Autor: Baniaque

CZECHY: Tragiczna śmierć dyrektor Archiwum Miejskiego w Ostrawie – Blaženy Przybylovej

Dnia 31 października 2017 r. w Ostrawie, na skrzyżowaniu ulic Sokolská třída i Na Hradbách pod kołami trolejbusu zginęła tragicznie archiwistka Blažena Przybylová – dyrektor Archiwum Miasta Ostrawy, była wiceprezes Stowarzyszenia Czeskich Archiwistów (w latach 2002-2008), laureatka medalu „Za Zasługi dla Czeskiej Archiwistyki”, autorka wielu publikacji, wystaw i przedsięwzięć popularyzatorskich.

PhDr. Blažena Przybylová urodziła się 7 marca 1952 r. w Ostrawie, gdzie też w 1970 r. ukończył szkołę średnią (Matice gymnázium), po czym podjęła studia archiwalne na Wydziale Filozoficznym ówczesnego Uniwersytetu im. Jana Evangelisty Purkyněgo w Brnie, które ukończyła w 1975 r. Po uzyskaniu magisterium podjęła pracę w Powiatowym Archiwum Państwowym w Blansku (Okresním archivu v Blansku). W 1977 r. została kierownikiem archiwum Hut i Stalowni w Bohuminie (Železárny a drátovny Bohumín), gdzie pracowała do 1992 r. W 1993 r. przeszła do pracy w Archiwum Miasta Ostrawy, gdzie w 1995 r. mianowano ją dyrektorem. Przyczyniła się znacznie do rozbudowy, unowocześnienia oraz wzrostu znaczenia tej placówki. W 2013 r. była jednym z głównych organizatorów 15 Krajowej Konferencji Archiwistów Czeskiej Republiki. W ostatnich miesiącach organizowała obchody 750-lecia pierwszej pisemnej wzmianki o mieście, co zaowocowało wydaniem kilku publikacji książkowych. Ostatnią z nich był encyklopedyczny podręcznik „Ostrawa w datach” (Ostrava v datech).

Czytaj dalej „CZECHY: Tragiczna śmierć dyrektor Archiwum Miejskiego w Ostrawie – Blaženy Przybylovej”

Czechy. Tajemnice barokowej książki – wystawa w Litomieřicach

Bardzo interesującą wystawę oraz warsztaty edukacyjne przygotowały dwie instytucje naukowo-kulturalne z czeskich Litomieřicach, pięknego i starego miasta biskupiego w północnych Czechach. Dzięki współpracy tamtejszego Muzeum Regionalnego oraz Okręgowego Archiwum Państwowego w najbliższy czwartek 9 listopada 2017 r., w salach Muzeum, punktualnie o godzinie 17:00, otwarta zostanie wystawa pt. „Tajemnice barokowej książki” (Tajemství barokní knihy).

Przygotowywana wystawa ma za zadanie ukazać szerokiej publiczności barwną opowieści o rzemiosłach związanych z książką. Odwiedzający będą mogli dowiedzieć się, jak mozolny i skomplikowany był niegdyś proces produkcji książek, jakich narzędzi i materiałów używano do ich wytworzenia, jakie techniki dekoracyjne pojawiły się i jakie stosowano przy oprawianiu barokowych woluminów. Nie zabraknie też autentycznych eksponatów z XVII i XVIII wieku, jakie zachowały się do naszych czasów.

