listopad 2013 – Archnet

Antarktyda – więcej niż pingwiny na lodzie.

źródło: national Archives of Australia

Wyobraźcie sobie życie w krainie lodu i zamieci.

Co motywuje ludzi, aby ryzykując życie, odwiedzać tak ekstremalne miejsce jak Antarktyka? Jedno słowo: odkrycie.
Wystawa „Przemierzając Antarktydę: doświadczenia Australijczyków” pokazuje, jak rozwijały się związki Australii z zamarzniętym kontynentem przez 100 lat począwszy od Australijskiej Ekspedycji na Antarktydę w latach 1911-1914, kierowanej przez Sir Douglas’a Mawsona, słynnego geologa, chemika i badacza Antarktydy.
Bogactwo materiałów dokumentalnych z Archiwów Narodowych ujawnia tę fascynującą historię.
Rzadki zbiór oryginalnego sprzętu oraz pamiętniki z początków ekspedycji jest pokazywany razem po raz pierwszy, jak również inspirujące interaktywne wystawy i obrazy.
Zestawy edukacyjne z notatkami dla nauczycieli i samodzielne zajęcia są także dostępne z wystawą.
Wystawa jest wspólnym projektem Narodowych Archiwów Australii, Australian Antarctic Division i Western Australian Museum.
Wystawa będzie dostępna do 22 marca 2015 r. Objazd wystawy sponsoruje Visions of Australia.

Więcej: Traversing Antarctica: the Australian experience

100 years of australian antarctic expeditions

oprac. Dorota Czech
AP Częstochowa

NIEMCY: Zmiany prawa archiwalnego i dyskusje na „Forum”.

Niemieckie środowisko archiwalne w obliczu zarówno wyzwań stawianych przez społeczeństwo informacyjne jak również paradoksów wynikających z uregulowań prawnych w tej dziedzinie, dostrzega konieczność nowelizacji ustawy archiwalnej, obowiązującej w Niemczech od 1988 r. Świadomość faktu dynamicznie zmieniających się uwarunkowań i otoczenia w jakim funkcjonują archiwa stopniowo zmienia ich sposób działania i komunikowania się ze społeczeństwem. Nieustannie też archiwa próbują zmierzyć się z problemami jakie u schyłku lat 80- tych nie występowały. Wraz z rozwojem informatyki i coraz łatwiejszym dostępem do danych w sieci, dla „równowagi naszego dobrego samopoczucia” pojawiły się zjawiska mniej pożądane, takie jak włamywania do baz informatycznych i kradzieże danych, często o charakterze sensytywnym lub tajnym. W dużej mierze narusza to zaufanie społeczeństwa do różnych instytucji publicznych wytwarzających i przechowujących dokumenty elektroniczne.

Czytaj dalej „NIEMCY: Zmiany prawa archiwalnego i dyskusje na „Forum”.”

Digital Humanities

Poniższy tekst proszę potraktować jako zachętę i wstęp do lektury zbioru esejów Debates in the Digital Humanities pod redakcją Matthew K. Golda, wydanego w 2012 przez University of Minnesota Press. Antologia ta została także opublikowana w nieco rozszerzonej formie jako tekst „open access”, który dostępny jest tutaj.

Digital humanities (w skrócie DH), czy też humanistyka cyfrowa jest relatywnie nową dziedziną, która zdobywa coraz większą popularność w świecie akademickim. Artykuł w angielskiej Wikipedii podaje bardzo zgrabną definicję DH, do której odsyłam zainteresowanych. W skrócie, humanistyka cyfrowa, jest obszarem badań, nauczania i tworzenia łączącego technologie informatyczne i dyscypliny humanistyczne. Obejmuje ona działalność od kuracji kolekcji cyfrowych w sieci po eksplorację danych dokonywaną na wielkich zbiorach. DH stara się połączyć warsztat tradycyjnych dyscyplin humanistycznych (takich jak historia, filozofia, językoznastwo, nauka o literaturze, sztuce, muzyce, itd.) z narzędziami informatycznymi takimi jak wizualizacja danych, pozyskiwanie danych, eksploracja danych i tekstu, statystyka czy publikacja elektroniczna.

