31 maja każdego roku obchodzony jest Światowy Dzień Bez Tytoniu. W tym dniu zwraca się opinii publicznej uwagę na zagrożenia i problemy zdrowotne związane z używaniem tytoniu – najbardziej na świecie rozpowszechnionego, popularnego i niedrogiego narkotyku, zawierającego w swym składzie chemicznym jeden z najbardziej trujących alkaloidów roślinnych – nikotynę.
Tytoń został sprowadzony do Europy z Ameryki pod koniec XV w. W Rosji początkowo był nazywany „eliksirem diabła”. Car Michaił Romanow wydał w 1634 r. dekret, zgodnie z którym handel tytoniem był karany śmiercią. Jednak pomimo wszystkich zakazów, palenie stawało się coraz bardziej popularne. Sprzedaż tytoniu w Rosji zalegalizowano w 1697 r. – podczas podróży po Europie sam car Piotr I stał się nałogowym palaczem.
Kategoria: Nowości ze Wschodu
UKRAINA: „[Nie]zaginione archiwa regionu ługańskiego”
W wyniku rozpoczętej w 2014 roku wojny w Donbasie i okupacji części terytoriów obwodów ługańskiego i donieckiego Ukrainy utracono kontrolę nad dokumentami, które są przechowywane w instytucjach archiwalnych tego regionu i które są częścią Narodowego Zasobu Archiwalnego Ukrainy.
Szef Państwowej Służby Archiwalnej Ukrainy Anatolij Chromow jest przekonany, że nigdy nie jest za późno, by walczyć o archiwa ukraińskie na terenach okupowanych, i że Państwowa Służba Archiwalna Ukrainy podejmuje wszelkie niezbędne kroki, aby odzyskać nad nimi kontrolę.Osiągnięcia Państwowej Służby Archiwalnej Ukrainy w zakresie odtwarzania dokumentów archiwalnych z kopii bezpieczeństwa oraz udostępnienia 2698 stron dokumentów z Archiwum Państwowego obwodu ługańskiego, znajdujących się obecnie na terytorium okupowanym, zostaną przedstawione podczas prezentacji tematycznej „[Nie]zaginione archiwa regionu ługańskiego”, 14 maja 2021 r. w siedzibie Ukraińskiej Narodowej Agencji Informacyjnej „Ukrinform” w Kijowie.
Więcej: Презентація: [Не] втрачені архіви Луганщини
oprac. Edyta Łaborewicz
AP we Wrocławiu O/Legnica
UKRAINA: Wystawa on-line „Czarnobyl – 35 lat pamięci”
W nocy z 25 na 26 kwietnia 1986 roku, w wyniku awarii w reaktorze Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej, doszło do wybuchu wodoru, pożaru oraz rozprzestrzenienia się substancji promieniotwórczych. Była to największa katastrofa w historii energetyki jądrowej i jedna z największych katastrof przemysłowych XX wieku. 26 kwietnia 2021 r. przypada jej 35 rocznica. Archiwalna wystawa on-line przygotowana przez ukraińskie archiwa państwowe: obwodów kijowskiego i żytomierskiego, Centralne Państwowe Archiwum Stowarzyszeń Publicznych Ukrainy oraz Centralne Państwowe Archiwum Filmowe i Fotograficzne Ukrainy im. Pszenicznego, składa się z dokumentalnych zdjęć ze Strefy Wykluczenia wokół Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej (ukr. Зона відчуження Чорнобильської АЭС), protokołów posiedzeń Komunistycznej Partii Ukrainy, raportów i relacji członków partii i kierownictwa Elektrowni po awarii, fotografii i innej dokumentacji likwidatorów wypadku, a także z listów i telegramów osób, które ofiarowały pomoc ofiarom katastrofy.
Czytaj dalej „UKRAINA: Wystawa on-line „Czarnobyl – 35 lat pamięci””
ROSJA: Jak rozpoczęła się era kosmiczna – dokumenty mówią
12 kwietnia 2021 r., w Dniu Kosmonautyki, w sali wystawowej Rosyjskiego Państwowego Archiwum Dokumentacji Naukowo-Technicznej w Moskwie odbyło się uroczyste otwarcie wystawy poświęconej 60. rocznicy lotu Jurija Gagarina – pierwszego załogowego lotu w przestrzeń kosmiczną. Wystawa – wynik współpracy wielu rosyjskich archiwów – składa się z trzech bloków tematycznych, opowiadających o tym, jak przeprowadzono szkolenie pierwszej grupy kosmonautów, jak odbył się historyczny lot 12 kwietnia 1961 r. i jaka była reakcja świata na to wydarzenie, oraz jak Gagarin był witany w różnych krajach świata (po swoim wyczynie odwiedził prawie 30 państw, stając się swego rodzaju ambasadorem dobrej woli Związku Sowieckiego). Centralne miejsce na ekspozycji zajmują meldunki z pracy urządzeń łączności podczas lotu 12 kwietnia 1961 r., zapis rozmów astronauty z naziemnymi punktami kontroli lotów od momentu wejścia do kokpitu statku „Wostok” do wylądowania, instrukcje obsługi „Wostoka” i jego dokumentacja naukowo-techniczna.
