NIEMCY: Nie wszystko na sprzedaż- zasoby archiwów komunalnych Nadrenii- Westfalii

Władze  landu Nadrenii Westfalii na fali krytycznych uwag wielu środowisk, którym bliskie zagadnienia archiwalne, w ostatnim czasie przystąpiły do rewizji obowiązującego tam prawa archiwalnego (Gesetz über die Sicherung und Nutzung öffentlichen Archivguts im Lande Nordrhein-Westfalen – ArchivG NRW) ustanowionego w 1989 roku, a nowelizowanego w 2010 roku. W czym leży problem?. Okazuje się bowiem, iż  obowiązujące prawo w ograniczony sposób zabezpiecza niezbywalność zasobów archiwalnych archiwów komunalnych. Kontrowersyjny jest szczególnie zapis paragrafu 10.5.2, który owszem mówi o niezbywalności zasobu archiwów komunalnych ale jedynie w zakresie dokumentów urzędowych.   Status archiwów komunalnych (odpowiednik naszych archiwów samorządowych)  w Niemczech jest zupełnie inny niż w Polsce. Nie jest to proste przełożenie na nasze archiwa samorządowe, które są jedynie archiwami zakładowymi docelowo przekazującymi materiały archiwalne do archiwów państwowych.

Czytaj dalej „NIEMCY: Nie wszystko na sprzedaż- zasoby archiwów komunalnych Nadrenii- Westfalii”

NIEMCY: Sposób na groźnych i niewidocznych niszczycieli- KEK

Wielkie katastrofy ostatnich 10 lat – pożar Weimarskiej Biblioteka Księżnej Anny Amalii w 2004, czy katastrofa  Archiwum Historycznego Miasta Kolonii w 2009 – unaoczniły i uwrażliwiły społeczeństwo niemieckie  na zagrożenia czyhające na niemieckie dziedzictwo kulturowe. Obok tych, nazwijmy to spektakularnych katastrof, na co dzień, w sposób niezauważalny piśmienne zabytki kultury podlegają długotrwałym procesom destrukcji, co możemy określić jako „pełzające katastrofy”. Wśród nich najpowszechniejsze to zanikanie atramentu, zniszczenia papieru, oddziaływanie szkodliwych czynników biologicznych wynikające z powodu złego przechowywania i niewystarczającej ochrony, z którymi na co dzień zmagają się konserwatorzy i archiwiści. W szczególności, ale nie tylko, w mniejszych instytucjach często brakuje wiedzy i środków, aby uratować unikatowe akta i eksponaty.

Czytaj dalej „NIEMCY: Sposób na groźnych i niewidocznych niszczycieli- KEK”

NIEMCY: Odnaleziono brakujące ogniwo historii Bremy

To był ważny dla miasta dzień. 14 maja tego roku, po 70 latach do miasta powrócił aż zza oceanu, odnaleziony tam zwój praw i reguł hanzeatyckiego miasta Bremy z końca XV wieku. Burmistrz Bremy  Jens Böhrnsen i dyrektor tamtejszego Staatsarchiv  dr Konrad Elmshäuser 26 maja, w salach starego ratusza, zaprezentowali odnaleziony po latach dokument tzw. Kundige Rolle. Władze miasta zamierzają wystawić dokument dla publiczności 7 lipca tego roku, w związku z 10 –letnim jubileuszem wpisania na listę dziedzictwa światowego UNESCO, ratusza miejskiego i posągu rycerza Rolanda z rynku  bremeńskiego. To doprawdy niezwykły dokument, zarówno ze względu na jego formę i treść, a także ze względu na jego pogmatwane dzieje.
Kundige Rolle ma formę zwoju pergaminowego o długości 7 metrów i szerokości 15 cm. złożonego z 14 zszytych ze sobą arkuszy, na których spisano 225 artykułów praw i zwyczajów obowiązujący na terenie Bremy od 1489 do 1513 roku.
Wolne Miasto Hanzeatyckie Brema ma za sobą długą historię prawodawstwa i orzecznictwa. Od 1303 zaczęto systematycznie spisywać prawa i regulacje wzajemnych stosunków między mieszkańcami miasta w księdze prawa miejskiego. Od końca XV wieku spisy praw prowadzone były na formie pergaminowego zwoju, aż do 1513  roku. Dokument został opublikowany po raz pierwszy w 1771 i 1834 roku. Zwój zawiera 225 artykułów.

