Szwajcaria: Archiwum Federalne online – zawsze i wszędzie

 Do 2021 roku Szwajcarskie Archiwum Federalne w Bernie będzie dostępne dla użytkowników wyłącznie w formie online.Cóż to w praktyce oznacza? Czy z archiwum zniknie czytelnia akt, do której pryzchodzą żywi ludzie. Wyglada na to, że taka jest wlaśnie przyszłość kreowana w szwajcarskim Archiwum Federalnym. Cel, jaki przez te dzialania ma zostać osiagniety, to w przypadku użytkowników indywidualnych udostępnienie zaawansowanych opcji wyszukiwania funkcjonujacych na urządzeniach mobilnych, a w przypadku administracji  usprawnienie w zarządzaniu i łatwiejszy dostęp do własnych zasobów przekazanych do archiwum. W niedalekiej  już przyszłości użytkownik będzie mógł korzystać ze wszystkich usług, do jakich zobowiązane jest prawnie archiwum federalne, niezależnie od lokalizacji i czasu tj. uzyskania informacji, przeprowadzenia badań i kwerend, przeglądu dokumentów, realizacji  zamówienień na digitalizację oraz innych, bez względu na to, czy dokumenty są  dostępne w archiwum w formie analogowej, czy cyfrowej Wizyta w czytelni nie będzie więc konieczna w perspektywie średnioterminowej.

Czytaj dalej „Szwajcaria: Archiwum Federalne online – zawsze i wszędzie”

SZWAJCARIA: 80 lat fotografii prasowej w zbiorach berneńskiego archiwum kantonalnego

Berno to malowniczo położone u podnóża Alp Bereńskich miasto, stolica kantonu Berno i  stolica Szwajcarii, gdzie mają swoje siedziby władze federalne Szwajcarii. Jest ono również siedzibą Archiwum Federalnego (Schweizerisches Bundesarchiv). Jak w każdym kantonie- znajduje się tam  również archiwum kantonalne (Staatsarchiv des Kantons Bern). Zasoby tego archiwum poza dokumentacją organów władz kantonalnych obejmują również archiwa przedsiębiorstw, archiwa prywatne, rodowe, liczne zbiory oraz obszerną bibliotekę specjalistyczną. Łącznie zasób archiwum kantonalnego to 24 km akt, 38 tys. dokumentów (dyplomów, pergaminów), 25 tys. planów i map oraz 1,2 mln fotografii.
Wśród zbiorów fotograficznych, archiwum może pochwalić się zbiorem – ok. 600 tys.-dokumentacji zaliczonej do kategorii fotografii  prasowej, obrazującej historię kantonu w latach 1920-2000. Składają się na niego fotografie fotoreportera Carla Josta, Waltera Nydeggera, Hansa Schlegela oraz archiwum fotograficzne „Berner Zeitung”.  Archiwum kantonu Berno opracowało i zdigitalizowało te bogate zbiory i obecnie udostępnia je online, w postaci inwentarzy publikowanych www.be.ch/inventar  wraz z dużą częścią tych zbiorów w postaci skanów. Ograniczenia w publikacji całości zbioru wynikają głównie z praw autorskich i majątkowych. Wszystkie jednak te zdjęcia dostępne są dla użytkowników  na miejscu w pracowni naukowej.  

Czytaj dalej „SZWAJCARIA: 80 lat fotografii prasowej w zbiorach berneńskiego archiwum kantonalnego”

SZWAJCARIA: Wszystko zaczyna się od pasji. 20 lat działalności Fundacji „Archivum Helveto-Polonicum” we Fryburgu

