październik 2018

SZWAJCARIA: Zbyszka Bema pamięci…

Historia tego życia zaczęła się 101 lata temu. Jan Zbigniew Bem przyszedł na świat zamim Polska odzyskała niepodległość, a pożegnaliśmy go w sierpniu tego roku. W Szwajcarii był znaną osobistością nie tylko w środowisku Polonii. Był również znanym i szanowanym obywatelem Bad Ragaz w Gryzonii, gdzie mieszkał od wielu lat ze swoją żoną Krystyną. Był jednym z ostatnich już spośród żołnierzy 2 Dywizji Strzelców Pieszych gen. Prugara Ketlinga, którzy w 1940 roku zostali internowani w Szwajcarii. Jego życie jest znaczącą cześcią historii Polaków w Szwajcarii, internowania a następnie życia Polonii na niechcianej emigracji.

Zbigniew Jan Bem – autor i jego dzieło – Polska Studnia w Melchnau, 1940 r.
Fotografia ze zbiorów Fundacji ” Archiwum Helveto Polonicum ” sygn. AHP INTE-BEM_ 110

Urodził się 12 maja 1917 roku w Krakowie, do którego jego rodzice zmuszeni byli uciekać przed boleszewikami z Monastrzerzystek na Ukrainie. Jak sam mówił, jego życie zaczęlo się od uciekania i poprzedzone było wieloma niebezpiecznymi momentami. Gimnazjum matematyczno-przyrodnicze skończył w Krakowie, gdzie rodzina Bemów mieszkała na Woli Duchackiej. Już wówczas młodego i ciekawego życia młodzieńca intrygowały wapienne ścianki i olbrzymie głazy w pobliskich Krzemionkach. Było to zapowiedzią jego wielkiej życiowej pasji, taternictwa i alpinizmu. Zbigniew Bem był człowiekiem uzdolnionym w wielu kierunkach. Interesowały go przedmioty ścisłe, ale także miał talenty artystyczne – pięknie rysował, miał świetny słuch i piękny głos, był zamiłowanym aktorem. Po maturze wybrał jednak szkolę podchorążych w Włodzimierzu Wołyńskim. Rok przed wybuchem II Wojny Światowej rozpoczął studia na wydziale architektury Politechniki Lwowskiej. Tam też rozwijał swoje pasje artystyczne, zwłaszcza aktorskie i wokalne. Działał w amatorskim zespole teatralnym Towarzystwa Pracy Ziemi Czerwieńskiej, który miał propagować kulturę polską wsród Polaków i mniejszości narodowych. Wówczas myślał o zmianie studiów na akorskie lub muzyczne.

Czytaj dalej „SZWAJCARIA: Zbyszka Bema pamięci…”

CZECHY: Metodyka opracowania i opisu – części szczegółowe standardu ogólnego

W 2013 roku wydano w Pradze „Základní pravidla pro zpracování archiválií” – podręcznik zawierający ogólne standardy opracowania oraz opisu archiwaliów, a także obszerne kompletne przykłady opisu zespołów archiwalnych, inwentarze, hasła indeksowe i hasła wzorcowe opisu twórców. Przepisy były przygotowywane od końca XX wieku, a intensyfikacja i finalizacja prac nastąpiły od 2010 roku. Wtedy bowiem, na mocy porozumienia czeskich instytucji przechowujących dziedzictwo kulturalne – Archiwum Narodowego i Biblioteki Narodowej – oraz w ramach projektu INTERPI tworzony był system informatyczny, przeznaczony do stosowania w instytucjach pamięci. Dane sporządzone zgodnie z tym standardem i zgromadzone w systemie informatycznym można obecnie wyszukiwać na portalu badatelna.eu. W 2015 roku ukazało się drugie wydanie podręcznika „Základní pravidla…”, poprawione i uzupełnione.

Czytaj dalej „CZECHY: Metodyka opracowania i opisu – części szczegółowe standardu ogólnego”

FRANCJA: Droit(s) des archives – portal poświęcony prawu archiwalnemu

W styczniu 2015 r. Międzyministerialny Wydział Archiwów Francji i jego Biuro Dostępu do Archiwów i Rozpowszechniania Cyfrowego (Le Service interministériel des Archives de France et son Bureau de l’accès aux archives et de la diffusion numérique) uruchomiło portal archiwalny o nazwie „Prawo/prawa archiwalne” (Droit(s) des archives). Portal, jak piszą jego animatorzy, jest propozycją spojrzenia na otoczenie prawne, w którym funkcjonują archiwa, w szczególności ich zainteresowania nakierowane są na dostęp do archiwów publicznych we Francji.
Portal ukierunkowuje się na omawianie problematyki dostępu do archiwów publicznych, wyzwań prawnych związanych z wartościowaniem archiwaliów publicznych oraz praw pokrewnych, czyli powiązanych z eksploatacją i dostępem do archiwów jak np.: prawa do własności intelektualnej, prawo do ochrony wizerunku itp. Portal, w prawdzie adresowany jest do wszystkich, ale punkt ciężkości przesunięty jest w stronę użytkownika zawodowego, stad przyjęta formuła publikacji rozpraw.
Poruszane na portalu zagadnienia, jakkolwiek tyczą francuskiej rzeczywistości archiwalnej, to obejmują zagadnienia o charakterze uniwersalnym takie jak: rozpowszechnianie dokumentów publicznych w Internecie; dobór terminów upubliczniania dokumentów ze względu na ich typ, i formę; ochrona danych o charakterze osobowych czy jeden z ostatnich poważnych tekstów na temat RODO w archiwach publicznych, czy obowiązująca we Francji zasada, że jeśli w sprawie wniosku obywatela urząd milczy przez dwa miesiące to znaczy, że wniosek jest pozytywnie przyjęty.

