NORWEGIA: Arkivportalen- nowe narzędzie dla badaczy

Dzięki współpracy kilku organizacji i fundacji uruchomiono w Norwegii projekt o nazwie „Portal Archiwalny” (Arkivportalen) będący rodzajem wyszukiwarki pozwalającej docierac do zasobów archiwalnych ponad 70 instytucji. Autorem projektu jest Fundacja Asta (Stiftelsen Asta)będąca z założenia platformą współpracy archiwów lokalnych i prywatnych z archiwami państwowymi. Do projektu włączyły sie także archiwa państwowe, archiwa samorządowe współpracujęce w ramach Platformy Lokalnych i Prywatnych Archiwów (LLP- Landslaget for lokal- og privatarkiv) oraz Państwowe Centrum Archiwów, Bibliotek i Muzeów (ABM- Stanens senter for arkiv, bibliotek og museum). Zadaniem portalu jest ułatwienie docierania do informacji, w normalny sposób rozproszonych na różnych poziomach i w różnych instytucjach. Portal jest częścią wyszukiwarki ABM wchodzącej w skład europejskiej sieci Europeana.

Arkivportalen

Na podstawie Arkivverket i Arkivportalen
opracował Adam Baniecki
AP Lubań

NIEMCY: Hauptstaatsarchiv w Stuttgarcie- „Piccard projekt”, czyli lilie, korony i wieże „zatopione” w dokumencie.

Przy wsparciu Fundacji na Rzecz Kultury Landu Badenii Wirtenbergii (Stiftung Kulturgut des Landes Baden-Württemberg) i znanego z różnych inicjatyw na rzecz upowszechniania zasobów archiwalnych Niemieckiego Towarzystwa Badawczego (Deutsche Forschungsgemeinschaft) DFG, Hauptstaatsarchiv w Stuttgarcie zrealizowało projekt udostępniający online imponujący zbiór znaków wodnych z zespołu o tajemniczej nazwie
J 340. Takim skrótem określany jest zbiór znaków wodnych opracowany i skatalogowany przed laty przez Gerharda Piccarda (1909-1989). Poświęcił on temu dziełu 40 lat swojego życia. W 1951 roku Piccard przekazał zbiór do Hauptstaatsarchiv w Stuttgarcie, gdzie pracował następnie jako niezależny współpracownik archiwum i dalej prowadził prace nad gromadzeniem i opisywaniem zbioru. Zebrane, a dokładnie odrysowane z oryginałów znaki wodne pochodzą z 85 archiwów niemieckich, ale także włoskich, austriackich, szwajcarskich, niderlandzkich i francuskich. Zasadniczo obejmują okres od 14 do 17 wieku, ale najstarsze zarejestrowane znaki pochodzą jeszcze z 1295 roku. Jest to największy tego typu zbiór na świecie. Piccard opracował ponad 100 tys. kart katalogowych dla zebranych znaków wodnych, opisywał je i systematyzował. 17 inwentarzy obejmujących ten zbiór wydanych zostało w 25 tomach i obejmuje ok. 92 tys. znaków wodnych.
Całość zbioru dostępna jest jednak online na stronach Hauptstaatsarchiv Stuttgart. Prace nad projektem trwały od 2002 roku. Dokonano nowej klasyfikacji zebranych znaków wodnych stosując w ramach 38 grup głównych typu „Korona”, „Głowa bawołu”, „Lilia”, „Wieża” ,czy „Krzyż” podział na kolejne podgrupy i klasy w zależności od dodatków do elementów głównych. Każdy znak posiada opis cech fizycznych, datację oraz informację o jego pochodzeniu. Przeglądając katalog tych znaków można podziwiać wyobraźnię ich twórców oraz artystyczne piękno, niekiedy prymitywne, niekiedy wyrafinowane. Znaki w zbiorze są oczywiście w wersji odrysowanej z oryginału. Nie trzeba wysiłku, aby na zapisanej kartce papieru czerpanego, oglądając ją pod źródło światła, dostrzec rysunek znaku wodnego. Baza posiada także link do dwóch ważnych katalogów online znaków wodnych- austriackiego „Wasserzeichen des Mittelalters” (WZMA) i holenderskiego „Watermarks in Incunabula printed in the Low Countries (WILC). Projekt ten jest pokrewny z innym projektem –„Bernstein, The Memory of Paper” – realizowanym w skali europejskiej przez 9 instytucji w Niemczech, Francji, Wielkiej Brytanii, Włoszech, Holandii i Austrii. „Bernstein” finansowany jest przez Komisję Europejską.
W rzeczywistości niewiele osób przeglądając akta w archiwum, zwraca na tego typu detale uwagę. Historycy szukają informacji zawartej w samym zapisie dokumentów, archiwiści jednak nie powinni zapominać o innych formach zapisu informacji, chociażby kryły się one na drugim lub trzecim planie dokumentu. Jak się okazuje nawet nie zapisany papier czerpany już sam w sobie kryje wiele ciekawych informacji, mogących stanowić odrębny byt dokumentu.

