W dniach 24-26 maja 2011 r., w miejscowości Humenné, odbędą się, organizowane w cyklu dwuletnim, 15 już „Dni Archiwalne na Słowacji”, których najważniejszym elementem jest zawsze ogólnokrajowa konferencja poświęcona aktualnym lub istotnym zagadnieniom archiwistyki. Przed dwoma laty omawiano problematykę archiwów w sytuacjach zagrożeń (powodzie, pożary, kradzieże itd.), tym razem obrady poświęcone będą trafiającym do archiwów różnorodnym kolekcjom. Słowacy uznali to za ważny oraz bardzo aktualny temat i zaprosili do udziału w konferencji przedstawicieli różnych instytucji zajmujących się gromadzeniem pamiątek kultury, w tym także kolekcji i zbiorów tematycznych. Każdy przedstawi swoje spojrzenie na zagadnienie gromadzenia i porządkowania tych „rozmaitości”, jakże często bardzo cennych, a przez swą różnorodność trudnych do jednolitego opracowania.
Już pierwszy referat, wygłoszony przez PhDr. Radoslava Ragača, prezesa Stowarzyszenia Słowackich Archiwistów, zatytułowany „Jak nie tworzyć kolekcji w archiwach”, podobnie jak i następny PhDr. Veroniki Novákovej pt. „Czy w archiwach kolekcje są faktycznie kolekcjami a zespoły zespołami”, zapowiadają gorącą dyskusję, która z pewnością przeniesie się także do kuluarów. Pozostałe referaty prezentować będą analizy stanu prawnego i dotychczasowej praktyki w gromadzeniu tego typu zbiorów oraz prezentacje rozmaitych kolekcji, zarówno z archiwów państwowych, jak i samorządowych, zakładowych, bibliotek i muzeów. Ostatni referat wygłoszony na konferencji, autorstwa Evy Grešovej, Aleny Kulkowej, pt. „Tworzenie wirtualnych kolekcji – digitalne archiwum Słowackiego Muzeum Ochrony Przyrody i Speleologii w Liptovskim Mikulášu”, ukarze nowe możliwości i tendencje w tworzeniu kolekcji.
oprac. Ivo Łaborewicz
AP Oddział Jelenia Góra
Kategoria: Nowości z Czech i Słowacji
CZECHY: XIV Konferencja archiwistów
Czescy archiwiści zbierają się co dwa lata na ogólnokrajowych konferencjach, na których dyskutują o najważniejszych i aktualnych problemach archiwistyki. Najbliższa z tych konferencji, już XIV z kolei, odbędzie się w dniach 26-28 kwietnia 2011 r. w uroczej miejscowości uzdrowiskowej Františkovy Lázně, położonej w zachodniej części Czech, w kraju karlowarskim w pobliżu miasta Cheb. Tym razem jej główny temat brzmi: ,,Archiwa dostępne i otwarte? Współczesne trendy udostępniania archiwaliów”.
Organizatorami konferencji są najważniejsze instytucje archiwalne w Czechach oraz archiwa lokalne: Departament Zarządu Archiwów i Obsługi Dokumentacji Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (Odbor archivní správy a spisové služby MV ČR); Stowarzyszenie Czeskich Archiwistów (Česká archivní společnost); Oddział Czeskiego Stowarzyszenia Informacyjnego przy Archiwum Narodowym (Pobočka České informační společnosti, o.s., při Národním archivu); Okręgowe Archiwum Państwowe w Pilźnie (Státní oblastní archiv Plzeň); Powiatowe Archiwum Państwowe w Chebie (Státní okresní archiv Cheb). Ten zestaw organizatorów, oraz grono specjalistów zaproszonych do udziału, gwarantują wysoki poziom konferencji.