20 lat temu na szwajcarskiej mapie kulturalno – naukowej  zaistniała  Fundacja „Archivum Helveto-Polonicum” – instytucja ważna z punktu widzenia polskiej obecności w tym kraju.  Związana jest ona ścisłe z Fryburgiem, pięknym miastem  kantonalnym u stóp Preaplów Fryburskich. To miasto miało szczęście do Polaków, lub też Polacy mieli szczęście do Fryburga. W samym Fryburgu, w gotyckiej katedrze św. Mikołaja można podziwiać przepiękne witraże Józefa Mehoffera, a swoje miejsce w życiu naukowym miasta zaznaczyli Józef Wierusz-Kowalski, Ignacy Mościcki, Gabriel Narutowicz czy ojciec Józef  Bocheński.
W wyniku zbiegu okoliczności polegających na splocie losów ludzkich i wielkiej historii, po ogłoszeniu stanu wojennego 13.12.1981 r. w Polsce, Jacek i Ludwika Sygnarscy, wówczas pracownicy Instytutu Geofizyki w Toruniu zmuszeni zostali do pozostania w Szwajcarii, która stała się w sposób niezamierzony ich drugą  ojczyzną.  Przewrotnie można skonkludować, że wakacyjny wyjazd w  1981 do wujka dr Antoniego Brableca, byłego żołnierza 2 Dywizji Strzelców Pieszych, legł u podstaw powstania ważnego ośrodka polskości, który zgromadził największe w Szwajcarii polskie zbiory biblioteczne i archiwalne.  Nic nie dzieje  się jednak całkowicie przypadkowo i czynnik   ludzki zawsze jest najważniejszy. Jacek Sygnarski zabrał do Szwajcarii swoje pasje kolekcjonerski, których nie porzucił, asymilując się w nowej rzeczywistości, równoważąc wartości MIEĆ  i BYĆ.  

Czytaj dalej „SZWAJCARIA: Wszystko zaczyna się od pasji. 20 lat działalności Fundacji „Archivum Helveto-Polonicum” we Fryburgu”

SZWAJCARIA: Bundesarchiv wieczorową porą

To, że wszystko kręci się wokół pieniędzy- to fakt znany od stuleci. Pieniądze i złoto to banki, banki to Szwajcaria, Szwajcaria to kraj z rozpoznawalną na całym świecie marką. W tym roku w marcu, po raz kolejny odbędzie się Bernie noc muzeów, w której swój znaczący udział będzie miało Federalne Archiwum Szwajcarii Bundesarchiv. Jego  partnerem i gościem honorowym będzie  Mennica Federalna Swissmint  (zał. 1850 roku). Na ten jeden, długi wieczór archiwum zaprasza wszystkich – od juniora do seniora. Oferuje ono wiele atrakcji, wśród których obiecująco brzmi m.in. zwiedzanie najskrytszych zakamarków archiwum, atrakcje muzyczne, kulinaria domowego wyrobu oraz nietypowe środki poruszania się po archiwum – na grzbiecie osiołków. Organizatorzy  zapowiadają ekscytujący wieczór.
Po pierwsze więc zwiedzanie archiwum, którego motywem przewodnim jest hasło „Pieniądz rządzi światem”. Organizatorzy postarają się, wykorzystując zasoby archiwalne, odpowiedzieć na podstawowe pytania: Ile naprawdę warte są pieniądze? Jak były i są  produkowane? Na co Państwo wydaje pieniądze?  Na zakup jakich  przedmiotów wyciągamy najchętniej swoje portfele?  Odpowiedzi na te pytania można będzie znaleźć w trakcie zwiedzanie najgłębszych magazynów podziemnych  Archiwum Federalnego.
Po drugie, gość honorowy wieczoru, czyli Mennnica Federalana przybliży zwiedzającym sposoby produkcji monet szwajcarskich na przestrzeni blisko 200 lat – pieciofrankówek tzw.  Fünfliber, półfrankówek tzw. Füfzgi i dziesieciofenigówek (10 rappen) tzw. Zähni, zachowując zapewne pewne szczegóły tylko dla siebie.