Katalog Piccard on-line

Na podstawie:

Landesarchiv Baden- Württemberg

Bernstein The Memory of Paper

oprac. Jolanta Leśniewska
AP Kutno

WĘGRY: Międzynarodowa konferencja o mapach katastralnych

W dniach 17 i 18 czerwca 2010 r. Archiwum Miejskie w Budapeszcie (Budapest Főváros Levéltára), przy współpracy Archiwum Narodowego Węgier (Magyar Országos Levéltár) oraz International Center for Archival Research Icarus z Wiednia, organizują międzynarodową konferencję naukową na temat „Mapy katastralne w Europie Środkowej”. Celem konferencji jest ocena stanu zachowania map katastralnych, sporządzanych w XIX i XX w. na ziemiach monarchii habsburskiej, jak również stanu ich digitalizacji oraz możliwości udostępniania. Ponieważ mapy katastralne były sporządzane na terenach tejże monarchii z pojedynczych stanowisk, dostarczają one idealnego materiału dla realizacji międzynarodowego projektu.
Oficjalnymi językami konferencyjnymi będą angielski i niemiecki. Zaproszeni zostali badacze z następujących krajów: Austria, Chorwacja, Czechy, Polska, Rumunia, Serbia, Słowenia, Słowacja, Ukraina, Włochy, referaty wygłoszą też oczywiście gospodarze (Węgrzy). Konferencja ma na celu wymianę doświadczeń w badaniu danej problematyki, jak i stworzenie możliwości do nawiązania współpracy, także w dziedzinie digitalizacji oraz udostępniania map katastralnych.
Konferencja odbędzie się w siedzibie Archiwum Miejskiego (Főváros Levéltára), Teve ucta 3-5, 1139 Budapeszt.

Więcej informacji w języku węgierskim

oprac. Ivo Łaborewicz
AP O/Jelenia Góra

CZECHY: Międzynarodowy dzień archiwów w Czechach

Ustanowiony przed kilku laty przez Międzynarodową Radę Archiwalną dzień 9 czerwca, jako Międzynarodowy Dzień Archiwów, jest z roku na rok coraz bardziej okazale obchodzony i przygotowywany przez czeskich archiwistów. W roku bieżącym szczególnie wiele rozmaitych przedsięwzięć przygotowało Okręgowe Archiwum Państwowe w Pradze wraz ze swoimi dziewięcioma oddziałami. Poza tradycyjnym już umożliwieniem zwiedzania pomieszczeń archiwalnych, w tym wybranych magazynów, oraz okolicznościowymi wystawami i prelekcjami, czescy archiwiści przygotowali tez szereg innych niespodzianek. Na przykład w Oddziałach w Benešovie i Přibramie pokazane będą – w formie interaktywnej – niezidentyfikowane fotografie – może ktoś pomoże przybliżyć ich pochodzenie? Oddział w Kolinie przygotuje dla każdego odwiedzającego archiwum odcisk okolicznościowej pieczęci. Za to Oddział w Rakovniku przygotował nie dzień, ale cały Tydzień Otwartych Drzwi.
Dodać należy, iż w Archiwum w Přibramie od 15 kwietnia czynna jest niezwykle interesująca wystawa pt. „Zaczarowany świat zabawek Hamiro (Kouzelný svět hraček Hamiro) 1950-2010”. Wystawa będzie czynna do dnia 30 czerwca, a zwiedzać ja można w poniedziałki, wtorki i środy od między godz. 8.00 a 17.00, natomiast w czwartki i piątki od godz. 9.00 do 14.00.
Szczegółowy program w języku czeskim (pdf)