Czytaj dalej „Czechy. Tajemnice barokowej książki – wystawa w Litomieřicach”

SZWAJCARIA: Wszystko zaczyna się od pasji. 20 lat działalności Fundacji „Archivum Helveto-Polonicum” we Fryburgu

20 lat temu na szwajcarskiej mapie kulturalno – naukowej  zaistniała  Fundacja „Archivum Helveto-Polonicum” – instytucja ważna z punktu widzenia polskiej obecności w tym kraju.  Związana jest ona ścisłe z Fryburgiem, pięknym miastem  kantonalnym u stóp Preaplów Fryburskich. To miasto miało szczęście do Polaków, lub też Polacy mieli szczęście do Fryburga. W samym Fryburgu, w gotyckiej katedrze św. Mikołaja można podziwiać przepiękne witraże Józefa Mehoffera, a swoje miejsce w życiu naukowym miasta zaznaczyli Józef Wierusz-Kowalski, Ignacy Mościcki, Gabriel Narutowicz czy ojciec Józef  Bocheński.
W wyniku zbiegu okoliczności polegających na splocie losów ludzkich i wielkiej historii, po ogłoszeniu stanu wojennego 13.12.1981 r. w Polsce, Jacek i Ludwika Sygnarscy, wówczas pracownicy Instytutu Geofizyki w Toruniu zmuszeni zostali do pozostania w Szwajcarii, która stała się w sposób niezamierzony ich drugą  ojczyzną.  Przewrotnie można skonkludować, że wakacyjny wyjazd w  1981 do wujka dr Antoniego Brableca, byłego żołnierza 2 Dywizji Strzelców Pieszych, legł u podstaw powstania ważnego ośrodka polskości, który zgromadził największe w Szwajcarii polskie zbiory biblioteczne i archiwalne.  Nic nie dzieje  się jednak całkowicie przypadkowo i czynnik   ludzki zawsze jest najważniejszy. Jacek Sygnarski zabrał do Szwajcarii swoje pasje kolekcjonerski, których nie porzucił, asymilując się w nowej rzeczywistości, równoważąc wartości MIEĆ  i BYĆ.  

Czytaj dalej „SZWAJCARIA: Wszystko zaczyna się od pasji. 20 lat działalności Fundacji „Archivum Helveto-Polonicum” we Fryburgu”

ROSJA: „Dokumentacja w społeczeństwie informacyjnym” – konferencja

W dniach 21-22 listopada 2017 r. w Moskwie, w siedzibie Rosyjskiego Archiwum Państwowego Historii Społeczno-Politycznej (Российский государственный архив социально-политической истории), odbędzie się XXIV Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Praktyczna na temat „Dokumentacja w społeczeństwie informacyjnym: aktualne problemy zarządzanie dokumentami elektronicznymi”.
Organizatorzy konferencji zaplanowali dyskusje na temat m.in.: dokumentów elektronicznych jako przedmiotu zarządzania dokumentacją i badań archiwalnych, problemów prawnych w zarządzaniu dokumentacją elektroniczną, kwestii bezpieczeństwa informacji w pracy z nimi, problemów ze szkoleniem specjalistów od zarządzania dokumentami elektronicznymi, metodologii i metodyki długoterminowego ich przechowywania, międzynarodowych standardów zarządzania dokumentami elektronicznymi, doświadczeń zagranicznych w zarządzaniu tego rodzaju dokumentacją w pracy bieżącej i w archiwach, czy wreszcie elektronicznych dokumentów audiowizualnych (problemów z kompletowaniem, przechowywaniem, ewidencją i użytkowaniem).

Więcej: XXIV Международная научно-практическая конференция «Документация в информационном обществе: актуальные проблемы управления электронными документами»

oprac. Edyta Łaborewicz
Archiwum Państwowe
we Wrocławiu Oddział w Legnicy

POLSKA: Wrocław, 200-lecie Ossolineum

W dniach 18-20 października 2017 r. odbyła się na Uniwersytecie Wrocławskim Konferencja Jubileuszowa „200 lat Ossolineum”. Patronat Honorowy nad wszystkimi uroczystościami jubileuszowymi objął Prezydent RP Andrzej Duda – w głównej czerwcowej uroczystości wziął udział. Październikowe naukowe wydarzenie zgromadziło wielu uczestników i miało interesujący przebieg. Oprócz możliwości wysłuchania ponad 50 wystąpień – przygotowanych przez prelegentów z Polski i z zagranicy (głównie z Lwowskiej Narodowej Naukowej Biblioteki Ukrainy im. W. Stefanyka) – oraz dyskusji na forum i w kuluarach, organizatorzy oferowali także zwiedzanie wystawy jubileuszowej w gmachu Ossolineum oraz działającego od 2016 r. Muzeum „Pana Tadeusza”. Obie ekspozycje zainteresowały tak wiele osób, że zwiedzających trzeba było podzielić na dwie grupy.