Czytaj dalej „SZWAJCARIA: Bundesarchiv wieczorową porą”

SZWAJCARIA: Kroniki filmowe 1940-1975 dostępne online

Szwajcarska Kronika Filmowa jest jednym z najważniejszych zespołów archiwalnych  dziedzictwa audiowizualnego  Szwajcarii. Obecnie trwają prace nad zdigitalizowaniem całego zbioru kronik filmowych z lat 1940-1975 – łącznie 6600 wydań.  Następnie  publikowane one będą krok po kroku  na portalach www.memobase.ch i www.swiss-archives.ch.
Szwajcarskie kroniki filmowe będące przeglądem  najważniejszych  tygodniowych wydarzeń wykonywane była na zlecenie Bundesratu od 1940 roku. Tworzone w trakcie II wojny światowej jak i po jej zakończeniu obrazy filmowe, obok radia i gazet dawały wyjątkową możliwość docierania z informacjami przez dziesiątki lat – podobnie jak w Polsce- dla publiczności sal kinowych. Dają one wgląd w życie polityczne, społeczne i kulturalne Szwajcarii przez ponad trzy dekady. Jako prekursor dzisiejszych wiadomościach telewizyjnych, są istotnym źródłem informacji o Szwajcarii  w okresie od 1940 do 1975 roku.

Czytaj dalej „SZWAJCARIA: Kroniki filmowe 1940-1975 dostępne online”

SZWAJCARIA: ADMINISTORY – Dialog o aparacie państwa i administracji w nowej odsłonie

Czy o historii zarządzania państwem i jego administracji można pisać  w ciekawy sposób oraz aktywnie zainteresować tą problematyką szersze grono społeczeństwa? Pytanie jest retoryczne, a odpowiedź na nie znajdziemy na stronach szwajcarskiego Archiwum Federalnego.  ADMINISTORY jest internetowym czasopismem typu open acces poświęconym historii państwa i administracji. Pojęcie to jest ściśle związane z ruchem naukowym open access (Open Access Movement), który rozwija się od lat 90. i działa na rzecz budowy nowego otwartego modelu komunikacji naukowej. Głównymi kanałami komunikacyjnymi, dzięki którym dystrybuuje się wiedzę w tym modelu są: czasopisma otwarte i repozytoria otwarte. ADMINISTORY publikuje artykuły, które spełniają najwyższe standardy naukowe. Każdy artykuł i wpis  jest oceniany przez zespół redaktorów, a następnie poddaje się go podwójnej procedurze wzajemnej weryfikacji. Wszystkie artykuły poddawane są recenzji naukowej w systemie Peer Review  opartym na anonimowości i niezależności recenzentów. Czasopismo jest rocznikiem publikowanym w języku niemieckim i angielskim.

Czytaj dalej „SZWAJCARIA: ADMINISTORY – Dialog o aparacie państwa i administracji w nowej odsłonie”

SZWAJCARIA: AlpTransit – podróż w czasie i przestrzeni

Szwajcaria należy do krajów, które wykreowały najwięcej produktów markowych jednoznacznie kojarzących się z wysoką jakością. Jednym z nich jest niewątpliwie  szwajcarska kolej, szybka, punktualna i przekraczająca najwyższe w Europie góry.
Neue Eisenbahn-Alpentransversale (NEAT lub inaczej Alptrasit) to wielki szwajcarski projekt komunikacyjny, który w swoim założeniu  służy  usprawnieniu i zwiększeniu transportu kolejowego na kierunku północ-południe. Jego celem jest przesunięcie ciężkiego ruchu towarowego z dróg na kolej. Pomysł przekopania tunelu pod Alpami (masyw Gottharda), który skróciłby drogę z północy na południe oraz eliminował zanieczyszczenie powietrza, w celu ochrony największego dobra narodowego Szwajcarii, czyli szwajcarskiej przyrody i krajobrazu, narodził na początku lat 60-tych i zrealizowany została 55 lat później.  Przy jego budowie padło wiele światowych rekordów, a samo jego otwarcie  w czerwcu tego roku wzbudzało dużo emocji i kontrowersji. Takie sukcesy budowlane wynikają z ogromnego dorobku kilku pokoleń szwajcarskich inżynierów i techników. Jest w tym również element tajemniczości podobny do tego, jaki towarzyszył budowniczym katedr.
W połowie tego roku Szwajcarski Rząd Federalny uruchomił portal informacyjny poświęcony jednemu ze znaków rozpoznawczych Szwajcarii, czyli perfekcyjnie działający kolejom transalpejskim. Pod adresem www.alptransit-portal.ch  znajdują  się  oryginalne dokumenty, zdjęcia, filmy i pliki dźwiękowe dotyczące  historii kolejnictwa  transalpejskiego jego znaczenia społecznego oraz rozwoju turystyki, zebrane z  archiwów w całej federacji szwajcarskiej. Portal został  stworzony i wdrożony przez Szwajcarskich Archiwum Federalne wraz z Bundesamt für Verkehr BAV (Urząd Federalny ds. Komunikacji) na zalecenie władz federalnych.

