Obchody 100. rocznicy utworzenia archiwów państwowych, zaplanowane na 2019 rok, objął Patronatem Narodowym Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda w Stulecie Odzyskania Niepodległości. Patronat Narodowy Prezydenta oraz Patronat Honorowy Wiceprezesa Rady Ministrów Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. Piotra Glińskiego otrzymała także jubileuszowa publikacja „Archiwa w Niepodległej 1919-2019. Stulecie Archiwów Państwowych”, wydana przez Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych. Jej pomysłodawcą i redaktorem naukowym jest dr Ewa Rosowska, która zadbała o wysoki poziom merytoryczny i elegancką szatę graficzną.
Publikacja ma dwie części, poprzedzone listami gratulacyjnymi Prezydenta RP Andrzeja Dudy i Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Piotra Glińskiego oraz cytatami wypowiedzi autorytetów w dziedzinie archiwistyki – dr. Antoniego Rybarskiego i prof. Stanisława Ptaszyckiego. Pierwsza część, HISTORIA, zawiera teksty naukowe przygotowane przez znakomitych specjalistów wywodzących się z różnych środowisk. „Powstanie i rozwój sieci archiwów państwowych i naczelnych organów archiwalnych w niepodległej Polsce” przypomniała prof. Irena Mamczak-Gadkowska z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. „Polską myśl archiwalną okresu międzywojennego w powszechnym dyskursie archiwistycznym” przedstawił prof. Waldemar Chorążyczewski z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Zagadnieniu „Archiwa polskie w latach 1918-1939 we współpracy międzynarodowej – problem rewindykacji i nie tylko” przyjrzał się prof. Władysław Stępniak, członek Komitetu Nauk Historycznych Polskiej akademii Nauk. „Prawo archiwalne II Rzeczypospolitej” omówił zaś prof. Marek Konstankiewicz z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Wszystkie teksty, z konieczności, prezentują wspomniane zagadnienia w sposób syntetyczny, wzbogacone są jednak o bogate przypisy, pozwalające na dotarcie do materiałów związanych z omawianymi tematami. Do całości sporządzone zostało również zestawienie bibliograficzne – z podziałem na źródła i publikacje.
Tag: jubileusze
POLSKA: Poznań, Konferencja „100-lecie polskich archiwów państwowych”
Rozpoczęcie konferencji: dr Wojciech Woźniak, prof. Irena Mamczak-Gadkowska, prof. Józef Dobosz, Henryk Krystek
W dniach 18-19 października 2018 roku odbyła się w Poznaniu konferencja zorganizowana dla uczczenia jubileuszu archiwów państwowych przez Zakład Archiwistyki Instytutu Historii Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, Archiwum Państwowe w Poznaniu i Stowarzyszenie Archiwistów Polskich Sekcja Edukacji Archiwalnej pod patronatem Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych. Program konferencji był bardzo bogaty – w ciągu dwóch dni wygłoszono 25 referatów, których tematyka dotyczyła różnych aspektów organizacji i działania archiwów państwowych w ciągu 100 lat, jakie upłynęły od 1918 roku, kiedy Rada Regencyjna Królestwa Polskiego wydała reskrypt z dn. 31 lipca 1918 r. o archiwach państwowych i opiece nad archiwaliami.
Dalsze Perspektywy rozwoju polskich archiwów państwowych – informacyjną, technologiczną, infrastrukturalną i organizacyjną przedstawił Wojciech Woźniak, Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych, który zabrał głos jako pierwszy. Kilka wystąpień przypomniało podstawy prawne i organizacyjne archiwów, zmieniające się kilkakrotnie w ciągu stulecia. Marek Konstankiewicz (Przemiany podstaw prawnych działania polskiej administracji archiwalnej w latach 1918-2018) omówił zakresy przedmiotowe i podmiotowe dekretów z lat 1919 i 1951 oraz ustawy z 1983 r., która miała już ponad 40 nowelizacji i zgodnie z jej zapisami można mówić o istnieniu w Polsce kilkunastu służb archiwalnych. Irena Mamczak-Gadkowska (Koncepcje budowy polskiej sieci archiwalnej w okresie międzywojennym) wspomniała początki organizacji archiwów polskich w 1916 r. i kolejne plany – zrealizowane i niezrealizowane. Wanda Roman (Razem czy osobno? U źródeł koncepcji zarządzania archiwami w Polsce) przypomniała początki funkcjonowania archiwów wojskowych i zmiany koncepcji ich właściwości gromadzenia określonych materiałów archiwalnych. Beata Wacławik (Kształtowanie się sieci archiwalnej na Pomorzu Wschodnim po 1945 roku) omówiła zmiany administracyjne zachodzące na terenach d. Prus Wschodnich i sąsiadujących z nimi oraz placówki archiwalne tworzone i likwidowane ma obszarze województw: bydgoskiego, gdańskiego i olsztyńskiego. Rafał Galuba (Państwowa sieć archiwalna po II wojnie światowej) próbował natomiast pokazać, że w ciągu kilkudziesięciu powojennych lat nie powstała efektywna sieć archiwów państwowych i w ich działaniu brakuje stabilnych podstaw.