Dr Adolf Juzwenko, dyrektor Ossolineum, i dr Mariusz Dworsatschek, zastępca dyrektora

Wystąpienia były połączone w sesjach tematycznych: Wokół Ossolineum – Ossolineum dawniej i Ossolineum dziś, Ossolińskie kolekcje I i II, Muzea i ich kolekcje I i II, Działalność wydawnicza, W kręgu czasopism, Ossolińskie varia, Ludzie i ich dzieła, Mecenasi i kolekcjonerzy I i II oraz Lwowskie instytucje kultury do 1945 r. Już pierwsze głosy w sesji wprowadzającej – dr. Adolfa Juzwenki (dyrektor Zakładu Naukowego im. Ossolińskich, dalej: ZNiO), dr. hab. Jerzego Zdrady (przewodniczący Rady Kuratorów ZNiO), dr. Tomasza Makowskiego (dyrektor Biblioteki Narodowej) i prof. dr. hab. Zdzisława Pietrzyka (dyrektor Biblioteki Jagiellońskiej) umożliwiły uczestnikom wejście w świat Polaków, którzy po III rozbiorze podjęli walkę o zachowanie tożsamości narodowej. Za jej przejaw uznając dzieła kultury i nauki, ratowali je i gromadzili przez wiele lat. Naród, Kultura, Nauka, Tożsamość – to naturalne tematy poruszane w wielu wystąpieniach, dotyczących nie tylko Jubilata. Trudniej wyliczyć nazwiska darczyńców (poświęcono im odrębną publikację – „Księgę darczyńców Zakładu Naukowego im. Ossolińskich”) i Polaków zasłużonych w trosce o zachowanie pamiątek przeszłości i rozwój nauki w różnych jej przejawach. Oprócz Ossolińskich, najczęściej wspominano rodziny Lubomirskich, Pawlikowskich, Załuskich, Czartoryskich, Skarbków, Lanckorońskich, i kolejnych dyrektorów ZNiO: Franciszka Siarczyńskiego, Augusta Bielowskiego, Wojciecha Kętrzyńskiego, Ludwika Bernackiego i Mieczysława Gębarowicza.

Czytaj dalej „POLSKA: Wrocław, 200-lecie Ossolineum”

Szwajcaria: Warto rozmawiać – wartościowanie dokumentacji w Szwajcarskim Bundesarchiv w konsultacji społecznej

Wartościowanie dokumentacji to odpowiedzialne i bardzo niejednoznaczne zagadnienie. Jakie dokumenty pozostawić do tzw. „wieczystego” przechowywania, a co wybrakować i przepuścić nieodwracalnie przez niszczarkę?. Podejmowane w danej chwili przez archiwa decyzje będą kształtowały bowiem wiedzę następnych pokoleń o przeszłości.  Pomimo istnienia narzędzi w postaci zdefiniowanych kryteriów oceny dokumentacji czy wykazów akt, dylematy pozostają. Jak wskazuje praktyka konieczna jest tu ciągła weryfikacja i aktualizacja narzędzi wartościujących dokumentację
Szwajcarskie Archiwum Federalne od 2012 roku publikuje Bewertungsentscheide, czyli decyzje wartościujące dokumentację. Odnoszą się one zarówno do dokumentacji już wytworzonej – decyzje retrospektywne, jak również do dokumentacji, która będzie powstawać w przyszłości – decyzje prospektywne. Decyzje te są wiążące wyłącznie dla urzędów i instytucji federalnych a więc urzędu kanclerza federalnego –odpowiednika urzędu prezesa rady ministrów oraz ministerstw konfederacji szwajcarskiej.