Podczas tego największego zgromadzenia czeskich archiwistów zaprezentowanych zostanie przeszło 30 referatów, zgrupowanych w następujących blokach tematycznych: „Współczesne metody i technika w służbie udostępniania archiwaliów”; „Dostęp do archiwów jako priorytet (?) prac archiwalnych”; „Materiały archiwalne dostępne na żądanie (wymagania badaczy jako motywacja)”. Całość otworzą jednak okolicznościowe wystąpienia pod hasłem „Jubileusz miasta Cheb a międzynarodowa współpraca archiwów zachodnio-czeskich”, gdyż w 2011 r. Cheb obchodzi 950-lecie pierwszej wzmianki o sobie.
Miło nam poinformować, iż w obradach czeskich archiwistów wezmą też udział przedstawiciele naszego portalu: Adam Baniecki i Ivo Łaborewicz, reprezentujący Stowarzyszenie Archiwistów Polskich. Program konferencji jest dostępny w Internecie
oprac. Ivo Łaborewicz
AP Jelenia Góra
SŁOWACJA: Przodkowie Audrey Hepburn, ślady po Beniowskim i innych znanych osobach w zbiorach archiwum w Nitrze
Wszystkie archiwa historyczne posiadają ogromne zbiory służące do poszukiwań genealogicznym. Nie w każdym jednak znajdują się dokumenty przodków sławnych postaci: aktorów, polityków, naukowców itd. Na pewno należy do nich słowackie Archiwum Państwowe w Nitrze, w którym niedawno odszukano dokumenty przodków słynnej amerykańskiej aktorki Audrey Hepburn, znanej m.in. z takich filmów, jak „My Fair Lady”, „Śniadanie u Tiffaniego” czy „Rzymskie wakacje”. Okazuje się, że jej przodkowie pochodzą z miejscowości Kovariec w powiecie Topoľčany.
Na dokumenty te natrafiono przy okazji poszukiwań do biografii aktorki, którą przygotowuje jej krewna z Holandii. Wysłała ona do archiwów w Budapeszcie fotografię ślubną babci aktorki Anny Welsovej, na odwrocie której wymieniony był fotograf z Topoľčian. Dlatego Węgrzy sprawę odesłali do Nitry. W tamtejszym archiwum udało się odszukać nie tylko akt urodzenia Anny Welsovej (faktycznie Anna Julianna Francisca Carolina Wels) z dnia 29 lipca 1868 r., ale i informacje o tym, iż rodzina ta przybyła do Kovariec z Moraw, i zamieszkiwała tu 28 lat. Odnaleziono też dokumenty dotyczące ojca Anny – Antona Wellsa, który wybudował tu rafinerię cukru, zatrudniającą 300 osób. Gdy zakład spłoną, rodzina utrzymywała się z wypłaconego jej ubezpieczenia. Na początku lat 90-tych XIX w. Welsowie przenieśli się do Wiednia.
Wśród innych ciekawych materiałów genealogicznych Archiwum Państwowe w Nitrze posiada m.in. drzewo genealogiczne króla Madagaskaru Maurycego Beniowskiego, który urodził się 20 września 1746 r. w Vrbove powiat Piešťany. Ponadto są tu liczne dokumenty do dziejów rodzin polityka Aleksandra Dubczeka i kodyfikatora języka słowackiego Ľudovíta Štúra, gdyż obaj pochodzili z Uhrovca. Z Nitry pochodził też sławny psychoanalityk Leopold Sonnenschein, znany tez jako Szondi.
Najstarsze dokumenty genealogiczne, jakie zgromadzono w Archiwum Państwowe w Nitrze pochodzą z XIII w., i na pewno można w nich odnaleźć jeszcze wiele interesujących spraw.
