Kategoria: Wydarzenia w kraju

Dariusz Bednarek (1961 – 2019)

SCRINIUM, SIGILLUM i SFRAGIS, mediewistyka i informatyka – między nimi krążył dr Dariusz Bednarek, z nimi się zaprzyjaźnił, starał się połączyć ich dorobek w formie baz danych, narzędzi i metod przydatnych w pracy archiwistów i sfragistyków. Do Archiwum Państwowego we Wrocławiu trafił 16 października 1986 r. i został tu na dłużej. Doktorat pt. „Cechy zewnętrzne dokumentów Bolesława III księcia legnicko-brzeskiego, ze szczególnym uwzględnieniem pisma” przygotował pod kierunkiem prof. Kazimierza Bobowskiego. Tytuł doktora nauk humanistycznych specjalność historia otrzymał na podstawie uchwały rady Wydziału Nauk Historycznych i Pedagogicznych Uniwersytetu Wrocławskiego 23 listopada 1994 r. Szybko dał się poznać jego otwarty umysł, otwarty na świat, na nowości, na współpracę. W latach 90. XX wieku zaczął być czynny w przestrzeni międzyarchiwalnej. Jego wiedza zawodowa i doświadczenie były wykorzystywane w pracach zespołów naukowych, dzielił się nimi na konferencjach naukowych, a także w kontaktach z młodszymi lub mniej doświadczonymi kolegami.

Już w 1992 r, zaangażował się w pionierskie prace Międzynarodowej Rady Archiwów, których celem była standaryzacja opisu archiwalnego. We wrocławskim archiwum od początku zajmował się komputerami, ich wykorzystaniem w archiwistce, w opracowaniu zasobu. W czasie VI Powszechnego Zjazdu Archiwistów we Wrocławiu w 2012 roku organizował sesję „Standaryzacja w archiwistyce światowej i polskiej. Teoria a praktyka”. Dorzucał też cegiełki do rozwoju nauki, na przykład biorąc udział w redakcji tłumaczenia na język polski Międzynarodowego słownika sfragistycznego. W XXI wieku współdziałał we wprowadzeniu do badań testowych systemu AtoM (Acces to Memory) i wykorzystaniu go do opracowania zasobu Archiwum Państwowego we Wrocławiu, a także we wdrażaniu systemu elektronicznego zarządzania dokumentacją.
Proponowane przezeń rozwiązania były testowane bądź znajdowały zastosowanie nie tylko na gruncie polskiej archiwistyki, ale też poza granicami kraju. Niektóre z Jego pomysłów, jak się z czasem okazało, powstały równocześnie z analogicznymi projektami zachodnioeuropejskimi, ale zupełnie niezależnie od nich. Często były przy tym dojrzalsze. A archiwistyka i sfragistyka to tylko część Jego zainteresowań – zawodowych, popartych pasją prywatną. Wyprzedzał czas, w którym żył. Model opisu wzorca pieczęci, bytu wirtualnego, jest wybornym przykładem integracji informacji przy zastosowaniu systemu informatycznego. Projektował i uczestniczył w projektowaniu norm i działań, które nie zostały wdrożone, bo za trudne, zbyt skomplikowane, bo zmieniły się priorytety… Nie prowadził szkoleń w zakresie opracowania materiałów sfragistycznych, bo kompleksowe wskazówki do ich opracowania, które przygotował kierowany przez niego zespół naukowy, od kilku lat są w wersji projektu. Chciał skanować pieczęcie, aby je publikować w trójwymiarze. Nie zdążył zrobić wszystkiego; my też nie zdążyliśmy dotrzeć z nim do planowanych celów.

8 stycznia 2019 r. zmarł dr Dariusz Bednarek, był w drodze. 12 stycznia spocznie na Cmentarzu Grabiszyńskim we Wrocławiu.

Czytaj dalej „Dariusz Bednarek (1961 – 2019)”

