Naukowy Portal Archiwalny
Archiwum Państwowe w Szczecinie oraz Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Szczecińskiego w dniach 3-4 października 2008 organizują sesję naukową na temat Wieś w heraldyce i sfragistyce polskiej. Poniżej prezentujemy założenia programowe konferencji. Organizatorzy zapraszają do udziału w konferencji.
Zaproszenie PDF
oprac. Marcin Hlebionek
AP Bydgoszcz
Artykuł dr Waldemara Chorążyczewskiego stanowi ważny przyczynek do poznana genezy kancelarii pokojowej królów polskich. Odtwarzając dzieje tej instytucji autor wykorzystał w dużej mierze materiały sfragistyczne, owe pieczcie „uszczerbione”, niemal nie funkcjonujące w polskiej literaturze sfragistycznej.
Tekst PDF
oprac. Marcin Hlebionek
Praca Pawła Guta poświęcona sfragistyce i heraldyce nowomarchijskiego miasta Barlinka (Berlinchen) dotyczy rzadko podejmowanej przez badaczy problematyki pieczęci dziewiętnasto- i dwudziestowiecznych. Podkreślić należy, że przygotowując tekst autor oparł się nie tylko na analizie zachowanych odcisków pieczęci, ale wykorzystał także dokumentację aktową oraz stosunkowo rzadko wertowane przez badaczy sfragistyki normatywy państwowe regulujące zasady używania pieczęci municypalnych. Tekst nie był dotąd publikowany.
Tekst (pdf)
Artykuł Rafała Jaworskiego wprowadza na w krąg rozważań związanych z interpretacją ikonografii pieczęci. Jest on istotny, gdyż dotyczy sposobów odczytwania symboliki wyobrażenia napieczętnego współczesnych funkcjonowaniu opisywanej pieczęci. Poniższy tekst ukazał się pierwotnie w publikacji Monarchia w średniowieczu – podstawy ideowe, władza nad ludźmi, władza nad terytorium. Studia ofiarowane Profesorowi Henrykowi Samsonowiczowi, pod red. J. Pysiaka i in., wyd. Societas Vistulana, Warszawa – Kraków 2002, s. 321-333.
oprac.Marcin Hlebionek
Artykuł prezentuje przemiany, jakie następowały w zakresie sfragistyki miejskiej, na terytorium Dystryktu Noteckiego w okresie między 1772 a 1806r. Autora szczgólnie interesowały czynniki, mające wpływ na zmianę kształtu pieczęci (w warstwach epigraficznej i ikonograficznej), a także kierunki postępowania tych zmian.
tekst (pdf)
W 2007r. w Oxfordzie odbyła się zorganizowana przez oddział konserwacji oksfordzkiej Bodleian Library, pod patronatem Międzynarodowej Rady Archiwów oraz brytyjskiego Stowarzyszenia Archiwistów, konferencja poświęcona problematyce konserwacji materiałów sfragistycznych. Uczestniczyło w niej piętnastu specjalistów z ośmiu krajów. Materiały z niej (teksty referatów, streszczenia oraz prezentacje PPT) zostały opublikowane w maju bieżącego roku na stronie MRA:
Oprac. Marcin Hlebionek
Sprawozdanie Pawła Guta z konferencji Wieś w heraldyce i sfragistyce polskiej z satyrycznymi rysunkami Bogusława Małuseckiego
Format PDF
Od kilku lat badania sfragistyczne są prowadzone ze zwiększoną intensywnością i zmierzają do systematycznego opracowywania poszczególnych działów sfragistyki. Konferencje w Toruniu (2003), Krakowie (2004) i Zielonej Górze (2007) przyczyniły się do lepszego poznania stanu i perspektyw badań sfragistycznych, zbiorów pieczęci oraz problematyki heraldycznej związanej z pieczęciami. Seminaria sfragistyczne (2005, 2006) podejmowały zróżnicowaną problematykę dotyczącą pieczęci od średniowiecza do XX wieku.
Tematem kolejnego III Seminarium będzie „Klasyfikacja i nazewnictwo pieczęci”. Przy niewątpliwych osiągnięciach dotychczasowych badań sfragistycznych, dotkliwie odczuwalny jest brak refleksji metodologicznej. Jeśli polskie badania sfragistyczne mają się skutecznie rozwijać, należy wypracować jednolity system klasyfikacji pieczęci, a także właściwą mu nomenklaturę. W dotychczasowej praktyce bądź posługiwano się przestarzałymi klasyfikacjami, bądź badacze tworzyli własne klasyfikacje na użytek prowadzonych badań, nie zawsze jednak stosowane przez innych. W zbyt małym stopniu uwzględniano doświadczenia zagraniczne, co prowadziło do pewnej izolacji polskich badań. Wypracowanie poprawnej klasyfikacji pieczęci i nomenklatury sfragistycznej, to fundament na którym będą opierały się dalsze badania. Należy dążyć do tego celu etapami.