Czytaj dalej „Szwajcaria: Warto rozmawiać – wartościowanie dokumentacji w Szwajcarskim Bundesarchiv w konsultacji społecznej”

FRANCJA: Doświadczenie chaosu – francuska wystawa o stratach w zasobie

W dniach 17 maja – 18 września w Paryżu w Hotel de Soubise miała miejsce wystawa zatytułowana; Doświadczenia chaosu. Zniszczenia, rabunki i ochrona archiwaliów (1789 – 1945). Źródła informacji i archiwalia, podobnie jak dzieła sztuki i książki są pamięcią państw i osób. Są pożądanym łupem, strategiczną informacją w czasach konfliktów. Czas chaosu przynosi nieodwracalne szkody, jak piszą autorzy wystawy i publikacji o niej: “Niszczenie i rabunek archiwaliów skutkują nieobecnością”. W jaki sposób zatem przygotować wystawę i napisać książkę o nieobecności ? Wystawie towarzyszy 161 stronicowa publikacja pod takim samym tytułem jak wystawa, wydaną przez archiwa państwowe i Presse universitaires de Rennes. Jak napisano we wstępie inspiracją, która skłoniła francuskie środowisko archiwalne do podjęcia tematu bezpowrotnie utraconych archiwaliów było zniszczenie przez państwo islamskie rękopisów Timbuktu w 2013 r. Zamysł, zainspirowany kulturową tragedią w Timbuktu, okazał się obszerny i objął okres od 1789 r. do 1945 r. Rewolucja francuska był pierwszym tumultem, którego ofiarą padały zasoby archiwalne znajdujące się głównie w zdobywanych przez rewolucjonistów i niszczonych siedzibach szlacheckich, kościołach i klasztorach. I choć francuskie “Archives national” jest, na swój sposób, dzieckiem rewolucji, bo zostało powołane w 1790 r., to przeprowadzone, właśnie przez nie dość restrykcyjne, brakowanie dokumentacji,  przyczyniło się do znacznych strat archiwaliów “Ancien Régime” głównie w tych obszarach. Symbolem niszczycielskiego oddziaływania na spuściznę historyczną jest wygrawerowana na metalowej płycie w 1792 r., Deklaracja praw człowieka z 1789 r., która w wyniku pożaru w dniu 5 maja 1793 r. spłonęła tak, że metal uległ odkształceniom i częściowemu stopieniu. Wiele archiwaliów zostało zrabowane przez rewolucjonistów, a później w różny sposób uległo zniszczeniu. W okresie Cesarstwa napoleońskiego prowadzono scentralizowaną politykę archiwalną przez co w Paryżu znalazły się dokumenty papieskie francuskich prowincji watykańskich oraz włączanych poprzez wcześniejsze aneksje państewek niemieckich. Spora część tej dokumentacji, zgromadzona w siedzibie archiwów w Hotel Soubise, uległa zniszczeniu w trakcie dziewiętnastowiecznych rozruchów rewolucyjnych w Paryżu.

Czytaj dalej „FRANCJA: Doświadczenie chaosu – francuska wystawa o stratach w zasobie”

POLSKA: Warszawa. Konferencja „Dni Digitalizatora” 2017

W dniach 27-28 września 2017 r. odbyła się w Warszawie 5. edycja Dni Digitalizatora, zorganizowanych przez Narodowe Archiwum Cyfrowe (poprzednie DD). Tematyka tegorocznego spotkania skupiła się głównie wokół zagadnień zarządzenia nr 14 Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z dnia 31 sierpnia 2015 r. w sprawie digitalizacji zasobu archiwów państwowych (dalej: zarządzenie). W spotkaniu wzięli udział przedstawiciele Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, archiwów państwowych oraz innych.