Oprac. Ivo Łaborewicz
AP O/Jelenia Góra

SŁOWACJA: Spotkanie genealogów na Słowacji

Słowackie Stowarzyszenie Genealogiczno-Heraldyczne (Slovenská genealogicko-heraldická spoločnosť) przy współpracy ze Słowacką Biblioteką Narodową (Slovenska národni knižnica) oraz Narodowym Archiwum Słowacji (Slovenský národný archiv), zapraszają na kolejne seminarium metodyczne pod nazwą „Szkoła praktycznej genealogii” (Škola praktickiej genealógie), które odbędzie się w dniach 20-21 maja 2010 r. (czwartek – piątek) w Martine w salach Słowackiej Biblioteki Narodowej (pl. J.C. Hronského 1). Seminarium otwarte jest zarówno dla naukowców, jak i miłośników genealogii i heraldyki. Będą na nim omawiane najnowsze osiągnięcia słowackiej i światowej genealogii. Będzie też można zakupić, po cenach hurtowych, najnowsze opracowania z zakresu omawianej tematyki. Przy okazji odbędzie się walne zebranie Słowackiego Stowarzyszenia Genealogiczno-Heraldycznego.
Na stronach Stowarzyszenia Słowackich Archiwistów można znaleźć bliższe informacje odnośnie programu i noclegów.

Więcej w języku słowackim (pdf)

oprac. Ivo Łaborewicz
A.P. Jelenia Góra

MRA: Przewodnik po archiwach organizacji międzynarodowych

Na stronach internetowych UNESCO został opublikowany „Przewodnik po archiwach organizacji międzynarodowych”. Projekt jest wynikiem współpracy UNESCO, Międzynarodowej Rady Archiwów oraz Sekcji Organizacji Archiwów Międzynarodowych MRA (ICA/SIO). „Archiwa organizacji międzynarodowych są cennym źródłem do historii współczesnej w ogóle, a historii relacji międzynarodowych w szczególności.” Przewodnik, w zamierzeniach autorów, ma być użytecznym narzędziem pracy dla badaczy, studentów i każdego pragnącego poznać zawartość archiwów tych organizacji. Wszelkie instytucje międzynarodowe są zapraszane do współpracy. Przewodnik jest wynikiem realizacji celów ICA/SIO.

Archiwa zostały podzielone na cztery typy twórców:
1. Archiwa organizacji należących do ONZ
2. Archiwa organizacji międzyrządowych (jak np: Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Grupa banków Światowych itd.)
3. Archiwa organizacji regionalnych (np: Rada Europy, Komisja Europejska itd)
4. Inne organizacje międzynarodowe (np: Trybunał Praw Człowieka)

Poszukiwanie archiwów może się odbywać poprzez ich typy, lokalizację geograficzną lub za pomocą wyszukiwarki.

Projekt posiada moduł precyzujący sposób zgłaszania organizacji do zamieszczenia w przewodniku. całość zredagowana jest w językach angielskim i francuskim.

Przewodnik po archiwach organizacji międzynarodowych
język francuski, język angielski.

oprac. na podstawie MRA i UNESCO
Adam Baniecki
AP Lubań

ROSJA: Skany dokumentów katyńskich w sieci

Dostępne od 28 kwietnia 2010 r. na stronie Archiwów Rosji skany dokumentów dotyczących sprawy katyńskiej, umieszczone w internecie na mocy decyzji prezydenta Federacji Rosyjskiej Dmitrija Miedwiediewa, nie są nowością: są to te same dokumenty, które odtajniono we wrześniu 1992 r. i których kserokopie, za prezydentury Borysa Jelcyna, już Polsce przekazano. Jest to tzw. „Pakiet nr 1” przekazany został z Archiwum Prezydenta Federacji Rosyjskiej do Państwowego Archiwum Historii Społeczno-Politycznej, gdzie znajduje się główny zespół akt dot. Stalina.
W dniu 29 kwietnia 2010 dostęp do skanów był praktycznie nieosiągalny, z uwagi na zbyt dużą ilość prób wejść na tę stronę.
Materiały katyńskie na stronie Archiwów Federacji Rosji