Na podstawie: Webnoviny.sk
oprac. Ivo Łaborewicz
AP Jelenia Góra
CZECHY. Archiwum Prezydenta Republiki udostępniło pomoce ewidencyjne w sieci
Na stronie internetowej Prezydenta Republiki Czeskiej udostępniono wszystkie pomoce ewidencyjne archiwum prezydenckiej kancelarii. Archiwum to przechowuje blisko 1000 mb akt od 1919 r. po czasy współczesne. Największym zainteresowaniem badaczy cieszą się dokumenty powstałe w latach 1919-1945. Można tu znaleźć materiały o prezydentach, wśród których najobszerniejsze są zbiory dotyczące Tomasza G. Masaryka. Bardzo interesujące są dokumenty dotyczące nadawania Orderu Białego Lwa (najwyższego odznaczenia państwowego Czechosłowacji i obecnie Czech), akta ułaskawień (od 1919 r.), a także dokumenty mianowania kolejnych rządów Republiki, jej ambasadorów, sędziów, profesorów, wysokich urzędników państwowych. Bardzo ważne archiwalia do dziejów Czech pochodzą z okresu Protektoratu Czech i Moraw, wśród których znajdują się m.in.: dekret kanclerza III Rzeszy o ustanowieniu Protektoratu, jak również testament polityczny prezydenta dr Emila Hachy spisany dnia 18.09.1943 r. Z tego okresu pochodzą również tzw. „dokumenty londyńskie” władz emigracyjnych z lat 1940-1945. Inne ciekawe zbiory to dokumentacja budowy i prac konserwatorskich, prowadzonych na hradczańskim zamku w latach 1970-1991. Jednak opracowane dotąd materiału obejmują w większości lata 1919-1962.
WWszystkie pomoce ewidencyjne zamieszczono w postaci PDF.
Ivo Łaborewicz
AP Jelenia Góra
Austria nie chce oddać czeskich dokumentów
„Macie pecha, nic wam nie zwrócimy”. Taka wiadomości nadeszła od austriackich władz karnych w odpowiedzi na wniosek Czech dotyczący współpracy policyjnej i zwrotu kilkudziesięciu rzadkich dokumentów królewskich, skradzionych przed laty z Archiwum Państwowego w Chebie, które obecnie pojawiają się w na aukcjach w Wiedniu. Austriacy twierdzą, że dokumenty te dostały się w ręce prywatnych kolekcjonerów legalnie. W austriackiej odpowiedzi czytamy: „Archiwum w Chebie było, za zgodą władz komunistycznych Czechosłowacji, ‘plądrowane’ i większość z tych dokumentów w latach 70. była sprzedawana przez państwowe Towarzystwo Filatelistyczne ‘Pofis Praha’ prywatnym kolekcjonerom”. Według przedstawicieli wiedeńskiej prokuratury dokumenty te mogą więc być przedmiotem swobodnego obrotu.
Czescy eksperci twierdzą, iż te tłumaczenia są absurdalne. „Pofis Praha” bardzo uważała, aby nie handlować rzeczami pochodzącymi ze sprzedaży, a ponadto wszystko było kontrolowane przez służbę bezpieczeństwa. Dyrektor Archiwum w Chebie Karel Halla uważa kradzież i sprzedaż dokumentów w czasach komunistycznych za niemożliwy. Jest bowiem przekonany, iż kradzieży dokonano w latach dziewięćdziesiątych. Gdyby jednak uznać, że do kradzieży doszło w latach s70., to wówczas cała sprawa z punktu widzenia prawa czeskiego, uległaby przedawnieniu. Problem ma więc teraz policja, która – po otrzymaniu stanowiska austriackiego – nie może podjąć żadnych dalszych działań prawnych
Przypomnijmy, że z Archiwum Państwowe w Chebie zginęło ponad 1000 dokumentów, w dużej mierze królewskich i cesarskich, a wśród nich najstarszy z 1354 r. Karola IV, w którym władca zwolnił miasto Cheb z płacenia cła. O kradzieży pisaliśmy na naszym portalu dnia 20 października 2010 r.