Czytaj dalej „POLSKA: Poznań, Konferencja „100-lecie polskich archiwów państwowych””
SZWECJA: 400 lat Archiwum Narodowego
Od 16 października 1618 roku, kiedy kanclerz Axel Oxenstierna podpisał Akt o Rijkzens Archivum, Archiwum Narodowe w Szwecji dba o zachowanie i ochronę źródeł historycznych. Początkowo stanowiło ono część Rady Królewskiej, a od 1878 ma status samodzielnej instytucji, Riksarkivet, która stopniowo rozwija się. W 1995 roku w jego skład weszło Archiwum Wojskowe, powołane w 1805 roku, zaś w roku 2010 włączono doń siedem archiwów regionalnych: w Vadstena (utworzone w 1899 r.), w Lund i Uppsali (1903 r.), w Visby (1905 r.), w Göteborgu (1911 r.), w Östersund (1928 r.) i w Härnösand (1935 r.).
MRA: 70 lecie Międzynarodowej Rady Archiwów
Rok 2018 jest dla Międzynarodowej Rady Archiwów rokiem jubileuszu siedemdziesięciolecia istnienia. Z tej okazji rada przygotowała wystawę pt.: „MRA: w czasie” (L’ICA au fil du temps). Wystawa proponuje podróż w czasie i spojrzenie na działania organizacji poprzez pryzmat działających w niej ludzi (fundatorów, przewodniczących, sekretarzy generalnych) oraz znaczących wydarzeń i działań w XX i XXI w.
W części pierwszej przypomniano sylwetki założycieli:
1. Solon Justus Buck, USA (1884 – 1962), jako pierwszy zdefiniował idee tworzące podstawy międzynarodowej organizacji archiwistów oraz określił etapy prowadzące do jej utworzenia.
2. Dirk Petrus Mariusz Graswinkel, Holandia (1888 – 1960), był pierwszym wiceprzewodniczącym MRA;
3. Vaclav Husa, Czechy (1906 – 1965), czeski historyk, wychowawca wielu pokoleń czeskich archiwistów. Od 1934 do 1949 r. pracował w Państwowej Szkole Archiwalnej w Pradze, a potem do 1951 r. na Fakultecie Filozoficznym Uniwersytetu Karola w Pradze.
4. Charles Hilary Jenckinson (Anglia) 1882 – 1961
5. Eugenie Martin – Chabet (Francja) 1880 – 1975
6. Emilio Re (Włochy) 1881 – 1967
7. Juliusz Jimeres Rueda (Meksyk)
8. Charles Samaran (Francja) 1879 – 1982
9. Asgaut Steinnes (Norwegia) 1892 – 1973, norweski archiwista i historyk. Specjalizował się w badaniu dziejów średniowiecza.
POLSKA: Wrocław, 200-lecie Ossolineum
W dniach 18-20 października 2017 r. odbyła się na Uniwersytecie Wrocławskim Konferencja Jubileuszowa „200 lat Ossolineum”. Patronat Honorowy nad wszystkimi uroczystościami jubileuszowymi objął Prezydent RP Andrzej Duda – w głównej czerwcowej uroczystości wziął udział. Październikowe naukowe wydarzenie zgromadziło wielu uczestników i miało interesujący przebieg. Oprócz możliwości wysłuchania ponad 50 wystąpień – przygotowanych przez prelegentów z Polski i z zagranicy (głównie z Lwowskiej Narodowej Naukowej Biblioteki Ukrainy im. W. Stefanyka) – oraz dyskusji na forum i w kuluarach, organizatorzy oferowali także zwiedzanie wystawy jubileuszowej w gmachu Ossolineum oraz działającego od 2016 r. Muzeum „Pana Tadeusza”. Obie ekspozycje zainteresowały tak wiele osób, że zwiedzających trzeba było podzielić na dwie grupy.