Czytaj dalej „NIEMCY: Odnaleziono brakujące ogniwo historii Bremy”

Niemcy: Bundesarchiv na linii ognia

W maju tego roku w Koblencji spłonęły akta …..!
Na szczęście były to tylko ćwiczenia z symulacją pożaru przeprowadzoną pod pełną kontrolą zawodowej straży pożarnej. Ćwiczenia zostały zorganizowane w ramach programu współdziałania instytucji archiwalnych i bibliotecznych Związku Reagowania na Nadzwyczajne Wypadki „Notfallverbund Koblenz“ (NK).

Związek ten powstał w 2012 roku, a w jego skład weszło 5 instytucji kultury – archiwa i biblioteki z Koblencji (Bundesarchiv, Landesbibliothekszentrum/Rheinische, Landesbibliothek Koblenz, Landeshauptarchiv Koblenz, Stadtarchiv Koblenz i Stadtbibliothek Koblenz). Mając na uwadze dobro i bezpieczeństwo swoich zasobów instytucje te, z najbardziej znaczącym w tym towarzystwie Bundesarchiv, postanowiły skonsolidować swoje działania w zakresie bezpieczeństwa cennych dóbr kultury narodowej. Największe zagrożenia dla archiwalnych i bibliotek to w szczególności pożary, powodzie, lub katastrofy budowlane, które co jakiś czas zdarzają się nawet w dobrze zorganizowanych i zabezpieczonych instytucjach kultury w Niemczech. Umowa  NK przewiduje między innymi, wzajemną pomoc,  świadczenia dodatkowych i alternatywnych schronień, szkolenia oraz zakup niezbędnych materiałów do odzyskiwania i konserwacji zniszczonego zasobu i mienia tych instytucji. Inicjatywa powołania NK spotkała się z dużym uznaniem, zrozumiem a co ważniejsze wsparciem władz miasta. Jednym z sygnatariuszy porozumienia jest także Oberbürgermeister Koblencji prof. dr Hofmann-Göttig.  
Z okazji powstania Związku, Bundesarchiv w Koblencji zorganizowało wówczas wystawę na temat prewencji i radzenia sobie w sytuacja nadzwyczajnych wypadków.

Czytaj dalej „Niemcy: Bundesarchiv na linii ognia”

NIEMCY: Zmiany prawa archiwalnego i dyskusje na „Forum”.

Niemieckie środowisko archiwalne w obliczu zarówno wyzwań stawianych przez społeczeństwo informacyjne jak również paradoksów wynikających z uregulowań prawnych w tej dziedzinie, dostrzega konieczność nowelizacji ustawy archiwalnej, obowiązującej w Niemczech  od 1988 r. Świadomość faktu dynamicznie zmieniających się uwarunkowań i otoczenia w jakim funkcjonują archiwa stopniowo zmienia ich sposób działania i komunikowania się ze społeczeństwem. Nieustannie też archiwa próbują zmierzyć się z problemami jakie u schyłku lat 80- tych nie występowały. Wraz z rozwojem informatyki i coraz łatwiejszym dostępem do danych w sieci, dla „równowagi naszego dobrego samopoczucia” pojawiły się zjawiska mniej pożądane, takie jak włamywania do baz informatycznych i kradzieże danych, często o charakterze sensytywnym lub tajnym. W  dużej mierze narusza to zaufanie społeczeństwa do różnych instytucji publicznych wytwarzających i przechowujących dokumenty elektroniczne.   

Czytaj dalej „NIEMCY: Zmiany prawa archiwalnego i dyskusje na „Forum”.”

NIEMCY: Archivschule w Marburbu/DFG – konwersja w stylu retro.