Na podstawie Novinky.cz
oprac. Ivo Łaborewicz
AP Jelenia Góra
CZECHY: Powstaje Narodowe Archiwum Cyfrowe w Pradze
Jak doniosła czeska telewizja ČT24, w Pradze ruszają prace przy budowie siedziby nowotworzonego Narodowego Archiwum Cyfrowego (Národní ditigální archiv), które nie będzie zajmować się digitalizacją materiałów papierowych (co jest zadaniem poszczególnych archiwów tradycyjnych), a jedynie przechowywaniem dokumentacji powstającej wyłącznie w postaci cyfrowej, której jest coraz więcej. Komputery w nowym Archiwum będą przechowywać podobną liczbę materiałów elektronicznych, jak do tej pory tych papierowych, czyli około pięciu procent wszystkich danych tego typu. Będą one zapisywane na kilku rodzajach nośników (dyskach tradycyjnych i optycznych). Wszystkie urzędy i instytucje, mające obowiązek przekazywania dokumentów elektronicznych, będą zaś musiały stosować jeden wspólny format danych.
Do 2013 r., w pobliżu obecnego budynku czeskiego Archiwum Narodowego, kosztem 466 milionów koron, ma powstać odpowiednio przygotowany kompleks podziemny pomieszczeń. Większość pieniędzy na ich budowę pozyskano z europejskich funduszy strukturalnych. Budowane magazyny zostaną wyposażone w urządzenia zdolne przechować 300 terabajtów danych elektronicznych. Z uwagi na bezpieczeństwa zgromadzonych tu danych, równolegle przygotowywane jest bliźniacze archiwum cyfrowe, usytuowane w odległości 100 km od Pragi, w byłym schronie atomowym. Oba obiekty będą ze sobą połączone kablem światłowodowym. Planuje się, iż ze zgromadzonych tu danych naukowcy będą mogli korzystać za pomocą swoich domowych komputerów.
oprac. Ivo Łaborewicz
AP O/Jelenia Góra
Na podstawie: 300 terabytů v Národním ditigálním archivu
oprac. Ivo Łaborewicz
AP Jelenia Góra
CZECHY: Digitalizacja akt metrykalnych zmierza ku końcowi
Dnia 2 listopada 2010 r., w sali kinowej Archiwum Narodowego w Pradze (Narodni archiv Praha), z inicjatywy Czeskiego Stowarzyszenia Informacyjnego (Česka informační společnost o.s.) odbyło się seminarium poświęcone digitalizacji akt metrykalnych w Republice Czeskiej. Wzięło w nim udział blisko 80 osób, reprezentujących wszystkie czeskie archiwa państwowe, Archiwum Miejskie w Pradze, przedstawiciele Czeskiego Stowarzyszenia Genealogów i Heraldyków oraz firmy informatycznej BACH, urzędnicy stanu cywilnego, a także reprezentanci archiwów austriackich i polskich.
Pierwszą część seminarium wypełniły sprawozdania archiwów państwowych ze stanu zaawansowania prac digitalizacyjnych, a także metod i sposobów ich prowadzenia. Czesi przystąpili do digitalizacji akt metrykalnych głównie z tego powodu, że korzystający z nich przede wszystkim genealodzy stanowili aż 60% badaczy i liczba ta stale rosła. Tymczasem stan zachowania ksiąg metrykalnych ulegał szybkiemu pogorszeniu w skutek intensywnego ich wykorzystania. Trzeba więc było podjąć pilne praca nad ich zabezpieczeniem.
Czytaj dalej „CZECHY: Digitalizacja akt metrykalnych zmierza ku końcowi”
CZECHY: Zniknięcie przeszło 1000 dokumentów
Weekendowe wydania wszystkich najważniejszych portali internetowych w Czechach pełne były doniesień o zniknięciu z Powiatowego Archiwum Państwowego w Chebie (zachodnie Czechy) przeszło 1000 dokumentów, w tym wielu dyplomów królewskich i cesarskich, od XIV po XVIII w. Tak wielkiej kradzieży tamtejsze archiwa jeszcze nie odnotowały.
