Kategoria: Nowości z Niemiec

Tym razem główna nagroda  archiwalna w kategorii małych , niepaństwowych, w szczególności komunalnych  archiwów zajmujących się ochroną dóbr kultury i dziedzictwa archiwalnego Hesji  ufundowana przez Sparkassen-Kulturstiftung Hessen-Thüringen wspólnie z Landesverband Hessen im Verband deutscher Archivarinnen und Archivare e.V. – (VdA) została przyznana dla archiwum Dokumentesammlung Herder-Institut w Marburgu.

Nagroda jest przyznawana  już piąty rok  i do tej pory jej laureatami byli Stadtarchiv Pfungstadt (2005), Stadtarchiv Eschwege (2006),  Kreisarchiv Gießen (2007), „Stiftung Archiv der Deutschen Frauenbewegung“ Kassel (2008).

W uzasadnieniu swojej decyzji eksperckie jury podkreśliło szczególne zasługi w pozyskiwaniu, zabezpieczaniu i udostępnianiu  cennych zasobów archiwalnych przejętych przez Instytut Herdera w 2006 roku ze źródeł prywatnych. W kręgu zainteresowań IH znajduje się przede wszystkim  historia  Niemiec na obszarze Europy Wschodniej i krajów bałtyckich. Do jej dziejów Instytut zgromadził znaczące zbiory dokumentów.  Doceniono tu w sposób szczególny, przejęcie  niezwykle cennego  Archiwum Rycerstwa Bałtyckiego (Archiv der Baltischen Ritterschaften), – akta złożone zostały HI w 1955 roku jako depozyt – a także zabezpieczenie i udostępnienie uważanych za zaginione, sfilmowanych zasobów archiwalnych  znajdujących się w 1940 roku w Rydze, które umownie nazwane zostały Baltischen Archivfilme. Kopie dokumentów zostały wykonane na przełomie 1939/1940 w momencie przesiedlania ludności niemieckiej z krajów bałtyckich min. na tereny Kraju Warty.

 

Czytaj dalej „NIEMCY: Heskie laury archiwalne 2009 rozdane.”

Światowy Dzień Dziedzictwa Audiowizualnego ustanowiony został przez UNESCO w 1980 roku na dzień 27 października. W Niemczech obchodzono go po raz pierwszy w 2007 r., ze znaczącym udziałem zbiorów Bundesarchiv tzw. Filmarchiv. Zbiory te obejmują ponad 100 lat historii filmu, a składa się na nie 146 tys. filmów dokumentalnych i fabularnych (poza produkcją telewizyjną), nagranych na ponad milionie rolek filmowych i innych nośnikach. To największe archiwum filmowe na świecie ustanowione zostało w 1950 roku, a najstarszy zapis filmowy pochodzi z 1895 roku. Ponadto zbiorom filmowym towarzyszy cała dokumentacja artystyczna, dokumentalna, techniczna, a także plakaty, fotografie i recenzje.
Filmarchiv nie jest jedyną instytucją w Niemczech posiadającą zbiory filmowe i zaangażowaną w obchody tego dnia, bo aktywnie włączają się do nich takie instytucje jak: Cinegraph e.V., Deutsche Kinemathek – Museum für Film und Fernsehen, Deutsches Filminstitut – DIF e.V., Deutsches Filmmuseum, Filmmuseum Dusseldorf i Filmmuseum Potsdam.

 

Czytaj dalej „NIEMCY/ SZWAJCARIA: „W starym kinie”- 27 października Światowy Dzień Dziedzictwa Audiowizualnego.”