Więcej: Как начиналась космическая эра: рассказывают документы
oprac. Edyta Łaborewicz
AP Wrocław O/Legnica
UKRAINA: Turystyczny potencjał ukraińskich archiwów – e-konferencja
18 marca 2021 r. Przewodniczący Państwowej Służby Archiwalnej Ukrainy Anatolij Chromow wziął udział w internetowej konferencji pod tytułem „W poszukiwaniu własnych korzeni: perspektywy rozwoju turystyki genealogicznej na Ukrainie”.
„Archiwa państwowe są podstawowym miejscem badań genealogicznych. Archiwa mają duży potencjał w zakresie organizowania wycieczek dla przybyszów z całego świata, podczas których osoby te będą mogły dowiedzieć się więcej o historii swoich krewnych i odkryć genealogię swoich przodków”- powiedział A. Chromow.
Uczestnicy konferencji dyskutowali online o tworzeniu regionalnych centrów genealogicznych, wymienili się doświadczeniami w digitalizacji materiałów archiwalnych oraz podzielili się opiniami na temat perspektyw rozwoju turystyki genealogicznej na Ukrainie i na świecie.
Zapis konferencji jest dostępny na oficjalnej stronie Państwowej Agencji Rozwoju Turystyki Ukrainy – link https://www.facebook.com/DARTUkraine/videos/1897679793731560
Więcej: Анатолій Хромов: Ми маємо плани з реалізації екскурсійного потенціалу українських архівів
oprac. Edyta Łaborewicz
AP we Wrocławiu O/Legnica
WĘGRY: Dzień Pamięci Ofiar Komunizmu: publikacja bazy danych o deportowanych
W Dniu Pamięci Ofiar Komunizmu, 25.02.2021 r., Węgierskie Archiwum Narodowe opublikowało ogromną bazę danych o Węgrach deportowanych w czasie II wojny światowej do Związku Sowieckiego.
Przed prawie dwoma laty, 8 kwietnia 2019 r. Węgierskie Archiwum Narodowe i Rosyjskie Państwowe Archiwum Wojskowe (RGVA) zawarły porozumienie dotyczące digitalizacji kart rejestracyjnych (w jęz. rosyjskim „учётная карточка”) węgierskich żołnierzy i cywilów schwytanych przez Armię Czerwoną podczas II wojny światowej i deportowanych w charakterze jeńców wojennych i internowanych do Związku Sowieckiego, a następnie przekazanie kopii cyfrowych tej dokumentacji Węgierskiemu Archiwum Narodowemu. Strona rosyjska przygotowała również (w języku rosyjskim) opisy kopii dokumentów przekazanych do Węgierskiego Archiwum Narodowego, zawierające najważniejsze informacje z kart rejestracyjnych, które można było powiązać z każdą osobą.
Czytaj dalej „WĘGRY: Dzień Pamięci Ofiar Komunizmu: publikacja bazy danych o deportowanych”
ROSJA: Moskwa – wernisaż wystawy „Wojna polsko-sowiecka 1919-1921. Traktat pokojowy w Rydze”
Dnia 16 marca 2021 r. w Sali Wystawowej Archiwów Federalnych w Moskwie – wernisaż wystawy historyczno-dokumentalnej „Wojna polsko-sowiecka 1919-1921. Traktat pokojowy w Rydze” oraz okrągły stół poświęcony konfrontacji zbrojnej i dyplomatycznemu rozwiązaniu konfliktu między Rosją Sowiecką a Polską.
Organizatorami wystawy są: Federalna Agencja Archiwalna, Rosyjskie Państwowe Archiwum Historii Społecznej i Politycznej oraz Rosyjskie Towarzystwo Historyczne, a w jej przygotowaniu wzięły udział m.in.: Rosyjskie Państwowe Archiwum Wojskowe, Rosyjskie Państwowe Archiwum Dokumentów Filmowych i Fotograficznych, Państwowe Archiwum Federacji Rosyjskiej, Rosyjskie Państwowe Archiwum Literatury i Sztuki, Rosyjskie Państwowe Archiwum Historii Współczesnej, Rosyjskie Państwowe Archiwum Dokumentów Dźwiękowych, Departament Historyczno-Dokumentalny Ministerstwa Spraw Zagranicznych Federacji Rosyjskiej, Archiwum Polityki Zagranicznej Federacji Rosyjskiej, Archiwum Prezydenta Federacji Rosyjskiej, Departament Archiwów i Ewidencji Ministerstwa Sprawiedliwości Republiki Białorusi, Archiwum Państwowe Republiki Białorusi, Białoruskie Państwowe Archiwum-Muzeum Literatury i Sztuki, Białoruskie Państwowe Archiwum Dokumentów Filmowych i Fotograficznych, Państwowe Archiwum Obwodu Mińskiego i wiele innych.