Dr Adolf Juzwenko, dyrektor Ossolineum, i dr Mariusz Dworsatschek, zastępca dyrektora
Wystąpienia były połączone w sesjach tematycznych: Wokół Ossolineum – Ossolineum dawniej i Ossolineum dziś, Ossolińskie kolekcje I i II, Muzea i ich kolekcje I i II, Działalność wydawnicza, W kręgu czasopism, Ossolińskie varia, Ludzie i ich dzieła, Mecenasi i kolekcjonerzy I i II oraz Lwowskie instytucje kultury do 1945 r. Już pierwsze głosy w sesji wprowadzającej – dr. Adolfa Juzwenki (dyrektor Zakładu Naukowego im. Ossolińskich, dalej: ZNiO), dr. hab. Jerzego Zdrady (przewodniczący Rady Kuratorów ZNiO), dr. Tomasza Makowskiego (dyrektor Biblioteki Narodowej) i prof. dr. hab. Zdzisława Pietrzyka (dyrektor Biblioteki Jagiellońskiej) umożliwiły uczestnikom wejście w świat Polaków, którzy po III rozbiorze podjęli walkę o zachowanie tożsamości narodowej. Za jej przejaw uznając dzieła kultury i nauki, ratowali je i gromadzili przez wiele lat. Naród, Kultura, Nauka, Tożsamość – to naturalne tematy poruszane w wielu wystąpieniach, dotyczących nie tylko Jubilata. Trudniej wyliczyć nazwiska darczyńców (poświęcono im odrębną publikację – „Księgę darczyńców Zakładu Naukowego im. Ossolińskich”) i Polaków zasłużonych w trosce o zachowanie pamiątek przeszłości i rozwój nauki w różnych jej przejawach. Oprócz Ossolińskich, najczęściej wspominano rodziny Lubomirskich, Pawlikowskich, Załuskich, Czartoryskich, Skarbków, Lanckorońskich, i kolejnych dyrektorów ZNiO: Franciszka Siarczyńskiego, Augusta Bielowskiego, Wojciecha Kętrzyńskiego, Ludwika Bernackiego i Mieczysława Gębarowicza.
CZECHY: Kromierzyżskie Archiwum świętuje jubileusze
Powiatowe Archiwum Państwowe w Kromierzyżu (Státní okresní archiv Kroměříž) obchodzi w tym roku dwa jubileusze: 70. rocznicę swego powstania oraz 20. rocznicę przeprowadzki do nowej siedziby. Obie rocznice postanowiło uczcić m.in. wystawą, którą zorganizowało w zaprzyjaźnionej instytucji, a mianowicie w miejscowej Bibliotece Publicznej.
Wystawę otwarto 15 maja 2017 r., a czynna będzie do 13 czerwca 2017 r. Zaprezentowano na niej zdjęcia i dokumenty obrazujące zasób, ale przede wszystkim losy Archiwum. Jest to znakomita okazja, aby pokrótce przypomnieć te dzieje, tak charakterystyczne dla wielu tego typu placówek w państwach socjalistycznych.
Czytaj dalej „CZECHY: Kromierzyżskie Archiwum świętuje jubileusze”
POLSKA: Jubileusz pięćdziesięciolecia Stowarzyszenia Archiwistów Polskich
W dniach 17-18 września 2015 r. w Warszawie, na XV Nadzwyczajnym Krajowym Zjeździe Delegatów Stowarzyszenia Archiwistów Polskich, uroczyście obchodzono 50. rocznicę powstania Stowarzyszenia (I Krajowy Zjazd Delegatów zwołano w dniu 27 marca 1965 r.).
Uroczystości rocznicowe odbyły na terenie kampusu Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego na warszawskim Ursynowie. Otwarcie Nadzwyczajnego Zjazdu, wręczenie odznaczeń i wyróżnień oraz okolicznościowe wystąpienia w dniu 17 września odbyły się w Auli Kryształowej SGGW. Zgromadzonych członków Zarządu Głównego, archiwistów-delegatów i zaproszonych gości powitał prezes SAP Kazimierz Jaroszek, uroczystość poprowadziła zaś Marlena Koter – sekretarz generalna SAP.