Do Kreisarchiv powiatu Enz (rejencja Karlsruhe) zostało przekazanych przez władze Landu Badenii-Wirtembergii, dalej: B-W) 50 tomów dokumentacji obejmującej ponad 5 tysięcy pomników/zabytków małej architektury. Z inicjatywą wykonania takiej dokumentacji wyszedł Urząd Ochrony Zabytków Landu B-W (Landesamt für Denkmalpflege), Związek Szwabski (Schwäbischen Heimatbund) i Towarzystwo Krajoznawcze Szwabii i Szwarcwaldu (Schwarzwald- und dem Schwäbischen Albverein). Przez małe pomniki lokalnej architektury rozumiano w tym przypadku wytwory rękodzieła i rzemiosła z drewna , metalu lub kamienia zrośnięte z lokalnym krajobrazem. Niegdyś służyły one określonym celom praktycznym i kulturowym lub upamiętniały jakieś ważne dla lokalnej społeczności wydarzenia. Obecnie popadają w zapomnienie i dewastację, a są ważnym elementem kultury materialnej i duchowej w każdym regionie. Bo „małe” wcale nie znaczy mniej ważne, niż np. zamek, katedra czy galeria przedniego malarstwa. Przedmiotem zainteresowania dokumentalistów stały się takie obiekty, jak: przydrożne krzyże, kapliczki, pomosty i mosty, kamienie i słupy graniczne, studnie, schrony, parkany, inskrypcje na obiektach budowlanych.
Projekt obejmuje cały Land B-W, jako pierwszy jednak wytypowany został powiat Enz. Przez 6 lat, od 2003 do 2009 roku, 60 osób pracowało nad wykonaniem fotografii tych obiektów, a następnie ich opisaniem, łącznie z zebraniem wywiadów i relacji środowiskowych i wypełnieniem arkuszy stanowiących dane do bazy o poszczególnych pomnikach. Prace prowadzone były pod nadzorem Martiny Blaschka, Barbary Hauser i przy wsparciu Wolfganga Kummer z Urzędu Prawa Budowlanego i Ochrony Środowiska (Amt für Baurecht und Naturschutz).

Czytaj dalej „NIEMCY: Małe jest piękne, czyli niecodzienny zbiór archiwalny w Kreisarchiv w Pforzheim.”

W ramach 79 zjazdu Niemieckiego Towarzystwa Archiwistek i Archiwistów (Verband deutscher Archivarinnen und Archivare., dalej VdA) obradującego w dniach 22-25 września 2009 roku w Ratyzbonie – program zjazdu szczegółowo opisuje artykuł poniżej – uchwalona została w dniu 24 września rezolucja zebrania członków VdA tzw. „Deklaracja kolońska” w sprawie bezpieczeństwa i zachowania zasobów archiwalnych. Nietrudno domyśleć się jakie wydarzenia legły u podstaw tego dokumentu.
Deklaracja przywołuje wydarzenia z 3 marca tego roku, kiedy to na skutek katastrofy budowlanej- dosłownie- zapadło się pod ziemię Archiwum Miejskie w Kolonii. Wielokrotnie na łamach „Archnetu” temat ten był opisywany. Sygnatariusze deklaracji podkreślają wagę podjęcia wszystkich niezbędnych środków w celu zabezpieczania przed podobnymi wypadkami zasobu archiwalnego. Wyrażono również uznanie dla działań podjętych na skalę ogólnopaństwową, doceniono współpracę wielu ludzi i organizacji, w celu ratowania archiwaliów kolońskich.
W wyniku zapoznania się z wnioskami płynącymi z konferencji eksperckiej z 24 czerwca tego roku, zorganizowanej przez Landesarchiv Północnej Westfalii – Nadrenii, zatytułowanej „Po katastrofie” (w oryginale „Nach Köln”), zebranie członków VdA ustaliło kilka działań ukierunkowanych na profilaktykę zabezpieczania obiektów budowlanych i samych zbiorów archiwalnych. Zasadnicze wnioski, jakie wynikają z prac ekspertów ująć można w kilka podstawowych zagadnień wyartykułowanych w deklaracji, a mianowicie:
– Dla każdego budynku archiwalnego powinno być przewidziane zarządzanie /kontrola zagrożeń budynku (Risikomanagement) oraz jego otoczenia na potencjalne szkody.
– Konieczne jest prowadzenie katastru zniszczeń i szkód (Schadenskataster) w celu uniknięcia niespodziewanych katastrof.
– Ważnym elementem zabezpieczenie zasobu archiwalnego jest jego przepakowanie w trwałe, drewniane, bezkwasowe pudła.
– Współpraca z lokalnymi władzami, klarowny podział kompetencji oraz sprawny system przepływu informacji.
– Podstawą zabezpieczenia zasobu archiwalnego jest przede wszystkim stworzenie jego analogowej kopii w postaci mikrofilmów, które nie wymagają zaangażowania dużych środków do ich odczytania.
– Digitalizacja i mikrofilmowanie powinny być prowadzone równolegle i uzupełniać się nawzajem.
Zapewne przez wiele jeszcze lat, wydarzenia, jakie miały miejsce w Kolonii, będą stanowiły poważne memento dla świata archiwalnego w Niemczech i nie tylko. Podjęcie, więc działań mających na celu lepsze zabezpieczenie i monitorowanie potencjalnych zagrożeń dla budynków archiwalnych, oraz zabezpieczanie samego zasobu wydaje się być kwestią zasadniczą.