Konferencję otworzył dr Wojciech Woźniak Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych. Podkreślił, że w związku ze zmieniającymi się technologiami zmiana zarządzenia lub przygotowanie nowego dokumentu jest niezbędne i oczekiwane. Wyraził potrzebę zastanowienia się nad zasadnością obecnie stosowanych parametrów digitalizacji materiałów oraz zastosowania innych formatów zapisu cyfrowego z uwzględnieniem rozdzielczości mniejszej od zalecanej. Podkreślił, że digitalizacja powinna być postrzegana jako fragment procesu udostępniania, które stanowi jedno z głównych działań archiwów państwowych. Nawiązał również do opracowywanej Strategii digitalizacji zasobu archiwów państwowych, której celem jest usprawnienie procesu digitalizacji zasobu archiwów państwowych. W 2018 roku archiwa państwowe będą priorytetowo digitalizować materiały audiowizualne oraz materiały związane z odradzaniem się państwowości polskiej, w związku z obchodami 100. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości.

Anna Czajka (AGAD), w wystąpieniu „Przygotowanie konserwatorskie materiałów archiwalnych”, podkreśliła wagę konserwacji archiwaliów przed ich zdigitalizowaniem. Omówiła 4 grupy konserwatorskie, do których powinny zostać zakwalifikowane materiały archiwalne przeglądane pod kątem digitalizacji. Zaapelowała o systematyczny przegląd archiwaliów z uwzględnieniem kryteriów oceny stanu ich zachowania. Zwróciła uwagę na różnice pomiędzy konserwacją masową a profilaktyką konserwatorską, obejmującą drobne naprawy. Odniosła się do priorytetu digitalizacyjnego materiałów audiowizualnych, jednocześnie podkreślając, że ich digitalizacja wymaga uprzednio identyfikacji, a przede wszystkim oceny stanu zachowania.

Czytaj dalej „POLSKA: Warszawa. Konferencja „Dni Digitalizatora” 2017”

VII Powszechny Zjazd Archiwistów Polskich

W dniach 20-21 września 2017 odbył się w Kielcach kolejny zjazd archiwistów, który objął patronatem Prezydent RP Andrzej Duda. Tegorocznym hasłem była „Archiwistyka bez granic”. Zjazd przyjął formę wielowątkowej konferencji, w ramach której odbyło się 5 warsztatów, 19 paneli, jedno forum i 4 sesje plenarne (program). Wystąpiło na nich stu kilkudziesięciu referentów z instytucji polskich i zagranicznych, a kolejni brali udział w dyskusjach. Obrady miały miejsce głównie w budynkach Politechniki Świętokrzyskiej, a dwa panele w archiwach kieleckich – państwowym i kościelnym. W związku z tym, że wydarzenia odbywały się równolegle, niemożliwe było wzięcie udziału we wszystkich, i z tego powodu nasza relacja jest niepełna. Głosy pozjazdowe można poznać także np. na Ifar.