POLSKA: Nagrody im. prof. Stanisława Nawrockiego dla archiwistów wielkopolskich

8 czerwca 2018 r. w siedzibie Wielkopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Poznaniu miała miejsce po raz pierwszy uroczystość wręczenia nagród im. prof. Stanisława Nawrockiego dla archiwistów wielkopolskich. Patron nagrody prof. Stanisław Nawrocki (1925-2000) był cenionym naukowcem i wieloletnim pracownikiem Archiwum Państwowego w Poznaniu.
W pierwszej edycji Nagrody im. prof. Stanisława Nawrockiego Kapituła nominowała 6 osób – 3 w kategorii nagrody głównej i 3 w kategorii nagrody za całokształt dorobku archiwalnego. Nie nominowano żadnego archiwisty do nagrody młodych, gdyż do Kapituły nie wpłynęły żadne wnioski.
Wojewoda Wielkopolski Zbigniew Hoffmann na wniosek Kapituły Nagrody im. prof. Stanisława Nawrockiego przyznał dwie nagrody główne, które otrzymali: Piotr Rybczyński (kierownik Oddziału w Koninie Archiwum Państwowego w Poznaniu) oraz dr Józef Malinowski (Archiwum PAN Oddział w Poznaniu). Nagrodę za całokształt dorobku archiwalnego otrzymała Anna Domalanus (kierownik Archiwum Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu).

H. Krystek, P. Rybczyński, Z. Hoffman, A. Domalanus i J. Malinowski

H. Krystek, P. Rybczyński, Z. Hoffman, A. Domalanus i J. Malinowski

Czytaj dalej „POLSKA: Nagrody im. prof. Stanisława Nawrockiego dla archiwistów wielkopolskich”

POLSKA: Toruń, Konferencja VI Toruńskie Konfrontacje Archiwalne „Pogranicza archiwistyki”

Rok 2017 upływa w środowisku archiwalnym pod znakiem granic. Hasłem VII Powszechnego Zjazdu Archiwistów Polskich w Kielcach była „Archiwistyka bez granic”, zaś organizatorzy konferencji w Toruniu zaprosili na „Pogranicza archiwistyki” w dniach 7-8 grudnia 2017 r. Jak zachęcał temat przewodni, było bardzo różnorodnie, jak to na pograniczu – od elementów filozoficznych do rewolucji supermaszyny. Już słowo wstępne skierowane do zebranych zapowiadało wielość wątków. Prof. Waldemar Chorążyczewski, inicjator i organizator konferencji, wspomniał, że idea Konfrontacji powstała, aby zasypywać granice archiwistyki uniwersyteckiej i praktycznej, co dzieje się o 10 lat (jubileusz!). Dr Henryk Niestrój, zastępca Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych, przedstawił obecne kierunki działań archiwów państwowych – modernizacja systemów informatycznych, projekt budowy siedziby NAC oraz strategię digitalizacji.
W czasie konferencji wygłoszono 36 referatów przygotowanych głównie przez pracowników uczelni, reprezentujących różne dziedziny nauki. Kilka wystąpień było autorstwa przedstawicieli archiwów państwowych. Ogółem można było wysłuchać ponad 40 osób, bowiem niektóre tematy miały dwóch współautorów. Odbyły się też warsztaty praktyczne, dotyczące archiwizacji mediów społecznościowych.

Pierwsze wystąpienie, wprowadzające wygłosili Waldemar Chorążyczewski i Wiesława Kwiatkowska. Już w nim padły nazwy nauk pogranicznych: dyplomatyka, zarządzanie dokumentacją, informatologia, antropologia kulturowa, historia, a także archeologia i historia sztuki, które również uznają i stosują zasadę proweniencji. Z tej zasady wywodzi się tożsamość archiwistyki, dlatego nie można jej zaniedbywać. Profesjonaliści wiedzą o tym i korzystają z informacji zgromadzonych zgodnie ze standardem odtwarzającym strukturę zasobu, indeksowanie zaś i tagowanie oczekiwane jest wśród amatorów, szukających łatwego dotarcia do źródeł bez prób zrozumienia kontekstu ich wytworzenia. Wojciech Piasek, rozpatrując różne cechy i aspekty archiwistyki jako nauki, ciągle dążącej do poznania prawdy, przyznawał, że choć pociągające może być uznawanie istnienia kilku archiwistyk, to jednak badania jej podmiotu poznającego i przedmiotu poznania wskazują, że jest to ta sama dyscyplina, które podlega przekształceniom. Wskazywane jej odmiany mają wymiar kulturowy nie naukowy. Monika Cołbecka i Magdalena Wiśniewska-Drewniak przyjrzały się możliwościom nowych metod badawczych – webometrii, stosowanej od 1997 r. w środowisku bibliotecznym, i etnografii archiwalnej – w tym przypadku na drodze obserwacji uczestniczącej. Nie ukrywały przy tym, że ich stosowanie, jak i otrzymane wyniki badań mogą mieć charakter subiektywny. Dariusz Magier spojrzał na urządzenia wspomagające pracę archiwistów, z czasem zyskujące coraz większy wpływ na ich metody pracy, i na nich samych. Zmiany te skutkują odrzucaniem archiwoznawstwa i teorii jako nieutylitarnych. Gorzko zabrzmiał przywołany głos Oswalda Spenglera, że „władca świata stał się niewolnikiem maszyny”.
O praktycznej potrzebie posiadania przez archiwistę umiejętności z zakresu niejednej dyscypliny nauki opowiadał Paweł Gut. Jako przykłady trudnych do rozeznania i opracowania materiałów podał mapy i dokumentację budowlaną i techniczną, także niedawno przejętą ze Stoczni Szczecińskiej. Marcin Hlebionek przeprowadził krótki quiz, który pokazał, jak bardzo niepewnie czujemy się w kontaktach z materiałami sfragistycznymi. Przedstawił też stan metodyki na pograniczu sfragistyki i archiwistyki, opowiadając o pracach zespołu naukowego i przygotowanym projekcie wskazówek metodycznych, w których połączono elementy metodyki sfragistycznej i archiwalnej, w tym międzynarodowych standardów ISAD (G), ISAAR (CPF) i ISDIAH. Wystąpienie Marcina Frąsia, prowadzącego badania Barcina z zakresu geografii historycznej i przedstawiającego problemy z dotarciem do niezbędnych źródeł średniowiecznych spowodowało dyskusję na temat koniecznej dokładności opisu archiwalnego. O źródłach koniecznych do badań regionalnych oraz ułatwieniach w dotarciu do tych, które znajdują się w archiwach, opowiadał Adrian Cieślik. Wskazał też projekty „cyfrowych archiwów tradycji lokalnych”, które są bardzo pomocne w rozwijaniu zainteresowań regionalnych.