UKRAINA: Centralne Państwowe Archiwum Historyczne Ukrainy we Lwowie publikuje autografy polskich królów hetmanów
W celu zapewnienia zdalnego dostępu do informacji o dokumentach archiwalnych, Centralne Państwowe Archiwum Historyczne Ukrainy we Lwowie publikuje na swojej stronie internetowej cyfrowe kopie dokumentów (obecnie w liczbie 150) z zespołu archiwalnego nr 132 „Zbiór listów osób państwowych, publicznych i kościelnych Ukrainy, Polski i innych krajów”.
Zespół powstał w XIX wieku i liczy 1234 jednostki archiwalne, które są w pełni zdigitalizowane. Dokumenty zostały napisane w języku łacińskim, polskim, niemieckim, ukraińskim, włoskim, francuskim, angielskim, rosyjskim, tureckim i węgierskim; wśród nich znajdują się listy ukraińskich hetmanów Bohdana i Jurija Chmielnickich (14 listów z lat 1653–1661), królów polskich Zygmunta I, Zygmunta II Augusta, Stefana Batorego, Zygmunta III, Władysława IV, Jana Kazimierza, Michała Korybuta Wiśniowieckiego, Jana III Sobieskiego, Augusta II Mocnego, królowych polskich: Marii Ludwiki Gonzagi i Marysieńki Sobieskiej, cesarza austriackiego Leopolda I, sułtana Mustafy czy króla szwedzkiego Karol XII. Ponadto, w zbiorze znajdują się listy magistratów różnych miast do Lwowa, urzędników świeckich i kościelnych, posłów na Sejm, komisarzy królewskich, większość zbiorów to listy osób prywatnych.
Więcej: Центральний державний історичний архів України, м. Львів оприлюднив сотні архівних справ з автографами гетьманів та королів
oprac. Edyta Łaborewicz
AP Wrocławu O/Legnica
ROSJA: „Więcej niż archiwum” – wystawa w 100-lecie Państwowego Archiwum Federacji Rosyjskiej
Na 3 grudnia 2020 r. zaplanowano otwarcie (w sali wystawowej archiwów federalnych w Moskwie, ul. Bolszaja Pirogowska 17) jubileuszowej wystawy pt. „Więcej niż archiwum. W 100-lecie Państwowego Archiwum Federacji Rosyjskiej”, której celem jest ukazanie różnorodności przechowywanych w archiwum zabytków, często nie znanych szerokiej publiczności.
Wystawa organizowana jest przez Federalną Agencję Archiwalną i Archiwum Państwowe Federacji Rosyjskiej.
Ekspozycja ilustruje ponad dwa wieki historii Rosji. Podstawą wystawy są dokumenty i przedmioty unikatowe pod względem historycznym i ciekawe pod względem wzorniczym, w tym przejęte do Archiwum Państwowego Federacji Rosyjskiej w ostatnich latach. Szczególny nacisk położono na malarstwo, sztukę zdobniczą i użytkową oraz przedmioty osobiste znanych postaci historycznych, jak np. Konstytucja Królestwa Polskiego podpisana przez cara Aleksandra I w 1815 r., na którą, na rozkaz polskiego Sejmu, wykonano szkatułę z brązu (dokument i szkatuła, ewakuowane w 1939 r. z warszawskiego Zamku Królewskiego do Ołyki książąt Radziwiłłów, zostały zrabowane przez Armię Czerwoną po 17 września). Niektóre eksponaty na wystawie to dzieła sztuki i rzemiosła, jak notatniki rosyjskich cesarzowych, ozdobione drogocennymi kamieniami, akwarelami i haftami, zawierające czasem unikatowe autografy – na przykład wiersz Aleksandra Puszkina „Полководец”, wpisany przez samego poetę do albumu Wielkiej Księżnej Heleny Pawłownej.
ROSJA: Ponad 300 zdjęć z procesów norymberskich on-line
W 75. rocznicę rozpoczęcia prac Międzynarodowego Trybunału Wojskowego, Rosarchiw dodał do federalnego projektu archiwalnego „Zbrodnie nazistów i ich wspólników na ludności cywilnej ZSRR w czasie Wielkiej Wojny Ojczyźnianej 1941-1945” zbiór dokumentów fotograficznych słynnego mistrza fotografii, korespondenta frontowego Jewgienija Ananjewicza Chałdieja (ros. Евгений Ананьевич Халдей, 1917-1997).W rosyjskim Państwowym Archiwum Dokumentów Filmowych i Fotograficznych (RGAKFD) znajduje się duży zbiór dokumentów fotograficznych E.A. Chałdieja, w postaci negatywów na taśmie o rozmiarze zerowym (2,4×3,6) i drugim (9×12), które zostały zdeponowane w archiwum w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku. W 2017 roku kolekcja została uzupełniona zdjęciami przekazanymi na stałe do archiwum przez jego córkę Annę Chałdiej.
Czytaj dalej „ROSJA: Ponad 300 zdjęć z procesów norymberskich on-line”