31 maja każdego roku obchodzony jest Światowy Dzień Bez Tytoniu. W tym dniu zwraca się opinii publicznej uwagę na zagrożenia i problemy zdrowotne związane z używaniem tytoniu – najbardziej na świecie rozpowszechnionego, popularnego i niedrogiego narkotyku, zawierającego w swym składzie chemicznym jeden z najbardziej trujących alkaloidów roślinnych – nikotynę.
Tytoń został sprowadzony do Europy z Ameryki pod koniec XV w. W Rosji początkowo był nazywany „eliksirem diabła”. Car Michaił Romanow wydał w 1634 r. dekret, zgodnie z którym handel tytoniem był karany śmiercią. Jednak pomimo wszystkich zakazów, palenie stawało się coraz bardziej popularne. Sprzedaż tytoniu w Rosji zalegalizowano w 1697 r. – podczas podróży po Europie sam car Piotr I stał się nałogowym palaczem.
Archiwum Państwowe Obwodu Mińskiego prezentuje na stronie internetowej różne materiały ze swego zasobu, związane z tematyką „tytoniową”, m.in. krótkie opracowanie historii tytoniu na Białorusi i skany dokumentów dotyczących wprowadzenia w 1922 r. na Białorusi podatku akcyzowego na tytoń i wyroby tytoniowe, opłaty patentowej za prawo do handlu wyrobami tytoniowymi oraz pozwolenia na podawanie na papierosach nazwiska właściciela lub nazwy firmy, a także miasta, w którym znajdowała się wytwórnia papierosów.
Pomimo nałożenia akcyzy i podatków, przemysł tytoniowy rozwijał się szybko. Wynalezienie maszyn do produkcji papierosów sprawiło, że stał się on najbardziej masowym produktem konsumpcyjnym. W okresie porewolucyjnym w Mińsku istniało wiele warsztatów wyrabiających papierosy (autorzy artykułu wymieniają ich dziesięć) i cztery fabryki, produkujące wiele ich marek. Na wystawie można zobaczyć m.in. etykiety papierosów i innych wyrobów z początku lat 20. XX w., w tym w języku polskim (papierosy „Sułtan”, machorka „Smaczna”). Producenci wyrobów tytoniowych zaczęli wymyślać różne metody reklamowe, aby zwiększać sprzedaż swoich produktów – np. nadawać im nazwy podkreślające pozytywne cechy produktu. Papierosy „Przyjemne”, „Orientalne”, „Cudowne”, „Specjalne”, „Napoleon”, „Sułtan” czy „Nobles” obiecywały konsumentom coś wyjątkowego. Reklamy kierowane przez producentów tytoniu do kobiet miały je z kolei przekonać, że papierosy są symbolem piękna, szyku i niezależności.
Boom papierosowy przypadł na lata drugiej wojny światowej i lata powojenne.
Rozwój medycyny i statystyki chorób doprowadziły wreszcie jednak do tego, że od drugiej poł. XX w. wiele krajów europejskich zaczęło badać konsekwencje palenia i stopniowo nakładać ograniczenia na sprzedaż i używanie tytoniu. W latach 60-tych XX w. zaczęto też prowadzić kampanie antytytoniowe. Niestety, próby odzwyczajania palaczy od papierosów zakończyły się niepowodzeniem. Pomimo ogromnych wysiłków, papierosy są produkowane i palone we wszystkich krajach. Według Światowej Organizacji Zdrowia, przez cały wiek XX palenie tytoniu było przyczyną przedwczesnej śmierci stu milionów ludzi na świecie.
Wiecej:
«31 мая – Всемирный день без табака» (по документам Государственного архива Минской области)
oprac. Edyta Łaborewicz
AP we Wrocławiu O/Legnica