Deklaracja kolońska

Opracowała: Jolanta Leśniewska

AP Kutno

Pełny tekst: więcej na stronach VdA

W dniach 22-25 września 2009 roku odbył się w Ratyzbonie kolejny, już 79 zjazd Niemieckiego Towarzystwa Archiwistek i Archiwistów (Verband deutscher Archivarinnen und Archivare e.V., dalej VdA). Temat spotkania brzmiał: Archiwa w epoce digitalizacji. Archiwizacja – opracowanie – prezentacja (Archive im digitalen Zeitalter. Überlieferung – Erschliessung – Präsentation). Obrady plenarne oraz sekcji odbywały sie w budynku głównym (Audi-Max) miejscowego uniwersytetu.
Zjazd obfitował w liczne formy spotkań, oprócz posiedzeń plenarnych odbywały się warsztaty, seminaria i prezentacje. Zajęcia warsztatowe obejmowały tematy: ulotność dokumentacji obrazowej i jej digitalizacja; prezentacja zdigitalizowanych dokumentów; praktyczne użycie formatów EAD i SAFT przy retro konwersji inwentarzy archiwalnych; rozwiązania z zakresu wyceny i planowania prac archiwalnych za pomocą narzędzi statystycznych wchodzących w skład systemów informatycznych stosowanych w archiwach; działania systemu informatycznego przy opracowaniu i utrzymaniu elektronicznego dokumentu w administracji miejskiej na przykładzie Norymbergii. Z kolei na seminariach duże zainteresowanie wzbudziły wykłady poświecone problemom tworzenia portali archiwalnych i elektronicznych archiwów. Uczestnicy zapoznali się z projektami Europena, Deutsche Digitale Bibliothek, Netzwerk SED/FDGB-Archivgut, APENET. Drugim ważnym tokiem referatów było działanie systemów e-administracji oraz sposobów oceny i selekcji oraz archiwizacji dokumentów wytwarzanych w toku jej działania. Zagadnienia te zostały omówione na przykładach obiegu dokumentów elektronicznych w Brandenburgii, Meklemburgii oraz federalnej administracji.

Czytaj dalej „NIEMCY: 79. Zjazd Niemieckiego Towarzystwa Archiwistek i Archiwistów w Ratyzbonie (79. Deutscher Archivtag Regensburg), 22-25 września 2009 roku”