Czytaj dalej „POLSKA: Toruń, Konferencja VI Toruńskie Konfrontacje Archiwalne „Pogranicza archiwistyki””

POLSKA: Mapy Gór Izerskich


Dnia 27 listopada 2017 r. o godz. 13:00 w salach Archiwum Państwowego we Wrocławiu Oddział w Jeleniej Górze odbył się wernisaż czesko-polskiej wystawy pt. „Mapy Gór Izerskich / Mapy Izerskich hor”, przygotowanej przez Severočeske muzeum w Libercu oraz gospodarza. Na spotkanie przybyło blisko 50 osób zainteresowanych nie tylko przeszłością najdalej na zachód wysuniętego pasma polskich gór, ale i swoistą tajemnicą, jaką kryją niemal wszystkie dawne działa kartograficzne.

Czytaj dalej „POLSKA: Mapy Gór Izerskich”

POLSKA: Poznań: Konferencja „Metodyka i standardy opracowania archiwalnego. Rzeczywistość i potrzeby”

Na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu w dniach 19-20 października 2017 roku odbyła się konferencja naukowa „Metodyka i standardy opracowania archiwalnego. Rzeczywistość i potrzeby”. Jej organizatorami były: Zakład Archiwistyki Instytutu Historii UAM, Archiwum Państwowe w Poznaniu, Stowarzyszenie Archiwistów Polskich oraz Sekcja Edukacji Archiwalnej SAP.
W imieniu Organizatorów uczestników Konferencji powitali: dyrektor Instytutu Historii prof. UAM dr hab. Przemysław Matusik, kierownik Zakładu Archiwistyki prof. dr hab. Irena Mamczak-Gadkowska oraz dyrektor Archiwum Państwowego w Poznaniu Henryk Krystek.

Prof. Przemysław Matusik zastępca dyrektora. IH UAM, prof. Irena Mamczak-Gadkowska, Henryk Krystek

Jako pierwsza wystąpiła dr Ewa Perłakowska z referatem „Opracowanie materiałów archiwalnych z jednostek samorządu terytorialnego po 1989 r. Rys prawno-historyczny i postulaty metodyczne”. Skoncentrowała się na rozważeniu problemu zespołu archiwalnego w jednostce samorządu terytorialnego. Omówiła sytuację prawną po 1989 roku gmin, powiatów i samorządowego województwa, w tym także zmieniające się wykazy akt. Zwróciła uwagę na to, że w przepisach prawa formułowane są zadania własne i zlecone tych podmiotów, a nie poszczególnych samorządowych jednostek organizacyjnych, które tworzone są po to, by pomóc tym podmiotom w realizacji zadań. Zauważyła, że do tak nakreślonej koncepcji działania samorządu nie pasują przyjęte zasady sprawowania nadzoru nad dokumentacją na przedpolu archiwalnym, które opierają się na identyfikowaniu twórców zespołów jako poszczególnych jednostek organizacyjnych. Postulowała zmianę podejścia archiwów w tym zakresie i spojrzenia na kompletność dokumentacji samorządu terytorialnego przez pryzmat realizowanych przez niego zadań, a nie wytwórców dokumentacji, którzy mogą być i samorządowi, i prywatni (przykłady w obszarze pomocy społecznej). Uznała, że przy tak nikłej obsadzie kadrowej w archiwach państwowych w zakresie zadań nadzoru archiwalnego może to być trudne, ale jeżeli archiwa państwowe chcą gromadzić kompletną dokumentację z działalności jednostek samorządowych powinny analizować zadania samorządu terytorialnego, ustalać, kto i jak je realizuje, a następnie czuwać nad przejęciem kompletnych materiałów archiwalnych na poziomie gminy, powiatu i województwa, a nie poszczególnych wybranych jednostek organizacyjnych.