Cała sprawa nie zaczęła się jednak teraz, lecz już 10 lat temu, gdy otrzymano informacje o tym, że na aukcji w niemieckim w Bambergu pojawił się dokument z chebskiego archiwum. Ówczesny jego dyrektor od razu zarządził lustrację swoich najcenniejszych zbiorów, która ze względu na ogromną ilość materiałów trwała 10 lat. Prowadzono ja w oparciu o regesty dokumentów, sporządzone w latach dwudziestych i trzydziestych XX w. Lustracja wykazała brak 1010 dokumentów (ich wykaz jest dostępny w Internecie http://special.novinky.cz/files/sezmam-kradenych-dopisu.xls). Jednak archiwiści nie od razu byli przekonani o tym, że zostały one ukradzione, liczyli jeszcze na to, iż znajdują się gdzieś wśród innych zbiorów. Dopiero, gdy okazało się, że dziesiątki chebskich dokumentów pojawiają się na aukcjach w Austrii, dyrektor dokonał zgłoszenia o kradzieży.
Według dyrektora archiwum w Chebie Karla Halli złodzieje nie interesowali się treścią dokumentów, a raczej znajdującymi się przy nich pieczęciami, które „dla kolekcjonerów maja ogromną wartość. Poprosiliśmy ekspertów o wycenę tylko 50 dokumentów i uzyskaliśmy sumę idąca w miliony”. Zaginęły dokumenty stanowiące korespondencję miasta Cheb z różnymi władcami. Do najcenniejszych należy pismo króla (potem cesarza) Karola IV z 1354 r., w którym zwolnił miasto Cheb od płacenia cła. Inne dokumenty wyszły z kancelarii Wacława IV, cesarza Zygmunta, cesarzowej Marii Teresy, a także Jagiellonów. Są także dokumenty miejskie i rycerskie.
Dyrektor Halla jest przekonany, „że do kradzieży doszło zaraz po przewrocie lat dziewięćdziesiątych, gdy wzrósł badaczy ruch w archiwach i nie było już problemów z wyjazdem za granicę. W tym czasie panował też chaos w nadzorze nad ludźmi, którzy korzystali z archiwaliów (…) Niedbalstwo panowało także w obsłudze pracowni naukowej, gdzie czasem nie odnotowywano kto i z czego korzystał. W ogóle nikt nie sprawdzał, czy wypożyczający zwrócił wszystkie udostępnione mu materiały. Dziś jest to nie do pomyślenia, wszystko jest dokładnie kontrolowane kartka po kartce, a w pracowni jest stały monitoring kamery”.
Sprawą zajęła się policja z Karlovych Varów we współpracy z policją innych krajów.
Oprac. Ivo Łaborewicz
AP O/Jelenia Góra
Więcej w języku czeskim:
tv.cz , prvnizpravy.cz , zapad.cz, eurozpravy.cz
CZECHY: Výstava „Jizeran – 150 let zpěvu”
Hala Státního okresního archivu v Semilech hostí od 24. září 2010 výstavu s názvem „Jizeran – 150 let zpěvu“. 45 panelů a 4 vitríny obsahují písemnosti a fotografie, které zachycují 150 let činnosti jednoho z nejstarších pěveckých spolků v českých zemích. Zlatým hřebem výstavy je prapor spolku, který nese českého lva a erb města Semil, přenesené z praporu semilské
národní gardy v r. 1848. Prapor byl nedávno zrestaurován.
Iniciátorem založení zpěváckého spolku v roce 1860 byl aktuár okresního úřadu v Semilech Bedřich Pinc, velký milovník zpěvu a hudby. Nejaktivnější byl spolek v době rakouské monarchie a první republiky, cenzurní zásahy do programu a diktát totalitních režimů jej ochromily až do normalizační beznaděje počátkem 70. let. Po r. 1989 nastává renesance spolkového života a obnovený Jizeran znovu září v plném lesku – uvádí náročná hudební díla, koncertuje doma i v zahraničí. V letošním roce oslavil své výročí velkým koncertem v Kulturním centru Golf a posléze výstavou, kterou z archivních dokumentů připravil Jaroslav Vávra, prezident Jizeranu. Realizace se ujali pracovníci okresního archivu Semily pod vedením Jaroslava Bartáka.