oprac. Edyta Łaborewicz
AP Legnica

FRANCJA: Historycy i archiwiści wobec katastrof

FRANCJA: Historycy i archiwiści wobec katastrof

W dniu 20 maja 2010r. Archiwum Departamentalne Ivelines, Uniwersytet Saint-Quentin-en-Yvelines oraz ADEDA 78 (Association des Diplômés et Etudiants du Master d’Archives des Yvelines) organizuję seminarium: „Historycy i archiwisci wobec katastrof: akcja ratunkowa, rekonstrukcja, użytkowanie archiwów ofiar katastrof”. W ostatnim czasie miało miejsce kilka katastrof archiwów. 3 marca 2009r. na skutek błędów ludzkich zawalił sie budynek Archiwum Miejskiego w Kolonii, miesiąc później zniszczeniu uległo archiwum w Aquili we włoskiej prowincji Abruzzo, a 12 stycznia 2010r. na Haiti trzęsienie ziemi unicestwiło kilka archiwów i biblioteki. Choć przyczyny tych katastrof są w omawianych różne, jak błąd ludzki czy przyczyny naturalne- trzęsienia ziemi, a mozna dodać także powodzie, tsunami oraz wojny- to ich konsekwencja jest zawsze bezpowrotna utrata wspólnej spuścizny. Wobec tak brutalnych wypadków utraty zasobu archiwiści muszą umieć radzić sobie z nową dla nich, gwałtowną a nieprzewidywalną najczęściej sytuacją. Muszą umieć sie mobilizować dla zorganizowania rekonstrukcji utraconych zespołów archiwalnych. Do tego niezbędna jest współpraca z historykami. Masowa digitalizacja pozwala również zabezpieczyć zasób dla przyszłych pokoleń.


fot ADEDA78

Seminarium składa się z dwóch części:
1. Katastrofy w Kolonii, Aquilii i Haiti: opowieść dwutorowa.
2. Rekonstrukcja zasobu i korzystanie z archiwów ofiar katastrof.

Seminarium w założeniach organizatorów jest hołdem dla ofiar katastrof.

Więcej na stronie AAF i ADEDA78 w jezyku francuskim

oprac. Adam Baniecki
AP Lubań

Pomiędzy Bawarią a Lombardią: Archiwa z widokiem na Alpy.

Archive in der Arbeitsgemeinschaft Alpenländer, w skrócie ARGE ALP, to wspólna grupa robocza międzypaństwowa, obejmująca swym zasięgiem regiony krajów alpejskich. Zawiązana została w celu wspólnego rozwiązywania problemów – od gospodarczych po kulturowe- tej zróżnicowanej państwowo, ale dość jednolitej strefy geograficznej, można powiedzieć, że jedynej w swoim rodzaju w Europie. Związek powstał 12 października 1972 roku w Mösern w Tyrolu. W jego skład wchodzą: z Niemiec- Wolne Państwo Bawaria, kraj związkowy Baden-Württemberg; ze Szwajcarii – kantony Graubünden, St. Gallen i Tessin; z Austrtrii- landy Vorarlberg, Tyrol i Salzburg; z Włoch – region Lombardia, autonomiczna prowincja Bozen-Südtirol, i Trient. W spectrum wspólnych zainteresowań znalazły się również sprawy ochrony dziedzictwa kulturowego i archiwów, w tym w szczególności stworzenia systemu informacji o zasobach archiwalnych obejmujących obszar alpejski. W 1976 roku powstała wspólna komisja ekspercka, złożona z dyrektorów archiwów państwowych i landowych na tym terenie, do wzajemnego, lepszego poznawania i popularyzacji historii krajów członkowskich, w oparciu o źródła archiwalne. W ostatnich latach współpraca ta polegała na wymianie pomocy archiwalnych, przekazywaniu sobie interesujących daną stronę mikrofilmów oraz wymianie archiwistów prowadzących badania naukowe. W 1995 roku, pod patronatem Generalnej Dyrekcji Archiwów Państwowych Bawarii (GSAB), w wyniku współpracy wydano obszerny przewodnik po zasobach archiwów skupionych w ARGE ALP – „Die Staats- und Landesarchive in der Arbeitsgemeinschaft Alpenländer (Arge Alp). Archivführer und Inventar der grenzüberschreitenden Überlieferung, im Auftrag der Archivdirektorenkonferenz der Arge Alp herausgegeben von der Generaldirektion der Staatlichen Archive Bayerns”, München 1995.
Obecnie, przewodnik ten wraz z wyszukiwarką jest dostępny również na stronach internetowych portalu ARGE ALP. Oprócz opisu 36 członkowskich archiwów, zawiera on opisy znajdujących się w poszczególnych archiwach zespołów, ze szczególnym uwzględnieniem tych, które mają wymiar ponadpaństwowy, ważnych dla wspólnoty krajów alpejskich. Cały czas również, prowadzone są prace nad koncepcją ewidencji i opisu tego typu zespołów. Ponadto, w portalu znajdują się szczegółowe informacje o poszczególnych archiwach, a więc: właściwość, organizacja, dostąp do zasobu, publikacje, kontakty PR. Dzięki uprzejmości GSAB, przewodnik jest ciągle aktualizowany i uzupełniany, co oznacza, że jego dzisiejsza forma nie jest ostateczna. W niedalekiej przyszłości portal rozbudowany zostanie o linki pozwalające wejść bezpośrednio w inwentarze archiwalne poszczególnych archiwów, a w przypadku zdigitalizowania zbiorów, również bezpośrednio do wizualizacji dokumentów. Można będzie również obejrzeć wszystkie archiwa na zasadzie wirtualnego zwiedzania pomieszczeń. Dostęp do wyszukiwarki jest możliwy w trzech używanych na tym obszarze językach, czyli niemieckim, włoskim i francuskim.

