Naukowy Portal Archiwalny
Archiwum Narodowe w Pradze w swojej siedzibie przy ul. Archivni 4 (Praha – Chodovec), otworzyło 10 września 2013 r. bardzo interesującą wystawę fotografii i dokumentów obrazujących praskie wydarzenia z inwazji państw Układu Warszawskiego w 1968 r. na Czechosłowację. Wystawę można zwiedzać od poniedziałku do czwartku w godzinach od 9:00 do 17:00. Wystawa będzie czynna do 31 grudnia 2013 r. Wstęp wolny.
Czytaj dalej „Czechy. Wystawa fotografii z sierpnia 1968 r. w Archiwum Narodowym w Pradze”
19 września 2013 r., z okazji uroczystości związanych z konsekracją kościoła katedralnego Rosyjskiej i Nowo-Nachiczewańskiej Eparchii (diecezji) Ormiańskiego Kościoła Apostolskiego (na terenie znajdującego się w Moskwie, należącego do niego nowego kompleksu świątynnego), odbyło się uroczyste otwarcie wystawy „Ormianie w Moskwie. Podróż historyczna”.
Wystawa jest efektem współpracy Federalnej Agencji Archiwów i Centralnego Archiwum Państwowego miasta Moskwy z Archiwum Narodowym Armenii i Rosyjską i Nowo-Nachiczewańską Eparchią Ormiańskiego Kościoła Apostolskiego, innych archiwów i muzeów Rosji i Armenii, organizacji pozarządowych i moskiewskich kolekcjonerów.
Otwarcia dokonali zastępca szefa Federalnej Agencji Archiwów W. P. Tarasow, zastępca szefa Departamentu Archiwów Miasta Moskwy M.M. Gorinow, wicepremier Armenii, minister administracji terytorialnej A. Geworgian, zastępca dyrektora Centralnego Archiwum Państwowego miasta Moskwy J.W. Agiejew, zastępca dyrektora Archiwum Narodowego Armenii S. Mirzojan oraz głowa Rosyjskiej i Nowo-Nachiczewańskiej Eparchii, biskup Ezras Nersisjan.
Eksponaty – kroniki, dokumenty, ikony, rzadkie fotografie rodzinne, sztuka użytkowa, książki, listy, grawerunki, pamiątki różnego rodzaju – odzwierciedlają ponad pięćset lat historii ormiańskiej wspólnoty Moskwy – od końca XIV do początku XX wieku, wielowiekową integrację między grupami etnicznymi ormiańską i rosyjską i ich wzajemne przenikanie się. Wiele z wystawionych materiałów pokazano publicznie po raz pierwszy. Unikatowe dokumenty archiwalne oraz fotografie zaświadczają, że Rosja była jednym z krajów najbardziej gościnnych i przyjaznych dla narodu ormiańskiego.
Z racji miejsca i okoliczności, szczególne miejsce na wystawie zajmują materiały dotyczące historii Kościoła ormiańskiego w Moskwie.
Czytaj dalej „Rosja: Wystawa „Ormianie w Moskwie. Podróż historyczna””
Morawskie Archiwum Krajowe w Brnie (Moravský zemský archiv v Brně) jest jednym z inicjatorów, współorganizatorów oraz gospodarzy bardzo interesującego kolokwium naukowego, nad bardzo ważnym dla dziejów naszych południowych sąsiadów zagadnieniem, mającym decydujący wpływ na ostateczny upadek przedwojennej Czechosłowacji, a mianowicie mniejszości niemieckiej i jej separatystycznych dążeń z okresu hitlerowskiego. Okazja do podjęcia tematu jest zbliżająca się 75 rocznica podpisania umowy monachijskiej, która w praktyce doprowadziła do całkowitego podporządkowania młodego państwa czechosłowackiego hitlerowskim Niemcom.
Interesujące to spotkanie, pod tytułem: „Czesi i Niemcy w międzywojennej Czechosłowacji”, przygotowywane jest we współpracy z Europejskim Towarzystwem Historii Prawa (The European Society for History of Law) i Zakładem Historii Państwa i Prawa Wydziału Prawa Uniwersytetu im. Masaryka w Brnie (Katedra dějin státu a práva Právnické fakulty Masarykovy univerzity v Brně). Odbędzie się w środę, 23 październik 2013 r., w Sali Wielkiej Morawskiego Archiwum Krajowego w Brnie.