Propagandę, jako ważny element prowadzenia wojny, po raz pierwszy na wielką skalę zastosowano w czasie II Wojny Światowej. Ważnym narzędziem tej bezkrwawej kampanii był aparat fotograficzny i kamera filmowa, z natury swej rzeczy służące do dokumentowania rzeczywistości. W dniach 24-26 września tego roku w Berlinie odbędzie się sympozjum zatytułowane „Die Kamera als Waffe“ Propagandabilder des Zweiten Weltkrieges (Kamera jako broń. Filmy propagandowe II Wojny Światowej). To kolejne ważne wydarzenie w kalendarzu imprez w Niemczech upamiętniających wybuch II Wojny Światowej i napaści hitlerowskich Niemiec na Polskę, po wystawie fotografii w Bundesarchiv w Koblencji „Im Objektiv des Feindes. Die deutschen Bildberichterstatter im besetzten Warschau 1939-1945“ (Archnet z 26 sierpnia 2009) Organizatorem imprezy jest Deutsche Kinemathek Museum fur Film und Fernsehen we współpracy z Bundesarchiv i Stiftung Topographie des Terrors.

Jak zapowiadają organizatorzy, sympozjum poszukiwać będzie odpowiedzi na pytanie o warunki powstania i oddziaływanie propagandowych filmów wojennych, tworzonych przez tzw. Propagandakompanien Wehrmachtu (PK), a także ich medialnego życia po 1945 roku. Sympozjum składa się z kilku bloków tematycznych. Pierwszy z nich to „Ikonografia- wizerunek wroga, wizerunek obcego”. Tematyka wykładów dotyczyć będzie działalności PK na terenie okupowanej Polski i przedstawiania w kronikach filmowych Polaków i Żydów w Warszawie i Bydgoszczy. Poruszona zostanie również tematyka strategii propagandowej, w której posuwano się np. fotomontażu aby zdyskredytować przeciwnika. Wykład zilustrowany zostanie pokazem filmu z 1939 roku „Feldzug in Polen „
Drugi blok nazwany został „Produkcja filmowa – estetyka i sprawy techniczne”. Poruszone tu zostaną problemy natury estetycznej np. zastosowanie koloru w kronikach filmowych i oddziaływanie barwy na widza. Osobne wykłady poświecone zostaną drodze i przetwarzaniu materiału filmowego, od jego nakręcenia, aż do sali kinowej. W kolejnym bloku nazwanym „Reporterzy jako bojownicy i widzowie” postawione zostało pytanie o tożsamość twórców tych „dzieł”- żołnierze czy żurnaliści, czy posłuszeństwo rozkazom jako powinność żołnierza, czy przekazywanie prawdy jako powinność reportera?. Omówione zostaną również źródła archiwalne do dziejów Kompanii Propagandowych znajdujące się w Bundesarchiv. Inne, równie ciekawe wykłady w bloku określonym „Propaganda na eksport” dotyczyć będą realizacji kronik filmowych dla zagranicy, w których pokazywano „milsze” oblicze Niemców oraz dowody sympatii dla Wermachtu, w ilustrowanych materiałach „Signal”. Osobny blok seminaryjny poświęcony jest drugiemu życiu materiałów propagandowych, już po 1945 roku, i ich wykorzystaniu dla potrzeb dokumentalistyki telewizyjnej.
Ponadto od 25 sierpnia do 6 października w Deutsche Kinemathek odbywać się będą pokazy niemieckich filmów dokumentalnych związanych w wrześniem 1939 roku, a także pokazy polskich filmów fabularnych takich jak: „Lotna” A. Wajdy, „Hubal” B. Poręby, „Westerplatte” S. Różewicza i „Jutro idziemy do kina” M. Kwiecińskiego.
Oceniając te cenne i dobrze zachowane materiały archiwalne należy pamiętać o ich przeznaczeniu do prowadzenia tzw. wojny psychologicznej, co oznaczało osłabianie morale przeciwnika i podnoszenie poczucia wartości we własnym narodzie. Jak pokazuje historia, propaganda czasów powojennych była też bronią straszną i wywarła silny wpływ na społeczeństwo. W czasach pokoju propaganda straciła swoje groźne oblicze i występuje w formie, którą zwykliśmy ładnie określać jako Public relations.