Czytaj dalej „SZWAJCARIA: AlpTransit – podróż w czasie i przestrzeni”

Szwajcaria: Banki na wokandzie światowej opinii publicznej- dokumentacja Claims Resolution Tribunals w Budesarchiv

Ta sprawa poruszyła mocno Europę i wstrząsnęła zazwyczaj stabilną pozycją Szwajcarii- oskarżenia o współudział w Holokauście, uśpione konta ofiar niemieckiego totalitaryzmu w helweckich bankach. Sprawa ciągnie się od 1996 r., a swój początek wzięła w Nowym Jorku, gdzie w środowisku Światowego Kongresu Żydów rozgorzała dyskusja o aktywności szwajcarskich banków w czasie drugiej wojny światowej. W 1996 r. Stowarzyszenie Bankierów Szwajcarskich (SBA) oraz World Jewish Restitution Organization powołały komisję do zbadania sprawy „uśpionych kont”, należących do ofiar Holocaustu. Na jej czele stanął Paul Volcker, były prezes Banku Rezerw Federalnych USA. Rząd Szwajcarii powołał dodatkowo „niezależną komisję ekspertów”, której przewodniczył prof. Jean-François Bergier i w której skład wszedł między innymi wybitny izraelski badacz Holocaustu Saul Friedländer. Jej zadaniem było prześledzenie szwajcarskiego handlu złotem z Niemcami podczas II wojny światowej. Organizacja domagała się odszkodowań za – jak domniemano- pokątnie skrywanie nieaktywne konta bankowe oraz depozyty kosztowności należące do ofiar holokaustu. Tak postawionych zarzutów nie może lekceważyć żadne państwo czy nawet potężne  instytucje finansowe.  Ciężar odium jakie towarzyszy tego typu oskarżeniom jest miażdżące w oczach opinii publicznej.

W tym roku szwajcarskie Bundesarchiv w Bernie przejęło akta sądu polubownego „Claims Resolution Tribunals” CRT, który działał w latach 1998-2012 i miał rozstrzygać spory pomiędzy stronami, uregulować wzajemne relacje, a przede wszystkim dokonać   podziału odszkodowań w ramach globalnego porozumienia. Trybunał powołano w 1998 roku po tym jak szwajcarskie banki zawarły porozumienie w sprawie zaspokojenia zbiorowego pozwu  poszkodowanych i ich spadkobierców Banki zapłaciły 1,25 mld USD na stworzony do tego celu Fundusz, dzięki czemu wszystkie indywidualne skargi zostały wycofane. Na przejęty zasób składają się głównie kopie dokumentów bankowych i oświadczenia majątkowe od 1930 roku.  
Czytaj dalej „Szwajcaria: Banki na wokandzie światowej opinii publicznej- dokumentacja Claims Resolution Tribunals w Budesarchiv”

SZWAJCARIA: Podróże archiwalne cz. 2– Archiwum Kantonu Freiburga

Współczesny Freiburg to zarówno kanton ( 303 tys. mieszkańców) jak i jego stolica (37 tys. mieszkańców). Leży on na pograniczu dwóch stref językowych: francuskiej   i niemieckiej.
Początki Freiburga państwa (Szwajcaria tworzyła się jako konfederacja małych państw,  które później przekształciły się w kantony) sięgają 1157 roku czyli założenia miasta Freiburga,  wokół którego gromadziły się lokalne wspólnoty obywateli i mieszkańców.  Jego kształtowanie się jako samodzielnego państwa, trwało do końca XV wieku.
Podobnie jak w innych kantonach ich stolice są siedzibami zarówno archiwów państwowych zasadniczo właściwych dla instytucji kantonalnych – Staatsarchiv oraz archiwów komunalnych właściwych dla instytucji wspólnoty samorządowej miasta- Stadtsarchiv