Przypomnijmy, iż w układzie monachijskim, zawartym w 1938 r. przez cztery mocarstwa europejskie, Czechosłowacja została zmuszona do ustąpienia swoich zachodnich i północnych terytoriów przygranicznych na rzecz hitlerowskich Niemiec. Było to zwieńczenie działań Partii Niemców Sudeckich Konrada Henleina i ukoronowanie wysiłków niemieckich nazistów, zmierzających do rozbicia demokratycznej Czechosłowacji, co stanowiło jeden z kamieni milowych do zdominowania Europy. Umowa monachijska jest przykładem polityki ustępstw – „appeasementu”.
Czytaj dalej „CZECHY: Sympozjum na temat międzywojennych stosunków Czechów i Niemców”
Ta inwestycja archiwalna przeszła wszelkie oczekiwania. Oprócz tego, ze jest niezwykle efektowna wizualnie, to pochłonęła już 200 milionów Euro i otacza ją aura skandalu. Utworzone w 2004 roku Landesarchiv Nordrhein-Westfalen powstało z połączenia państwowych instytucji archiwalnych landu Północna Nadrenia Westfalia. Główna siedziba archiwum znajduje się w Düsseldorfie, ale dotychczas zachowano również trzy oddziały w Brühl (Abteilung Rheinland), Münster (Abteilung Westfalen) i Detmold (Abteilung Ostwestfalen-Lippe). Działające obecnie w 4 lokalizacjach archiwum, w 2014 roku znajdzie prawdopodobnie swoją „przystań” w Duisburgu. Wybrano efektowną, ale również kontrowersyjną lokalizację na nadbrzeżu portowym Renu – stary spichlerz zbożowy z 48 metrową wieżą oraz budynkiem zaprojektowanym w kształcie fali o łącznej długości ponad 200 metrów.
Źródło: Chronik des Landesarchiv-Skandals
Czytaj dalej „NIEMCY: Westfalska afera budowlana z archiwum w tle.”
Studia i materiały
Zuzanna Jaśkowska (UAM) w tekście pt. “Hiszpańskie archiwa w sieci – Portal de Archivos Españoles (PARES)” przedstawia portal, który działa od 2007 r.; gromadzi i udostępnia informacje o zasobie 11 państwowych archiwów hiszpańskich oraz zamieszcza skany materiałów archiwalnych (w 2012 r. 30 mln skanów). Niestety, interfejs portalu jest tylko w języku hiszpańskim, co dość znacznie utrudnia dostęp do niego użytkowników zagranicznych. Na PARES można korzystać też z tematycznych baz danych, dot. m.in. ruchów migracyjnych w Ameryce oraz hiszpańskiej wojny domowej.
Następnie Piotr Bewicz (UMK) w artykule “Appraisal and disposal. Dyskurs archiwistyczny o selekcji archiwalnej na łamach “The American Archivist” omawia kilka artykułów, które w znaczący sposób odzwierciedlają poglądy i koncepcje dot. selekcji archiwistów amerykańskich oraz znanej archiwistki niemieckiej Angeliki Menne-Haritz. Jest to niezwykle ciekawy tekst, przedstawiający także praktyczne aspekty podejmowanych w Ameryce działań w zakresie oceny i selekcji dokumentacji.
26 lipca 2013 r. Międzynarodowa Rada Archiwów zaprezentowała wybór wielojęzycznej terminologii archiwalnej. Projekt, opisany na portalu MRA, jest efektem prac Sekcji Edukacji Archiwalnej i Szkolenia Archiwistów MRA (ICA-SAE), a raczej grona ludzi reprezentujących różne środowiska, skupionych wokół projektu INTERPARES, rekrutowanych bez pośrednictwa archiwów narodwoych czy zarządów archiwów krajowych. Brało w nich udział ok. 40 osób – studentów, badaczy, archiwistów z 15 krajów. « Wybór » zawiera terminologię zastosowaną w projekcie INTERPARES oraz proponowaną przez MRA. Przedstawiona baza danych nie pretenduje do miana słownika, lecz określona została jako « zbiór wielojęzycznych terminów archiwalnych ».