Retrokonwersja znana jest przede wszystkim jako termin z zakresu bibliotekarstwa. Pierwotnie oznaczał on proces przenoszenia opisów katalogowych, bibliograficznych księgozbioru z katalogu  kartkowego biblioteki do katalogu  komputerowego zintegrowanego systemu bibliotecznego  lub do bazy danych, umożliwiających edycję i przeszukiwanie. Po raz pierwszy terminu tego użyto w bibliotekoznawstwie niemieckim pod koniec ubiegłego wieku, wcześniej funkcjonował w bibliotekarstwie amerykańskim — od 1960 roku  jako  „retrospective conversion“ . W archiwistyce termin ten zaczął funkcjonować dopiero na początku tego tysiąclecia i odnosi się do przenoszenia danych  i treści z inwentarzy archiwalnych sporządzonych w sposób tradycyjny na formę elektroniczną. Metodologia przenoszenia informacji analogowych na elektroniczną przeprowadzana jest na dwa sposoby. Pierwszy z nich polega na  przenoszeniu tekstu katalogów lub inwentarzy „Texterfassung”- manualnie do baz danych lub przy użyciu techniki OCR. Druga metoda polega na przenoszeniu obrazu  „Bildindizierung (Image-Indexing)” przez skanowanie pojedynczych kartotek, które jednocześnie podlegają indeksowaniu.  Zaletą pierwszej z nich jest efektywniejsze przeszukiwanie, zaletą drugiej jest natomiast mniejszy koszt i szybsza realizacja.

Czytaj dalej „NIEMCY: Archivschule w Marburbu/DFG – konwersja w stylu retro.”

CZECHY: Sympozjum na temat międzywojennych stosunków Czechów i Niemców

Morawskie Archiwum Krajowe w Brnie (Moravský zemský archiv v Brně) jest jednym z inicjatorów, współorganizatorów oraz gospodarzy bardzo interesującego kolokwium naukowego, nad bardzo ważnym dla dziejów naszych południowych sąsiadów zagadnieniem, mającym decydujący wpływ na ostateczny upadek przedwojennej Czechosłowacji, a mianowicie mniejszości niemieckiej i jej separatystycznych dążeń z okresu hitlerowskiego. Okazja do podjęcia tematu jest zbliżająca się 75 rocznica podpisania umowy monachijskiej, która w praktyce doprowadziła do całkowitego podporządkowania młodego państwa czechosłowackiego hitlerowskim Niemcom.
Interesujące to spotkanie, pod tytułem: „Czesi i Niemcy w międzywojennej Czechosłowacji”, przygotowywane jest we współpracy z Europejskim Towarzystwem Historii Prawa (The European Society for History of Law) i Zakładem Historii Państwa i Prawa Wydziału Prawa Uniwersytetu im. Masaryka w Brnie (Katedra dějin státu a práva Právnické fakulty Masarykovy univerzity v Brně). Odbędzie się w środę, 23 październik 2013 r., w Sali Wielkiej Morawskiego Archiwum Krajowego w Brnie.
Przypomnijmy, iż w układzie monachijskim, zawartym w 1938 r. przez cztery mocarstwa europejskie, Czechosłowacja została zmuszona do ustąpienia swoich zachodnich i północnych terytoriów przygranicznych na rzecz hitlerowskich Niemiec. Było to zwieńczenie działań Partii Niemców Sudeckich Konrada Henleina i ukoronowanie wysiłków niemieckich nazistów, zmierzających do rozbicia demokratycznej Czechosłowacji, co stanowiło jeden z kamieni milowych do zdominowania Europy. Umowa monachijska jest przykładem polityki ustępstw – „appeasementu”.

Czytaj dalej „CZECHY: Sympozjum na temat międzywojennych stosunków Czechów i Niemców”

NIEMCY: Westfalska afera budowlana z archiwum w tle.