Z takim przewodnikiem na pewno nikt nie zabłądzi na alpejskich szlakach, archiwalnych oczywiście.

Na podstawie: Archive in der Arbeitsgemeinschaft Alpenländer
Opracowała:
Jolanta Leśniewska AP Kutno

FRANCJA: Seminarium o środkach ewidencyjnych on-line

W dniach 2- 4 czerwca 2010 Archiwum Państwowe Terytoriów Zamorskich (Archives nationales d’outre-mer) w Aix-en-Provence organizuje seminarium pt: „Tworzenie i publikacja elektronicznych środków ewidencyjnych”. Seminarium związane jest z uruchomieniem nowej wersji aplikacji IREL (Instruments de recherche en ligne). Pierwsza wersja programu była uruchomiona w czerwcu 2004r. przez Archives nationales d’outre-mer. Umożliwiała ona dostęp on- line do zespołów i kolekcji przechowywanych w archiwum pogrupowanych w serie archiwów notariatu, stanu cywilnego i archiwum Ministerstwa Spraw Algierskich. Aplikacja zbudowana jest w oparciu o strukturalny opis archiwalny XML/EAD.

Nowa wersja dostarcza doskonalszych narzędzi opartych o XML. Obecnie baza IREL składa się z 5 modułów: biblioteki archiwum (obejmujacej zbiór biblioteki archiwum), bazy Ulysses (baza zawiera zbiory fotograficzne dostępne on-line), rejestry stanu cywilnego terytoriów zamorskich (z pełnym dostępem do skanów jednostek archiwalnych), baza notariatu (obejmująca materiały notarialne wytworzone na obszarze terytoriów zamorskich z bardzo ciekawymi możliwościami wyszukiwania albo poprzez wyszukiwarkę albo poprzez wielopoziomowy opis), oraz bazę Ministerstwa Spraw Algierskich (część tego zasobu jest niedostępna ze względów prawnych). Proponowane środki ewidencyjne robią duże wrażenie swoja ergonomią i łatwością poruszania się po zawartości archiwum dzięki zastosowaniu wielopoziomowego opisu archiwaliów w EAD (metodycznie ISAD(G) oraz pełne zastosowanie standardu EAC-CPF czyli adoptowanego na potrzeby opisu informatycznego standardu ISAAR(CPF) opracowanego przez Stowarzyszenie Archiwistów Amerykańskich, zgodnego ze standardem UNIMARC.

Proponowana oś dyskusji koncentruje się wokół trzech zagadnień:
– normalizacja opisu archiwalnego jako niezbędny warunek strukturyzacji opisu w XML
– strategia tworzenia i publikowania wiedzy o zasobie
– EAC-CPF jako format opisu kontekstowego

„EAD jest dzisiaj najlepszym narzędziem stosowania norm opisu archiwalnego informatycznie. Jest osią wielu wspólnych projektów archiwistyki europejskiej dzięki któremu liczne instytucje udostępniają swój zasób poprzez internet stosując strukturalny opis EAD.
EAC-CPF, format paralelny, opublikowany przez Stowarzyszenie Amerykańskich Archiwistów. jest całkowicie kompatybilny z międzynarodową normą ISAAR(CPF). Jest komplementarny z formatem UNIMARC/Autorites będący kombinacja not o twórcach archiwalnych i bibliotecznych, co daje informacje o nich i kontekście wytworzonych dokumentów.”

IREL

Informacje o seminarium w języku francuskim.

oprac. Adam Baniecki
AP Lubań