Projekt, zainicjowany przez Lucianę Duranti (Uniwersytet Kolumbii Brytyjskiej, Vancouver, Canada), został włączony w działania Komisji Programowej MRA (PCOM) w 2010 (zob.: http://www.wien2004.ica.org/fr/2009/12/18/imaginez-et-cr-er-votre-projet-pcom-nouvel-appel-projets). Otrzymał nazwę « wielojęzyczny słownik archiwalny on-line” (“Multilingual Archival Dictionary Database, lub Online Archival Terminology Dictionary”) i zostal przyjęty na sesji PCOM w Oslo, 13 września 2010 r. Nie został jednak zintegrowany z innymi projektami MRA.
W projekcie uczestniczył Roland Kiper, doktorant w dziedzinie archiwistyki w Instytucie Historii Uniwersytetu Wrocławskiego, specjalizujący się w badaniach porównawczych modelu archiwistyki francuskiej i polskiej. Przygotowania części polskojęzycznej polegały na zebraniu terminologii stosowanej w polskiej literaturze, jednakże bez tłumaczenia słownictwa INTERPARES. Zadania tego nie podjęto po stwierdzeniu braku adekwatności z metodycznego punktu widzenia – terminologia glosariusza INTERPARES wydawała się uczestnikom projektu dyskusyjna w polskim kontekście. Trzeba stwierdzić, że nie zakładano przygotowania nowego słownika, jako że ta praca mogałby być raczej dziełem zespołu specjalistów, zarówno w dziedzinie archiwistyki, jak i lingwistyki, a nie pojedynczej osoby. Wybrana metoda objęła więc dokonanie wyboru z dostępnej literatury polskiej. W części francuskojęzycznej współpraca ograniczyła się do konsultowania terminów francuskich, z rozróżnieniem jednakże terminologii frankofońskiej Kanady i Francji.
Czytaj dalej „MRA: Terminologia archiwalna – działania o zakresie międzynarodowym”
Ukazał się lipcowy numer informatora Flash. Periodyk jest co pół roku (ukazuje się w lipcu i grudniu) przynosi informacje z działalności Międzynarodowej Rady Archiwów. Omawiany numer poświęcony jest w w większej części działalności FIDA (Fund for Archival Development, Fundusz Rozwoju Archiwów). Fundusz został powołany przed laty w celu wsparcia rozwoju archiwów i archiwistyki w krajach rozwijających się. W latach 2005- 2008, w związku z kryzysem finansowym, jaki przezywała Międzynarodowa Rada Archiwów, praktycznie nie funkcjonował. W 2009 r. wyłoniono nowe władze FIDA, na czele którego stanęła była dyrektor archiwów narodowych Wielkiej Brytanii Sarah Tyacke. Fundusz rozpoczął swoją prace rozporządzając kwotą lekko przekraczającą 100 tys. euro. W jej ramach rozpoczęto realizacje kilku programów, w tym ochronę spuścizny audiowizualnej Afryki podjęta przez branżę regionalną ESARBICA ( Branża Afryki Wschodniej i Południowej). Zorganizowano szkolenia dla uniwersytetów i archiwów Zimbabwe, Botswany, Kenii, Mozambiku i Namibii. FIDA wsparł także podjęty w Mozambiku program budowy strategii zarządzania dokumentami i archiwizacją o nazwie SNAE (Narodowy System Archiwów Państwowych – The National System of State Archives). Poza Afryką, FIFA sfinansował także kształcenie dla archiwisty z Fidżi w archiwach Nowej Zelandii oraz projekt kształcenia archiwistów Wysp Salomona.
Podobnie jak w Polsce, w Szwajcarii wykazy akt stanowią podstawę rzeczowego i zgodnego z prawem zarządzania dokumentacją. Inne umiejscowienie gmin w systemie prawnym Szwajcarii jak również daleko bardziej zaawansowane regulacje dotyczące zarządzania dokumentacją elektroniczną sprawiają, iż obok wielu analogicznych rozwiązań jak w systemie obowiązującym w Polsce, wiele rozwiązań jest nowatorskich, nie znajdujących bezpośredniego przełożenia w praktyce polskiej. W samej Szwajcarii nie ma też jednolitych unormowań w zakresie zarządzania dokumentacją w organach gminnych, gdyż każdy z kantonów, a w szczególności archiwa kantonalne regulują to dla własnego terytorium. Ponadto wprowadzanie zaktualizowanych wykazów akt pozostawia się do decyzji samych gmin, a wprowadzanie w nich zmian pozostaje również w ich gestii, po uzgodnieniach z archiwum kantonalnym. Szerzej o archiwach gminnych w kantonie Zurych pisaliśmy już na łamach Archnetu.