Ta inwestycja archiwalna przeszła wszelkie oczekiwania.   Oprócz tego, ze jest niezwykle efektowna wizualnie, to pochłonęła już 200 milionów Euro i otacza ją aura skandalu. Utworzone w 2004 roku Landesarchiv Nordrhein-Westfalen powstało z połączenia państwowych instytucji archiwalnych landu Północna Nadrenia Westfalia. Główna siedziba archiwum znajduje się w  Düsseldorfie, ale dotychczas zachowano również trzy oddziały w Brühl (Abteilung Rheinland), Münster (Abteilung Westfalen) i Detmold (Abteilung Ostwestfalen-Lippe). Działające obecnie w 4 lokalizacjach archiwum, w  2014 roku znajdzie prawdopodobnie swoją „przystań” w Duisburgu. Wybrano efektowną, ale również kontrowersyjną  lokalizację na nadbrzeżu portowym Renu – stary spichlerz zbożowy z 48 metrową wieżą oraz budynkiem zaprojektowanym w kształcie fali o łącznej długości ponad 200 metrów.

Das Landesarchiv in Duisburg (Modell)
Źródło: Chronik des Landesarchiv-Skandals

 

Czytaj dalej „NIEMCY: Westfalska afera budowlana z archiwum w tle.”

NIEMCY: STASI – skansen

 

W Berlinie przy Frankfurter Allee, w dzielnicy Berlina – Lichtenberg, znajduje się okazała siedziba byłych służb bezpieczeństwa, byłej NRD (Ministerium für Staatssicherheit – MfS). Dziś nie budzi ona już w mieszkańcach Berlina trwogi, wręcz przeciwnie, jej podwoje stały się szeroko otwarte dla wszystkich, którzy chcieliby przyjrzeć się, prześwietlić i zinwigilować najbardziej wpływowy aparat władzy w państwach bloku socjalistycznego. Niechlubna przeszłość jest oswajana poprzez jej dogłębne poznawanie i szeroką popularyzację tej wiedzy w atrakcyjny i ciekawy sposób. Powierzchnia kwartału, na którym znajdowało się kilkadziesiąt obiektów resortu liczyła około 20 ha i była miejscem pracy około 8 tys. pracowników. Dziś w tym miejscu znajduje się m.in archiwum Instytutu Gaucka (Bundesbeauftragte für die Unterlagen des Staatssicherheitsdienstes der ehemaligen DDR, BStU), a także  Stasi- Muzeum (Stasimuseum Berlin), znane również jako Miejsce Badań i Pamięci Normannenstraße (Forschungs-und Gedenkstätte Normannenstraße). Warto może przypomnieć, iż zasób archiwalny centrali MfS ocalał między innymi dzięki temu, że 15 stycznia 1990 roku w trakcie demonstracji ulicznych budynki przy Frankfurter Allee zostały zajęte i zabezpieczone przez obywateli. Spontaniczne działanie obywatelskie przybrało następnie formę stowarzyszenia „Antistalinistische Aktion Berlin Normannenstraße” (ASTAK e.V.), powstałego z połączenia komitetów obywatelskich oraz organizacji obrony praw obywatelskich. Stowarzyszenie od samego początku postawiło sobie za cel stworzenie ośrodka badawczego i upamiętniającego ten wycinek przeszłości Niemiec. W efekcie tego, powstał na tym terenie kompleks łączący ośrodek edukacyjny dla młodzieży, muzeum i archiwum byłych służb bezpieczeństwa NRD. ASTAK jest obecnie kuratorem Stasi-Musem.

Czytaj dalej „NIEMCY: STASI – skansen”

NIEMCY: „Archiwum Miejskie w Kolonii, jako instytucja, nie zawaliło się 3 marca 2009”

To optymistyczne stwierdzenie pochodzi z listu otwartego dra Ulricha Soeniusa Prezesa Fundacji Archiwów Gospodarczych Westfalii Nadrenii (Stiftung Rheinisch-Westfälisches Wirtschaftsarchiv zu Köln) i jednocześnie przedstawiciela Stowarzyszenia Archiwistów Niemieckich (VdA). Soenius jest tu wyrazicielem woli wielu środowisk w samej Kolonii i Niemczech, które podjęły: po pierwsze działania zmierzające do uratowania jak największej części zasobu, a po drugie jak najszybszej odbudowy kolońskiego archiwum.

Czytaj dalej „NIEMCY: „Archiwum Miejskie w Kolonii, jako instytucja, nie zawaliło się 3 marca 2009””