Na podstawie materiałów Bundesarchiv i Deutsche Kinemathek
Oprac. Jolanta Leśniewska
AP Kutno

NIEMCY: Warszawa na celowniku fotoreporterów- wystawa fotografii z lat 1939-1945

Od 27 sierpnia w siedzibie głównej Bundesarchiv w Koblencji, będzie można oglądać wystawę upamiętniającą 70 rocznicę wybuchu II wojny światowej i napaści Niemiec hitlerowskich na Polskę. Wystawa nosi tytuł „Im Objektiv des Feindes. Die deutschen Bildberichterstatter im besetzten Warschau (1939-1945)“. (W obiektywie wrogów. Niemieccy fotoreporterzy w okupowanej Warszawie 1939-1945). Ekspozycja powstała w wyniku współpracy niemieckich i polskich instytucji: Instytutu Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, Archiwum Fotograficznego Pruskiego Dziedzictwa Kulturowego w Berlinie (Stiftung Preußischer Kulturbesitze), Muzeum Kultur Europejskich w Berlinie (Museum Europäischer Kulturen) Domu Spotkań z Historią w Warszawie, Krąg Przyjaciół Domu Willy’ego Brandta w Berlinie (Freundeskreis Willy-Brandt-Haus), Bundesarchiv w Koblencji i Herder Institut w Marburgu.
Wystawa pokazuje stopniowe unicestwianie miasta od 1939 do 1945 roku, miasta które przed wybuchem wojny liczyło 1,3 miliona ludzi, i w którym w wyniku wojny życie straciło 700 tys. mieszkańców, w tym 350 tys. Żydów. Fotografie obejmują kolejno takie zagadnienia, jak: kampania wrześniowa, represje dokonywane na ludności polskiej, życie codzienne okupowanego miasta, eksterminację Żydów, Powstanie Warszawskie i ostateczne dzieło zniszczenia, dokonywane od października 1944 do stycznia 1945.
Autorami wystawy są Danuta Jackiewicz i Eugeniusz Cezary Król, którzy wybrali na nią 250 zdjęć, wykonanych przez niemieckich fotoreporterów na potrzeby propagandy niemieckiej, realizowanej przez Kompanie Propagandowe (Propaganda-Kompanien–PK) Wehrmachtu i Waffen-SS. Zdjęcia pochodzą ze zbiorów Bundesarchiv i Archiwum Fotograficznego Pruskiego Dziedzictwa Kulturowego w Berlinie. Wielkość zasobu obejmująca działalność PK szacowana jest na 1,1 mln. fotografii.
W znakomitej większości zdjęcia te będą pokazywane w Niemczech po raz pierwszy. Na wystawie można będzie odnaleźć -pomimo warstwy propagandowej pokazującej Polaków i Żydów jako niższą rasę- dokumentację ukazującą zniszczenia stolicy i życie codzienne jej mieszkańców. Do szczególnie ciekawych należy zaliczyć zdjęcia wykonane przez Joe J. Heydeckera, który w chwilach wolnych od służby fotografował życie w gettcie. Po upadku Powstania Warszawskiego wykonał zaś serię unikalnych zdjęć centrum miasta tuż przed całkowitym jego wyburzeniem. Wiele zdjęć jest jednak zmanipulowanych. Świadczą one o zamiarze przedstawienia polskiej i żydowskiej ludności w niekorzystnym świetle. Propaganda w nazistowskich Niemczech była przecież tak samo ważna, jak czołgi i armaty.
Przekaz wizualny wzbogacony jest o komentarz historyczny autorów uzupełniony fragmentami dokumentów, np. dzienników Wilma Hosenfelda, Józefa Goebbelsa, wspomnieniami mieszkańców Warszawy, artykułami z okresu okupacji, oraz reprodukcjami plakatów i afiszów.
Wystawa pokazywana była po raz pierwszy w Domu Spotkań z Historia w Warszawie jesienią 2008 roku. 27 sierpnia w Koblencji, wystawę otworzy prof. Eugeniusz Cezary Król z Instytutu Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.