Przed rozpoczęciem Zjazdu odbyły się pierwsze panele i warsztaty, które często, ze względu na dużą liczbę uczestników, też miały formę prezentacji i wykładów z elementami dyskusji.
Warsztaty „Obsługa użytkowników trudnych, czyli o tym jak nie dać się zaskoczyć” przygotowała i poprowadziła Marlena Jabłońska. Przybrały one formę dyskusji, wymiany myśli i doświadczeń dotyczących procesu udostępniania materiałów archiwalnych oraz sposobów postępowania z różnymi typami tzw „trudnych” klientów. Całość warsztatów została wzbogacona o prezentację przygotowaną przez moderatorkę. Przedstawiła ona najważniejsze kwestie związane z cyklem udostępniania dokumentacji archiwalnej. Jako pierwszą wskazała udostępnianie jako najważniejsze zadanie i funkcję archiwum. Wyartykułowany został tu jednocześnie wniosek, iż udostępnianie archiwaliów rozpoczyna się już w momencie uświadomienia sobie potrzeby skorzystania ze źródeł archiwalnych. Następnie M. Jabłońska omówiła cały proces udostępniania i opisała jego kontekst, rozumiany jako określenie tematu poszukiwań oraz zasad udostępnienia sformułowanych w sposób konkretny i zrozumiały dla użytkownika. Jako kolejny punkt zwrócono też uwagę na uczestników procesu – archiwistę i użytkownika oraz ich relacje. Na podstawie omawianego problemu rozwinęła się dyskusja na temat roli jaką archiwiści – pracownicy pracowni naukowych w archiwach – spełniają w procesie udostępniania. Pojawiły się głosy, że coraz częściej archiwista przybiera niejako rolę nauczyciela i przewodnika w całym cyklu udostępniania, szczególnie wobec tzw. „nowych” użytkowników, odwiedzających pracownie po raz pierwszy, lub takich, którzy nie są odpowiednio merytorycznie przygotowani do prowadzenia poszukiwań archiwalnych. Następnie omówione zostały procedury i techniki udostępniania w sytuacjach trudnych, tj. brak pomocy ewidencyjnych, odmowa dostępu do materiałów archiwalnych, niesprzyjające warunki pracy. W dyskusji stwierdzono, że cechą, jaką powinien odznaczać się archiwista w tzw. „trudnej sytuacji” z klientem jest asertywność oraz umiejętność jasnego i czytelnego argumentowania swoich racji, dotyczących np. odmowy udostępnienia materiałów archiwalnych.

Czytaj dalej „VII Powszechny Zjazd Archiwistów Polskich”

POLSKA: AGAD, Wystawa „Tadeusz Kościuszko – człowiek i bohater”

„Ja, TADEUSZ KOŚCIUSZKO, przysiegam w obliczu Boga całemu Narodowi Polskiemu, iż powierzonej mi władzy na niczyj prywatny ucisk nie użyję, lecz jedynie jej dla obrony całości granic, odzyskania samowładności Narodu i ugruntowania powszechnej wolności używać będę. Tak mi Panie Boże dopomóż i niewinna męka Syna Jego.”
Taką przysięgę złożył 24 marca 1794 na krakowskim rynku, obejmując funkcję Najwyższego Naczelnika Siły Zbrojnej Narodowej. Pełnił ją do 10 października tego roku, kiedy został ranny w bitwie pod Maciejowicami i dostał się do niewoli rosyjskiej.
W tym roku, 15 października, mija 200 lat od śmierci Naczelnika. Sejm ustanowił rok 2017 Rokiem Tadeusza Kościuszki. Stało się to okazją do przypomnienia i uczczenia jego osoby. W ramach XXI Festiwalu Nauki Polskiej w Archiwum Głównym Akt Dawnych zorganizowano poświęconą jego osobie wystawę. Prezentowane na niej dokumenty i starodruki, przechowywane w zasobie i bibliotece AGAD, ujęto w pięciu tematach:
Szkoła Rycerska – Kościuszko uczył się w niej w latach 1765-1769, jako jeden z pierwszych kadetów. Później kontynuował naukę w Paryżu – na wystawie pokazano list jego i Józefa Orłowskiego do Stanisława Augusta Poniatowskiego w sprawie wsparcia wyjazdu do Francji.
Służba w wojsku polskim – w latach 1789-1792, w tym czasie odznaczył się bohaterską postawą „w obronie Konstytucji 3 Maja” w czasie wojny z Rosją. Jako druga osoba został odznaczony złotym medalem Virtuti Militari w 1792 r. Na wystawie pokazano m.in. patent z 12 X 1789 na rangę generał majora w wojsku koronnym i relację o bitwie pod Włodzimierzem opublikowaną w „Gazecie Narodowej i Obcej”.

Czytaj dalej „POLSKA: AGAD, Wystawa „Tadeusz Kościuszko – człowiek i bohater””