Kazimierz Jaroszek, prof. Władysłw Stepniak, prof. Jarosław Poraziński
Na początku części oficjalnej wręczono przyznane odznaczenia. Złotym Krzyżem Zasługi, nadanym przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, za zasługi w działalności na rzecz zachowania dziedzictwa narodowego oraz integracji środowiska archiwistów, za wkład w rozwój edukacji archiwalnej, zostali odznaczeni: Beata Herdzin, Sabina Klimkiewicz, Jadwiga Sałagacka, Srebrnym Krzyżem Zasługi: Waldemar Chorążyczewski, Andrzej Jabłoński, Krzysztof Stryjkowski, Brązowym Krzyżem Zasługi: Ewa Suchmiel. W imieniu Prezydenta odznaczenia wręczyła Grażyna Ignaczak-Bandych – sekretarz generalny w Kancelarii Prezydenta RP.
Odznaczeni krzyżami zasługi
Czytaj dalej „POLSKA: Jubileusz pięćdziesięciolecia Stowarzyszenia Archiwistów Polskich”
WŁOCHY: 140 lecie Archiwum Państwowego w Bolonii (1874 – 2014)
W dniach 20 – 21 listopada 2014 r. odbędzie się kongres naukowy z okazji 140 lecia Archiwum Państwowego w Bolonii. Temat: „Przeszłość przed nami”. (Il passato davanti a noi”). Kongres odbędzie się w pracowni naukowej archiwum. Jego współorganizatorem jest stowarzyszenie miłośników archiwum o nazwie „Chiostro dei Celestini” (Klasztor Celestynów). Stowarzyszenie liczące ponad 150 osób ma za cel poznawać spuściznę przechowywaną w Archiwum Państwowym w Bolonii, a przez to promować regionalne inicjatywy kulturalne. Nazwa stowarzyszenia związana jest z siedzibą archiwum państwowego, którą są zabudowania Klasztoru Celestynów. Klasztor powstał w Bolonii w połwie XIV w. i istniał do 1797 r. Obiekt jest monumentalny. Jego centralnym punktem jest kościół San Giovanni Battista dei Celestini umiejscowiony na fundamentach teatru rzymskiego z I w. n.e. Stanowi punkt centralny średniowiecznej Bolonii. Pomiędzy 1729 a 1768 r. kompleks został przebudowany i rozbudowany. Po likwidacji klasztoru część jego budynków i pomieszczeń pełniła różne funkcje, w tym funkcje publiczne. Mieściła się w jego części szkoła inżynierska. Po zjednoczeniu Włoch w 1871 r., w październiku 1874 r. utworzono bolońskie archiwum państwowe, które zajęło część obiektów klasztoru.
Zasób archiwum bolońskiego liczy 38 km akt zebranych w ponad 5000 zespołów o chronologii od X w. do XX w. Podstawową bazą badawczą jest ponad 400 inwentarzy analitycznych.
Czytaj dalej „WŁOCHY: 140 lecie Archiwum Państwowego w Bolonii (1874 – 2014)”
CZECHY. Wystawa w Czeskich Budziejowicach i uczczenie 60-lecia dekretu o archiwach
Niemal przez cały czerwiec w salach wystawienniczych Powiatowego Archiwum Państwowego w Czeskich Budziejowicach (Státní okresní archiv České Budějovice) czynna była bardzo interesująca wystawa pt. „Rarity, kuriozity, pozoruhodnosti z jihočeských archivů” (Osobliwości, kurioza oraz godne uwagi zbiory z południowoczeskich archiwów). W zaproszeniu do wystawy jej organizatorzy napisali m.in.: „W każdym archiwum przechowywanych jest ogromna ilości dokumentów: tekstowych, obrazowych lub innych, które – każdy na swój sposób – stanowią świadectwo czasów, w jakich powstał, o osobach, które je sporządziły, lub w których ukazane są wydarzenia o jakich traktują. W archiwach południowoczeskich, stanowiąc część narodowego zasobu archiwalnego, zajmują one łącznie prawie 51 km bieżących”.
Czytaj dalej „CZECHY. Wystawa w Czeskich Budziejowicach i uczczenie 60-lecia dekretu o archiwach”