Wypracowanie ogólnej klasyfikacji powinna poprzedzić dyskusja dotycząca problemów klasyfikacji na poziomie poszczególnych działów sfragistyki. Chciałbym aby w trakcie III Seminarium omówiono problematykę klasyfikacji m.in. pieczęci królewskich, książęcych, biskupich, klasztornych, miejskich, urzędowych i innych. Chodzi nie tylko o klasyfikację według wyobrażeń napieczętnych, lecz również klasyfikacje określające hierarchię pieczęci w kancelariach (systemy sfragistyczne) oraz ich walor prawny. Oczekuję, że w poszczególnych referatach uwzględniony zostanie dotychczasowy dorobek polskich i zagranicznych badań, klasyfikacje uchwytne w przekazach źródłowych, a także wynikające z analizy praktyki kancelaryjnej. Omawiając klasyfikacje i nazewnictwo w ramach poszczególnych działów sfragistyki, proszę pamiętać o stałym ich odniesieniu do klasyfikacji ogólnej. Sprawą niezwykle ważną jest powiązanie polskich klasyfikacji pieczęci z nowszymi ustaleniami zagranicznymi, dlatego proszę uwzględnić w referatach zagraniczne publikacje poświęcone tej problematyce. Podaję wybrane przykłady, które w zależności od tematu referatu mogą być poszerzone.
T. Diederich, Prolegomena zu einer neuen Siegel Typologie, Archiv für Diplomatik, Schriftgeschichte, Siegel- und Wappenkunde, Bd. 29, 1983.
Tenże, Reflexions sur la typologie des sceaux, Janus, 1993/1.
M. Pastoureau, Les Sceaux, [Typologie des Sources du Moyen Age Occidental], Brepols 1981.
Tenże, Typologie des sceaux medievaux, Histoitr & genealogie. Annales de genealogie et d’heraldique, Nr 20, 1988, Nr 24, 1989, Nr 31, 1990.
W. Vahl, Beschreibung und Auswertung mittelalterlicher Siegel, Archiv für Diplomatik, Schriftgeschichte, Siegel- und Wappenkunde, Bd.42, 1996.
Vocabulaire International de la Sigillographie, Roma 1990.
Planowany termin Seminarium początek grudnia 2008.
Zenon Piech
Marcin Hlebionek. Sprawozdanie z III Seminarium Sfragistycznego, Kraków 2008
CZECHY
Całość zasobu archiwów czeskich oraz innych instytucji gromadzących materiały biblioteczne i naukowe. Użytkownik może prowadzić poszukiwania w jednym z czterech języków: czeskim, angielskim, niemieckim i francuskim. Wiele możliwości filtrowania kwerend.
FRANCJA
Baza danych której celem jest objęcie całości zasobu archiwów Francji. Obecnie obejmuje dwa elementy: archiwa prywatne i archiwa fotograficzne:
NIEMCY
Zasoby Bundesawrchv w Koblencji podzielone zostały na sześć działów obsługiwanych przez sześć przeglądarek. Są to następujące działy:
Dział B obejmuje zasób dotyczący Republiki Federalnej Niemiec
Dział R obejmuje zasób dotyczący Rzeszy Niemieckiej
Dział DDR obejmuje zasób dotyczący Niemieckiej Republiki Demokratycznej
Dział MA obejmuje Archiwum Militarne
Dział FA archiwum filmowe- obecnie nie ma w nim bazy danych
SAMPO obejmuje różne środki ewidencyjne opracowane w ramach projektu MIDOSA
Całość udostępniona tylko w języku niemieckim.
NORWEGIA
Hovedkatalog for Arkivverket – Katalog główny zasobów Archiwum Królewskiego i Archiwum Państwowego w Oslo. System oparty na wdrażanej właśnie bazie danych ASTA. Baza danych bardzo sprawnie działająca w zakresie tematycznych poszukiwań. System zaopatrzony w przewodnik użytkownika.
POLSKA
Trzy bazy danych przygotowane przez Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych.
SEZAM– obejmuje spisy zespołów wszystkich polskich archiwów państwowych oraz kilku instytucji naukowych, które przystąpiły do projektu. Baza powiązana z bazą IZA, co pozwala na penetrację zasobu do poziomu inwentarza zespołu.
IZA– Baza danych inwentarzy archiwalnych- uzupelniana
PRADZIAD– Baza danych o księgach metrykalnych i stanu cywilnego przechowywanych w polskich archiwach państwowych