Czytaj dalej „Digital Humanities”

Records manager – administrator dokumentacji

Termin records management jest zgodnie tłumaczony, jako zarządzanie dokumentacją. Jedynie badacze z Lublina uważają, że tłumaczenie nie oddaje w pełni znaczenia terminu i dlatego proponują używanie wersji oryginalnej – records management. Prof. Krzysztof Skupieński, kierownik Zakładu Archiwistyki UMCS poinformował podczas dyskusji na VI Powszechnym Zjeździe Archiwistów Polskich o swej inicjatywie utworzenia kierunku ”Archiwistyka i Records Management”. Ostatecznie po pewnych administracyjnych perturbacjach od 1 października 2012 roku zaczął działalność kierunek „Archiwistyka i nowoczesne zarządzanie zapisami informacyjnymi”.(1) Tym niemniej, jeżeli ktoś zna angielski, zrozumie propozycję lubelską, gdy ktoś inny przeczyta o zarządzaniu dokumentacją, będzie wiedział o co chodzi.

Problemem pozostaje natomiast wciąż tłumaczenie nazwy osoby wykonującej tę funkcję. Po angielsku jest to proste, dziedziną records management zajmuje się records manager. Po polsku analogia nie brzmi najlepiej, zarządzaniem dokumentacją zajmowałby się „zarządca dokumentacji”. Określenie to brzmi nazbyt archaicznie i kojarzy się raczej z zarządcą folwarku, niż z pracownikiem zajmującym się zarządzaniem nowoczesną dokumentacją elektroniczną.

Wydawałoby się, że problem powinna rozstrzygać Polska Norma, która zaleca standardową terminologię związaną z informacją i dokumentacją.(2) Norma ta jest tłumaczeniem (nie wolnym od niedociągnięć) normy wydanej przez Międzynarodową Organizację Normalizacyjną.(3)

Czytaj dalej „Records manager – administrator dokumentacji”

Roztrząsania terminologiczne – zaproszenie do dyskusji

Redakcja Naukowego Portalu Archiwalnego ArchNet pragnie wesprzeć dyskusję na tematy związane z terminologią archiwalną toczącą się na łamach IFAR-u. Zamierzamy publikować krótkie teksty, które będzie łączył wspólny nadtytuł „Roztrząsania terminologiczne”. Nawiązuje on oczywiście do cyklu klasycznych artykułów Józefa Siemieńskiego zapoczątkowanego w „Archeionie” w 1928 roku, w którym prowadził on rozważania na temat terminów archiwalnych. Autor proponował niekiedy nowe nazwy, które czasami się przyjmowały, a czasami nie. Miał pełną świadomość, że terminologii nie można narzucić, gdyż już we wstępnym artykule pisał: „Jeżeli jaka dziedzina nie znosi samowoli absolutystycznej, to językowa. Jest to dziedzina prawdziwego ludowładztwa: cały demos jest tu prawodawcą. I nic tu nie pomoże okoliczność, że terminologia naukowa czy urzędowa jest sprawą wybranych.”

Z tego powodu redakcja ArchNetu postanowiła skorzystać z uwag prof. Siemieńskiego i sprawdzić, co o terminologicznych propozycjach sądzi „archiwalny demos”. Dzisiaj nie musimy już sięgać do glinianych ostrakonów, mamy nowoczesne narzędzia ludowładztwa, jakim są internetowe listy dyskusyjne, takie jak IFAR. Dlatego będziemy publikowali dyskusyjne mini-artykuły terminologiczne i zwracali się do uczestników list dyskusyjnych z prośbą o konstruktywne uwagi i komentarze.