Czytaj dalej „POLSKA: Poznań: Konferencja „Metodyka i standardy opracowania archiwalnego. Rzeczywistość i potrzeby””

POLSKA: Warszawa. Konferencja „Dni Digitalizatora” 2017

W dniach 27-28 września 2017 r. odbyła się w Warszawie 5. edycja Dni Digitalizatora, zorganizowanych przez Narodowe Archiwum Cyfrowe (poprzednie DD). Tematyka tegorocznego spotkania skupiła się głównie wokół zagadnień zarządzenia nr 14 Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z dnia 31 sierpnia 2015 r. w sprawie digitalizacji zasobu archiwów państwowych (dalej: zarządzenie). W spotkaniu wzięli udział przedstawiciele Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, archiwów państwowych oraz innych.

Konferencję otworzył dr Wojciech Woźniak Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych. Podkreślił, że w związku ze zmieniającymi się technologiami zmiana zarządzenia lub przygotowanie nowego dokumentu jest niezbędne i oczekiwane. Wyraził potrzebę zastanowienia się nad zasadnością obecnie stosowanych parametrów digitalizacji materiałów oraz zastosowania innych formatów zapisu cyfrowego z uwzględnieniem rozdzielczości mniejszej od zalecanej. Podkreślił, że digitalizacja powinna być postrzegana jako fragment procesu udostępniania, które stanowi jedno z głównych działań archiwów państwowych. Nawiązał również do opracowywanej Strategii digitalizacji zasobu archiwów państwowych, której celem jest usprawnienie procesu digitalizacji zasobu archiwów państwowych. W 2018 roku archiwa państwowe będą priorytetowo digitalizować materiały audiowizualne oraz materiały związane z odradzaniem się państwowości polskiej, w związku z obchodami 100. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości.

Anna Czajka (AGAD), w wystąpieniu „Przygotowanie konserwatorskie materiałów archiwalnych”, podkreśliła wagę konserwacji archiwaliów przed ich zdigitalizowaniem. Omówiła 4 grupy konserwatorskie, do których powinny zostać zakwalifikowane materiały archiwalne przeglądane pod kątem digitalizacji. Zaapelowała o systematyczny przegląd archiwaliów z uwzględnieniem kryteriów oceny stanu ich zachowania. Zwróciła uwagę na różnice pomiędzy konserwacją masową a profilaktyką konserwatorską, obejmującą drobne naprawy. Odniosła się do priorytetu digitalizacyjnego materiałów audiowizualnych, jednocześnie podkreślając, że ich digitalizacja wymaga uprzednio identyfikacji, a przede wszystkim oceny stanu zachowania.

Czytaj dalej „POLSKA: Warszawa. Konferencja „Dni Digitalizatora” 2017”

VII Powszechny Zjazd Archiwistów Polskich

W dniach 20-21 września 2017 odbył się w Kielcach kolejny zjazd archiwistów, który objął patronatem Prezydent RP Andrzej Duda. Tegorocznym hasłem była „Archiwistyka bez granic”. Zjazd przyjął formę wielowątkowej konferencji, w ramach której odbyło się 5 warsztatów, 19 paneli, jedno forum i 4 sesje plenarne (program). Wystąpiło na nich stu kilkudziesięciu referentów z instytucji polskich i zagranicznych, a kolejni brali udział w dyskusjach. Obrady miały miejsce głównie w budynkach Politechniki Świętokrzyskiej, a dwa panele w archiwach kieleckich – państwowym i kościelnym. W związku z tym, że wydarzenia odbywały się równolegle, niemożliwe było wzięcie udziału we wszystkich, i z tego powodu nasza relacja jest niepełna. Głosy pozjazdowe można poznać także np. na Ifar.