Chociaż oficjalnie archiwum państwa Freiburga powstało w połowie XVII wieku  to dokumenty państwowe były pieczołowicie  przechowywane  od czasów średniowiecza. Pierwsze dokumenty na przechowanie oddano ok. 1250 roku. Po 1350 roku zadanie archiwizowania dokumentów, zabezpieczania i dbania o nie, powierzono pisarzowi miejskiemu, który prowadził także księgi miejskie. Rozdzielenie funkcji pisarza miejskiego i archiwisty nastąpiło na przełomie XVII i XVIII wieku. Dokumenty i materiały archiwalne państwa -miasta Freiburg  (Stadtrepublik Freiburg ) były początkowo przechowywane w siedzibie rady i sądu za kościołem St. Niklas, a następnie w klasztorze franciszkanów. Wraz jednak ze wzrostem zasobów archiwalnych, siedziba archiwum wymagała dwóch lokalizacji- mieściła się w ratuszu i spichlerzu miejskim.  

Czytaj dalej „SZWAJCARIA: Podróże archiwalne cz. 2– Archiwum Kantonu Freiburga”

SZWAJCARIA: Archiwum referendów w kantonie Zurych dostępne online

Wśród wielu rozpoznawalnych na świecie symboli i zjawisk jednoznacznie kojarzących się ze Szwajcarią – zegarki, czekolada, CERN, banki, gwardia papieska, sery….etc, ten jeden jest chyba najważniejszy, bo decyduje od prawie 200 lat o kształcie i sposobie rządzenia tym pięknym i dobrze zorganizowanym krajem- REFERENDA.  Od lutego tego roku, dzięki współpracy pomiędzy Urzędem Statystycznym Kantonu Zurych  (Statistisches Amt) i  Archiwum Kantonu Zurych (Staatsarchiv des Kantons Zurich) do dyspozycji użytkowników oddano bazę danych „Abstimmungsarchiv online” dotyczącą wszystkich dotychczas przeprowadzonych referendów z lat 1831-2016 w kantonie.- razem 2435 głosowań. Nie dziwi więc fakt, mimo prężnego rozwoju mechanizmów demokracji bezpośredniej nie tylko w Europie, ponad połowa wszystkich przeprowadzanych na świecie głosowań ludowych odbywa się właśnie w Szwajcarii.
Do przeprowadzania referendów w kantonie Zurych właściwy jest urząd statystyczny, który również prowadzi bazę danych, która zawiera bieżące wyniki głosowań w referendach federalnych i kantonalnych. We współpracy z Staatsarchiv des Kantons Zurich, zrealizowany został projekt obrazujący również dane historyczne z ostatnich 185 lat głosowań referendalnych.  Baza dostępna jest online i obejmuje nie tylko szczegółowe wyniki głosowania, ale również informacje dodatkowe, wykresy, wizualizację wyników w 3D oraz dokumenty źródłowe.
Pierwsze referendum  w kantonie Zurych odbyło się w dniu 10 marca 1831 r. Jego przedmiotem była nowa, liberalna konstytucja  kantonu, która została przyjęta 95 % poparciem głosujących –  40 500 przy 1700 głosów przeciwnych. Decyzja o przyjęciu konstytucji była przełomowym momentem w dziejach kantonu, dając podstawy budowy nowoczesnego państwa. Wprowadziła ona wolność wyznania, osób, prasy, handlu i działalności gospodarczej, a także podział władzy i zasady publicznego dostęp do spraw państwowych. Ponadto, liberalna konstytucja była podstawą sekularyzacji i reorganizacji systemu szkolnego w kantonie Zurych, co doprowadziło do powstania Kolegium Nauczycielskiego oraz Uniwersytetu w Zurychu. Ten system prawie doskonały miał jednak jedną zasadniczą wadę z punktu widzenia dzisiejszych standardów  pojmowania spraw społecznych, o czym poniżej.  

Czytaj dalej „SZWAJCARIA: Archiwum referendów w kantonie Zurych dostępne online”