Tematem będą nietypowe, problematyczne terminy archiwalne, które mogą budzić wątpliwości lub skłaniać do dyskusji. Jakie to problemy?

Będą to na przykład terminy, które występują w:

– archiwistyce innych krajów, a nie ma ich jeszcze w Polsce (np. dokumentacja aktywna, półaktywna i nieaktywna);
– archiwistyce polskiej, a nie ma ich w innych krajach (np. przedpole archiwalne);
– archiwistyce innych krajów, a w Polsce nie ma jeszcze ich tłumaczenia, lub istnieje wiele propozycji tłumaczenia (np. records manager)

Czytaj dalej „Roztrząsania terminologiczne – zaproszenie do dyskusji”

POLSKA: Rozproszone Archiwa NSZZ „Solidarność”- Konferencja.

Rozproszone Archiwa NSZZ „Solidarność”
Konferencja naukowa w historycznej Sali BHP Stoczni Gdańskiej, 21 listopada 2013 roku, godz. 10.00.

Archiwa struktur organizacyjnych Związku NSZZ „Solidarność” (Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”, Tymczasowej Komisji Koordynacyjnej NSZZ „Solidarność”, regionów, regionalnych komisji koordynacyjnych, tymczasowych zarządów regionów, komisji zakładowych i tymczasowych komisji zakładowych) trafiły w latach 1989-2013 do różnych archiwów: państwowych, samorządowych, prywatnych oraz organizacji pozarządowych. W części z nich przechowywane są jako zbiory historyczne. Ale o dokumentacji wielu struktur NSZZ „Solidarność” nie mamy żadnej informacji, …czy ich dokumentacja ocalała?

Czytaj dalej „POLSKA: Rozproszone Archiwa NSZZ „Solidarność”- Konferencja.”

Koperty na zdjęcia cyfrowe

(In English)

W coraz większym tempie przestawiamy się na fotografię cyfrową. To, co było kilkanaście lat temu nowinką staje się standardem, a aparaty na film staja się rzadkością. Możliwość natychmiastowego sprawdzenia wyniku, powszechność zapisu obrazu w telefonach, tabletach, coraz tańsza pamięć cyfrowa i sprzęt fotograficzny powoduje, że robimy teraz o wiele więcej zdjęć. Jednocześnie jednak fotografia stała się czymś bardzo przejściowym. Kiedyś wklejało się zdjęcia do albumów, kolekcjonowało w pudełkach, dziś siedzą one jako pliki na dysku komputera, a gdy dysk padnie (wszystkie dyski to czeka), nagle tracimy nasze zasoby. Pisałem już wcześniej o osobistych archiwach cyfrowych, tym razem bardziej szczegółowo o tym, jak zapakować i przechować obraz cyfrowy.

Zapis obrazu to nie tylko zdjęcia. Skany dokumentów w archiwum to także zapis cyfrowy, który powinien wiernie odzwierciedlać oryginalny dokument. Jak wybrać najlepszy format i sposób zapisu tak, aby przetrwał dla następnego pokolenia, aby nasze wnuki mogły oglądać albumy dziadków, a archiwa przechowały bezcenne już (bo papier się rozpadł) obrazy archiwaliów? Zapisany obraz przechowujemy w opakowaniu zwanym plikiem (file). W dalszym ciągu będzie o formatach tych kopert, do których wkładamy zdjęcia – plików komputerowych, kompresji i metadanych a także przekładaniu obrazu z jednej koperty do innej (konwersji).