Výstavu je možné zhlédnout do 29. října 2010.
dla ArchNetu Marie Navrátilová
Státní okresní archiv Semily (Czechy)
Pomieszczenia Powiatowego Archiwum Państwowego w Semilech goszczą od 24 września 2010 r. wystawę pt. „Jizeran – 150 lat śpiewu“. Na 45 panelach oraz w 4 gablotach pokazano dokumenty i fotografie, które przedstawiają 150 lat działalności jednego z najstarszych towarzystw śpiewaczych na ziemiach czeskich. Perłą wystawy jest sztandar towarzystwa, przedstawiający czeskiego lwa i herb miasta Semily, przeniesione ze sztandaru semilskiej Gwardii Narodowej, pochodzącegoz 1848 r. Sztandar został niedawni poddany konserwacji.
CZECHY: Seminarium o digitalizowaniu akt metrykalnych
Czeskie Stowarzyszenie Informacyjne (České informační společnosti o.s.) przy Archiwum Narodowym w Pradze, organizuje dnia 2 listopada 2010 r. bardzo interesujące seminarium poświęcone digitalizacji akt metrykalnych.
Gospodarze w następujący sposób zachęcają do udziału w tym przedsięwzięciu: „Chociaż archiwa państwowe i samorządowe od wielu lat prowadzą digitalizację różnego typu akt, którym grozi nieodwracalna uszkodzenie lub całkowita degradacja, jak np. szkice indykacyjne, mapy, dokumenty, arkusze statystyczne, a także ważniejsze kolekcje, to jednak przeciętnego odbiorcę najbardziej interesuje postęp digitalizacji ksiąg metrykalnych, które po umieszczeniu w Internecie stają się niewyczerpaną, a jednocześnie łatwo dostępną informacją badawczą. [Podczas seminarium omawiane będą:] postęp pracy w poszczególnych archiwach, technologie służące digitalizacyji, prace konieczne przy przygotowaniu do digitalizacji dokumentów, sposobach finansowania, możliwościach udostępniania i ochrony informacji oraz doświadczenia praktyczne użytkowników. [Na te tematy będą] dyskutować archiwiści, pracownicy IT, przedstawiciele Czeskiego Stowarzyszenia Genealogów i Heraldyków, użytkownicy oprogramowania firmy BACH, urzędnicy stanu cywilnego, poznamy też poglądy naszych zagranicznych sąsiadów”.
Seminarium zapowiada się więc bardzo interesująco i wpisuje się w praca nad digitalizacją zasobu ksiąg metrykalnych, jakie są obecnie prowadzone w archiwach polskich. Opłata za udział w seminarium wynosi jedyne 50 koron, które można wnieść przed otwarciem obrad o godz. 9:00. Ma ona symboliczne pokryć koszty organizacyjne, a także niewielki posiłek podany w czasie południowej przerwy. Przewidywane zakończenie obrad na godz. 16:00. Ponieważ organizatorzy spodziewają się dużego zainteresowania proszą o szybką rejestrację chętnych do udziału w seminarium, najlepiej u Mgr. Lenki Matušíkové’j, Archiwum Państwowe, ul. M. Horáková 133, 166 21 Praga 6, lub pocztą elektroniczną do korzystając np. z aplikacji umieszczonej na stronie oddziału CIS – http://cis.cesarch.cz
Przypomnijmy, iż archiwa czeskie maja już duże doświadczenie w digitalizacji i udostępnianiu w Internecie dokumentów metrykalnych, o czym staraliśmy się informować na łamach ArchNetu.
Oprac. Ivo Łaborewicz
AP O/Jelenia Góra