Czytaj dalej „FRANCJA: Droit(s) des archives – portal poświęcony prawu archiwalnemu”

SZWECJA: 400 lat Archiwum Narodowego

Od 16 października 1618 roku, kiedy kanclerz Axel Oxenstierna podpisał Akt o Rijkzens Archivum, Archiwum Narodowe w Szwecji dba o zachowanie i ochronę źródeł historycznych. Początkowo stanowiło ono część Rady Królewskiej, a od 1878 ma status samodzielnej instytucji, Riksarkivet, która stopniowo rozwija się. W 1995 roku w jego skład weszło Archiwum Wojskowe, powołane w 1805 roku, zaś w roku 2010 włączono doń siedem archiwów regionalnych: w Vadstena (utworzone w 1899 r.), w Lund i Uppsali (1903 r.), w Visby (1905 r.), w Göteborgu (1911 r.), w Östersund (1928 r.) i w Härnösand (1935 r.).

Czytaj dalej „SZWECJA: 400 lat Archiwum Narodowego”

ROSJA: rosyjsko-białoruskie forum archiwalne w Nowogrodzie Wielkim

W dniu 3 października 2018 r. w siedzibie gubernatora Obwodu Nowogrodzkiego w Nowogrodzie Wielkim (w północno-zachodniej Rosji) miało miejsce spotkanie archiwistów Federacji Rosyjskiej i Republiki Białorusi. Delegacji rosyjskiej przewodniczył szef Federalnej Agencji Archiwalnej Andriej Nikołajewicz Artizow, białoruskiej – kierownik Departamentu Zarządzania Archiwami i Dokumentacją Ministerstwa Sprawiedliwości Republiki Białoruś Wiktor Josifowicz Kurasz.
Spotkania szefów służb archiwalnych i archiwów państwowych, których celem jest wymiana doświadczeń zawodowych i najnowszych rozwiązań metodologicznych oraz omawianie kwestii współpracy w dziedzinie archiwów, odbywają się corocznie, na zmianę w każdym z dwóch krajów. Tegoroczne spotkanie było poświęcone cyfryzacji dokumentów archiwalnych, a wystąpienia na forum dotyczyły takich aktualnych zagadnień, jak organizowanie odbioru dokumentów elektronicznych, zapewnienie długoterminowego przechowywania i przechowywania dokumentów w formie elektronicznej, organizowanie procesu technologicznego digitalizacji dokumentów archiwalnych, tworzenie i przechowywanie cyfrowych kopii dokumentów audiowizualnych, korzystanie z kopii cyfrowych w czytelni archiwum.

Czytaj dalej „ROSJA: rosyjsko-białoruskie forum archiwalne w Nowogrodzie Wielkim”

Polska: Warszawa, „Archiwa Niepodległej. Źródła do badań odzyskiwania przez Polskę niepodległości w archiwach państwowych”

W dniach 20-21 września 2018 r. odbyła się w Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych konferencja, w trakcie której pracownicy archiwów państwowych przedstawiali różnorodne wydarzenia związane z odzyskiwaniem przez Polskę niepodległości – w kontekście przedmiotowej dokumentacji, przechowywanej w archiwach państwowych. Część referatów dotyczyła sposobów popularyzacji tych dokumentów. Każde wystąpienie miało oryginalną myśl przewodnią, przybliżało frapujące fakty lub opinie, unikalne dokumenty, co składało się na różnorodną panoramę, znacznie wykraczającą poza pamiętną datę 11 listopada 1918 r. Większości wystąpień towarzyszyły prezentacje multimedialne, które pozwalały zgromadzonym w pełniejszy sposób zapoznać się z omawianymi źródłami historycznymi. Mariusz Olczak (Archiwum Akt Nowych) przedstawił „Archiwum Akt Nowych – Archiwum Niepodległej”. Przypomniał powstanie archiwum, które 3 października tego roku świętowało 100-lecie istnienia, jego dzieje i inicjatywy realizowane w 2018 roku, mające na celu przybliżenie Polakom i samej instytucji, i jej zasobu, i historii niepodległej Polski. Piotr Niedziela (Narodowe Archiwum Cyfrowe) zaprezentował jeden z obiektów wpisany w tym roku na Listę Krajową programu UNESCO Pamięć Świata – „Film „Polonia Restituta” z 1928 r. jako źródło do okresu odbudowy państwa polskiego”. Zgromadzeni mieli możliwość obejrzeć także fragmenty tego dzieła, w dużej mierze złożonego z kronik filmowych z częściowymi wstawkami fabularnymi. Fragmenty filmu przechowują w Polsce NAC i FINA, jednak autor wystąpienia wyraził nadzieję na odnalezienie kompletnego filmu – np. w Stanach Zjednoczonych, gdzie był przed wojną dystrybuowany.