Czytaj dalej „Koperty na zdjęcia cyfrowe”

ROSJA: „Białe Igrzyska” – oznaczono gryfem ”tajne”

Rosja: „Białe Igrzyska” – oznaczono gryfem ”tajne” (ZSRR i zimowe Igrzyska Olimpijskie w latach 1956-1988) – wystawa materiałów archiwalnych i eksponatów muzealnych z różnych kolekcji, poświęcona historii udziału radzieckich sportowców w zimowych igrzyskach olimpijskich, a zorganizowana w związku z nadchodzącymi Zimowymi Igrzyskami Olimpijskimi w Soczi (2014), której otwarcie (w sali wystawowej Federalnych Archiwów Rosji, Moskwa, ul. Wielka Pirogowskaja 17) zapowiedziano na 29 listopada 2013 r.
Zimowe igrzyska olimpijskie od początku swojej historii w 1924 r. znajdowały się zawsze w centrum uwagi opinii publicznej i cieszyły się ogromną popularnością na całym świecie.

Czytaj dalej „ROSJA: „Białe Igrzyska” – oznaczono gryfem ”tajne””

POLSKA: Konferencja naukowa: „Nowe funkcje archiwów”, Poznań, 24 – 25 października 2013 r.

Konferencja odbyła się w auli Instytutu Historii Wydziału Historycznego UAM. Organizatorami byli: Zakład Archiwistyki UAM, Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, Sekcja Edukacji Archiwalnej Stowarzyszenia Archiwistów Polskich oraz Archiwum Państwowe w Poznaniu.
Obrady rozpoczęto od prezentacji grona przewodniczącego, w którego skład wchodzili: mgr Henryk Krystek (dyrektor Archiwum Państwowego w Poznaniu), prof. Irena Mamczak-Gadkowska (kierownik Zakładu Archiwistyki IH UAM), prof. Przemysław Matusik (dyrektor Instytutu Historii UAM), prof. Stanisław Sierpowski (były kierownik Zakładu Archiwistyki) oraz prof. Krzysztof Stryjkowski (zastępca dyrektora Archiwum Państwowego w Poznaniu).
Głos na początku zabrała prof. Irena Mamczak-Gadkowska, która przywitała przybyłych gości oraz wyjaśniła powody absencji prof. Władysława Stępniaka, Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych, którą było jego uczestnictwo w otwarciu nowego budynku Archiwum Państwowego w Radomiu.

Czytaj dalej „POLSKA: Konferencja naukowa: „Nowe funkcje archiwów”, Poznań, 24 – 25 października 2013 r.”

NATO: Dokumenty NATO w sieci w międzynarodowym systemie ICA-AtoM

Archiwum Paktu Północnoatlantyckiego – NATO, posiadające zbiór jednych z najważniejszych dokumentów historycznych dotyczących bezpieczeństwa Europy i Ameryki Północnej, zdecydowało się ich część udostępnić publicznie. Niedawno uruchomiona została specjalna strona internetowa: NATO Archives Online. Stanowi ona nowe narzędzie badawcze, oferujące wszystkim zainteresowanym odtajnione dokumenty NATO z pierwszych dziesięciu lat jego działalności.
NATO Archives Online oparte jest o System Opisu Archiwalnego ICA-Atom. Opublikowane dokumenty zeskanowano i zdigitalizowano w formacie PDF/A, celem umożliwienia wyszukiwania pełno tekstowego. Są one dostępne w dwóch oficjalnych językach Paktu, a mianowicie w języku angielskim i języku francuskim. Można je pobrać za darmo. Ich treść zawiera wiele cennych informacji na temat działań Sojuszu, obaw i toczonych w jego ramach dyskusji w początkach „zimnej wojny”.
Obecnie dostępnych jest już ponad 19.000 dokumentów obejmujących lata 1949-1959. Kolekcja ta będzie stale się rozwijać. Przyszłe aktualizacje będą zawierać dodatkowe odtajnione i ujawnione publicznie dokumenty dotyczące struktury wojskowej NATO, a także kompletny, cyfrowy zbiór publikacji NATO oraz plakatów. Zarządcy strony, pragnąc ją stale doskonalić dla potrzeb badawczych, zwracają się o opinie, uwagi i sugestie, które można przesyłać na adres: archives@hq.nato.int

Czytaj dalej „NATO: Dokumenty NATO w sieci w międzynarodowym systemie ICA-AtoM”