Przed rozpoczęciem Zjazdu odbyły się pierwsze panele i warsztaty, które często, ze względu na dużą liczbę uczestników, też miały formę prezentacji i wykładów z elementami dyskusji.
Warsztaty „Obsługa użytkowników trudnych, czyli o tym jak nie dać się zaskoczyć” przygotowała i poprowadziła Marlena Jabłońska. Przybrały one formę dyskusji, wymiany myśli i doświadczeń dotyczących procesu udostępniania materiałów archiwalnych oraz sposobów postępowania z różnymi typami tzw „trudnych” klientów. Całość warsztatów została wzbogacona o prezentację przygotowaną przez moderatorkę. Przedstawiła ona najważniejsze kwestie związane z cyklem udostępniania dokumentacji archiwalnej. Jako pierwszą wskazała udostępnianie jako najważniejsze zadanie i funkcję archiwum. Wyartykułowany został tu jednocześnie wniosek, iż udostępnianie archiwaliów rozpoczyna się już w momencie uświadomienia sobie potrzeby skorzystania ze źródeł archiwalnych. Następnie M. Jabłońska omówiła cały proces udostępniania i opisała jego kontekst, rozumiany jako określenie tematu poszukiwań oraz zasad udostępnienia sformułowanych w sposób konkretny i zrozumiały dla użytkownika. Jako kolejny punkt zwrócono też uwagę na uczestników procesu – archiwistę i użytkownika oraz ich relacje. Na podstawie omawianego problemu rozwinęła się dyskusja na temat roli jaką archiwiści – pracownicy pracowni naukowych w archiwach – spełniają w procesie udostępniania. Pojawiły się głosy, że coraz częściej archiwista przybiera niejako rolę nauczyciela i przewodnika w całym cyklu udostępniania, szczególnie wobec tzw. „nowych” użytkowników, odwiedzających pracownie po raz pierwszy, lub takich, którzy nie są odpowiednio merytorycznie przygotowani do prowadzenia poszukiwań archiwalnych. Następnie omówione zostały procedury i techniki udostępniania w sytuacjach trudnych, tj. brak pomocy ewidencyjnych, odmowa dostępu do materiałów archiwalnych, niesprzyjające warunki pracy. W dyskusji stwierdzono, że cechą, jaką powinien odznaczać się archiwista w tzw. „trudnej sytuacji” z klientem jest asertywność oraz umiejętność jasnego i czytelnego argumentowania swoich racji, dotyczących np. odmowy udostępnienia materiałów archiwalnych.

Czytaj dalej „VII Powszechny Zjazd Archiwistów Polskich”

POLSKA: X Zjazd IFAR

W dniach 15-16 grudnia 2016 r. w siedzibie Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych w Warszawie odbył się X Zjazd IFAR – funkcjonującego od 2004 r. Internetowego Forum Archiwalnego. Dokładny Program zjazdu, wraz z abstraktami wystąpień, dostępny jest na Forum. Obejmował on ponad 20 wystąpień, podzielonych na cztery sesje. Nie miały one, podobnie jak cały Zjazd, odrębnych tytułów. Tematyka była różnorodna, a wątki przeplatały się między sobą. W niniejszej relacji zwrócimy uwagę na niektóre aspekty referatów i prezentacji oraz na kwestie poruszane w dyskusji – bardzo ciekawej i ożywionej, jak to bywa na forum.


Twórca IFARu Rafał Magryś, Hanna Staszewska (MKiDN), Wojciech Woźniek (NDAP)

Obrady zjazdu otworzył Rafał Magryś, pomysłodawca i administrator forum, przypominając zebranym, że w roku bieżącym mija 14 lat od momentu jego utworzenia. Wspominając krótko miniony okres podziękował wszystkim autorom, którzy dzielą się swoimi przemyśleniami na forum, ponieważ chcą coś zmienić w środowisku archiwów i archiwistów. Następnie głos zabrał Wojciech Woźniak, Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych. Witając się z uczestnikami zjazdu, szczególnie ciepło zwrócił się do osób, które tworzyły IFAR — Hanny Staszewskiej, Rafała Magrysia oraz Nikodema Bończa Tomaszewskiego. Jako trzecia głos zabrała Hanna Staszewska, która odczytała list Magdaleny Gawin, podsekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego adresowany do uczestniczących w obradach zjazdowych. Po czym rozpoczęły się obrady.

Czytaj dalej „POLSKA: X Zjazd IFAR”