu) oraz Instytutu Pamięci Narodowej Oddział we Wrocławiu. Pani promotor, prof. zw. dr hab. Teresa Kulak stwierdziła, że rozpoczynając badania Adam Baniecki znajdował się na naukowej pustej ziemi, a wydobywając z archiwaliów kolejne wiadomości układał z nich obraz rodzinnego powiatu. W ten sposób podkreśliła pionierskie znaczenie rozprawy, która uzyskała pozytywne recenzje prof. dr. hab. Czesława Osękowskiego i prof. dr. hab. Grzegorza Straucholda.
Serdecznie gratulujemy naszemu Koledze, który do osiągnięć na polu archiwalnym dodał bardzo ważny sukces w dziedzinie historii. Życzymy też pomyślności w realizacji kolejnych planów i zamierzeń.

Dyrektor Archiwum Państwowego we Wrocławiu
dr Janusz Gołaszewski, Adam Baniecki i Dorota Żygadło

Dariusz Bednarek, Anna Laszuk, Dorota Żygadło

fot. Ryszard Bacmaga