Na podstawie materiałów Bundesarchiv i AUGIAS NET Das Nachrichtenportal Archivwesens

Opracowała Jolanta Leśniewska
AP Kutno

Dotychczas udało się odzyskać 90 % zasobów archiwalnych archiwum miejskiego w Kolonii, które 3 marca tego roku zupełnie nieoczekiwanie zapadły się wraz z budynkiem pod ziemię. Do odzyskania pozostaje więc jeszcze około 10 % dokumentów, które zgromadzono w specjalnej hali magazynowej, w jednej z dzielnic Kolonii w Porz. 10% z 30 kilometrów bieżących akt, jakie znajdowały się w tym archiwum, stanowi wielkość, którą poszczycić się może średnie archiwum państwowe w Polsce. Te 10 % zasobu znajduje się jednak w stanie kompletnej destrukcji. 350 skrzyń zgromadzonych w Porz zawiera szczątki dokumentów zamoczone, wyblakłe, pomarszczone-niektóre wielkości znaczka pocztowego – wymieszane z gruzem i błotem.
Codziennie grupa ok. 30 ochotników prowadzi prace porządkowe polegające na wydobywaniu z masy gruzu dokumentów, w większości w postaci skrawków papieru. Jak oceniono, większość z tych akt pochodzi z lat 40 i 50-tych. Wydobyte szczątki dokumentów są płukane i oczyszczane, a następnie poddawane procesowi suszenia w komorze liofilizacyjnej. Jest to suszenie poprzez wcześniejsze wymrażanie, najczęściej stosowane w przemyśle spożywczym, ale w tych wyjątkowych okolicznościach również przy osuszaniu archiwaliów. To oczywiście nie koniec procesu przywracania dokumentów do dawnego stanu.

 

Czytaj dalej „NIEMCY: Kolonia- największe puzzle świata II, czyli układanka z wieloma niewiadomymi.”

Od 2006 roku prowadzone są prace budowlane magazynów archiwalnych, które pomieścić mają 110 kilometrów akt, czytelnię, kino i salę konferencyjną oraz prace renowacyjne i adaptacyjne kompleksu zabytkowych budynków użytkowych. To wielkie przedsięwzięcie architektoniczne i finansowe, mające na celu stworzenie nowej siedziby głównej Bundesarchiv, planuje zakończyć się w październiku 2011 roku. Nad stroną techniczną realizacji projektu czuwa Bundesamt für Bauwesen und Raumordnung (BBR). W założeniu projektu brano pod uwagę nie tylko funkcjonalność, ale także myśl architektoniczną i czynnik estetyczny. Generalnie projekt próbuje pogodzić w spójną całość stare i nowe budownictwo, łącząc obydwa porządki architektoniczne szklanymi, transparentnymi przestrzeniami. Jak określił to autor całej koncepcji architektonicznej Stephan Braunfels, użycie tak wielu szklanych elementów, posiada również wymowę symboliczną- ma odzwierciedlać przejrzystość demokratycznego państwa niemieckiego.

fot. Der Neubau des Bundesarchivs in Berlin

Czytaj dalej „NIEMCY: Funkcjonalność i piękno architektury, czyli nowe „oblicze” Bundesarchiv”

W cyklu wydawniczym „Archiv zur DDR-Staatssicherheit“ firmowanym przez  Bundesbeauftragte für die Unterlagen des Staatssicherheitsdienstes der ehemaligen Deutschen Demokratischen Republik (BSTU)- potocznie zwanym  Instytutem Gaucka- ukazała się najnowsza publikacja „Geheimhaltung und Staatssicherheit. Zur Kartographie des Kalten Krieges“.

fot. serwis Amazon.com

Czytaj dalej „NIEMCY, Instytut Gaucka: Kartografia według służb bezpieczeństwa DDR.”