Czytaj dalej „Polska: Warszawa, „Archiwa Niepodległej. Źródła do badań odzyskiwania przez Polskę niepodległości w archiwach państwowych””

Szwajcaria: Archiwum Federalne online – zawsze i wszędzie

Do 2021 roku Szwajcarskie Archiwum Federalne w Bernie będzie dostępne dla użytkowników wyłącznie w formie online.Cóż to w praktyce oznacza? Czy z archiwum zniknie czytelnia akt, do której pryzchodzą żywi ludzie. Wyglada na to, że taka jest wlaśnie przyszłość kreowana w szwajcarskim Archiwum Federalnym. Cel, jaki przez te dzialania ma zostać osiagniety, to w przypadku użytkowników indywidualnych udostępnienie zaawansowanych opcji wyszukiwania funkcjonujacych na urządzeniach mobilnych, a w przypadku administracji usprawnienie w zarządzaniu i łatwiejszy dostęp do własnych zasobów przekazanych do archiwum. W niedalekiej już przyszłości użytkownik będzie mógł korzystać ze wszystkich usług, do jakich zobowiązane jest prawnie archiwum federalne, niezależnie od lokalizacji i czasu tj. uzyskania informacji, przeprowadzenia badań i kwerend, przeglądu dokumentów, realizacji zamówienień na digitalizację oraz innych, bez względu na to, czy dokumenty są dostępne w archiwum w formie analogowej, czy cyfrowej Wizyta w czytelni nie będzie więc konieczna w perspektywie średnioterminowej.

Czytaj dalej „Szwajcaria: Archiwum Federalne online – zawsze i wszędzie”

NIEMCY: 88. Niemiecki Dzień Archiwów (88. Deutscher Archivtag) w dniach 25-28 września 2018 roku

W dniach 25-28 września w Rostoku odbył się Deutscher Archivtag, czyli zjazd archiwistów niemieckich. Organizatorem zjazdu jest Związek Niemieckich Archiwistek i Archiwistów (Verein der Deutscher Archivarinnen und Archivare e.V.). Impreza ta gościła po raz pierwszy w Rostoku i Meklemburgii-Pomorzu Przednim. Motywem zaproszenia zjazdu do Rostoku był jubileusz 800-lecia lokacji miasta (1218-2018), a także zbliżający się jubileusz 600-lecia powołania miejscowego uniwersytetu (1419-2019). Obrady odbywały się w hali widowiskowej Stadthalle Rostock, a zgromadziły ponad 700 uczestników. Wśród zaproszonych gości zagranicznych byli przedstawiciele stowarzyszeń archiwalnych z Austrii, Belgii, Czech, Polski, Węgier, Szwecji i Szwajcarii. Ponadto w pierwszym dniu obrad gościła kilkuosobowa delegacja władz archiwalnych z Chin.
Hasło tegorocznego zjazdu brzmiało Verlässlich, richtig, echt – Demokratie braucht Archive! (Zaufanie, prawda, autentyczność. Demokracja potrzebuje archiwów.). Stanowi ono wprowadzenie do głównego tematu zjazdu, czyli roli dokumentów w życiu człowieka i ich zabezpieczeniu, a także poszanowaniu praw człowieka, szczególnie przez służby państwowe w kontekście dokumentacji służb specjalnych w trakcie przechowywania i udostępniania materiałów archiwalnych.
Zjazd otworzył przewodniczący Związku Niemieckich Archiwistek i Archiwistów Ralf Jacob, a po wygłoszeniu powitalnych wystąpień przez przedstawicieli władz regionalnych, m.in. minister ds. oświaty, nauki i kultury landu Meklemburgia-Pomorze Przednie pani Brigit Hasse wykład inauguracyjny przedstawił deputowany do Bundestagu Hans Chrystian Ströbele: Geheimdienstakten ins Bundesarchiv – Neuregelung des Archivrechts. Stwierdził on, iż Archiwum Federalne obecnie nie ma możliwości nadzoru nad dokumentacja służb specjalnych (BND, BfV). Parlament niemiecki pracuje nad zmianą tego, aby Archiwum Federalne miało jednak wpływ na zabezpieczenie dokumentów wytwarzanych przez służby specjalne, aby społeczeństwa poprzez archiwa otrzymało kolejny element kontroli nad prawidłowym funkcjonowaniem tego typu instytucji, H.Ch. Ströbele podkreślił, iż będzie to kolejny gwarant zabezpieczenia praw człowieka.

Czytaj dalej „NIEMCY: 88. Niemiecki Dzień Archiwów (88. Deutscher Archivtag) w dniach 25-28 września 2018 roku”