Kantonalne prawo archiwalne (LS 432.111, § 8 Abs. 4) wymaga od podmiotów publicznych stosowania wykazów akt. Od początku lat 80-tych Archiwum Państwowe Kantonu Zurychu (Staatsarchiv des Kantons Zürich) opracowywało dla instytucji publicznych w tym gmin, wzorcowe wykazy akt, które powinny odzwierciedlać aktualne zadania tych instytucji. Opublikowane przykładowe wykazy akt bazują na zasadach zarządzania informacją zawartych w „Leitfaden zur Führung von Gemeindearchiven im Kanton Zürich”.
Czytaj dalej „SZWAJCARIA: Zmiany we wzorcowych wykazach akt dla instytucji gminnych kantonu Zurych.”
Ukazał się specjalny numer periodyku Comma nr 2011-2. Comma jest najważniejszą publikacją Międzynarodowej Rady Archiwów poświęconą zagadnieniom absorbującym międzynarodową społeczność archiwalną. Najnowszy numer jest szczególnie ważny ponieważ w całości został poświęcony standaryzacji w archiwach, a szczególnie wdrażaniu międzynarodowych standardów archiwalnych w archiwistykach narodowych. Numer otwiera wstęp przewodniczącej Komitetu Norm i Dobrej Praktyki (ICA/CBPS) Marion Beyea (Dyrektor Archiwów Prowincji Nowy Brunszwik w Kanadzie). Ten niedługi tekst niezwykle celnie, w trzech słowach, oddaje to co dzieje się wokół norm międzynarodowych w archiwistyce: frustracja, ograniczenia, wartość. Patrząc na funkcjonowanie standardów w Polsce nie sposób nie zgodzić się z tak, w sumie gorzką, konkluzją. Międzynarodowa Rada Archiwów włożyła bardzo duży wysiłek w opracowanie standardów i ich wdrażanie. Lokalnie jednak nie okazuje się to łatwym procesem bo wymaga wiedzy i przełamania wieloletnich przyzwyczajeń. W tym kontekście poważną rolę zaczyna odgrywać wzajemna komunikacja pomiędzy środowiskami zawodowymi archiwistów. Standardy stały się także osnową innych rozwiązań. Przywołany projekt „Skrzynki z narzędziami” (La boite a outils), opracowany przez państwa regionu Pacyfiku oraz Australię i Nową Zelandię, wsparty zresztą bardzo mocno metodycznie przez Stowarzyszenie Archiwistów Francji (projekt zaprezentowany na Międzynarodowym Kongresie Archiwów w Brisbane w 2012 r.) jest przedmiotem rozważań uczynienia go narzędziem zalecanym całej wspólnocie międzynarodowej. Rzecz już nie dotyczy opisu archiwalnego, czy szerzej informacji naukowej, ale zarządzania całym cyklem życia dokumentów. W świetle pracy z dokumentami elektronicznymi niezwykle cennymi okazały się wypracowane w Brazylii rozwiązania dotyczące oceny archiwów elektronicznych, które choć wypracowane lokalnie, mają szanse wejść do kanonu międzynarodowego. Wreszcie opracowywane i wdrażane narzędzie ICA-AtoM, które stało się pewnym probierzem podejścia do standardów ponieważ są one w nim w praktyce wykorzystywane w sposób kompletny.
Czytaj dalej „MRA: Standaryzacja w archiwistyce. Specjalny numer COMMA 2011-2”
Międzynarodowa Rada Archiwów ogłosiła miejsce i termin tegorocznej konferencji archiwów.
Podczas Międzynarodowego Kongresu Archiwów, w sierpniu 2012 r. w australijskim Brisbane, podjęto decyzję o zastąpieniu Konferencji Okrągłego Stołu Archiwów CITRA przez Konferencję Roczną. Pierwsze spotkanie nowego typu odbędzie się w dniach 23- 24 listopada 2013 r. w Brukseli. Tematem przewodnim będzie: „Odpowiedzialność, transparentność i dostęp do informacji”. Konferencja związana będzie z realizowanymi inicjatywami: „Open Government Partnership” nakierowanymi na transparentność w rządzeniu i rolę archiwów w gwarantowaniu transparentności rządzenia oraz „Open Data” czyli dostępnością do danych publicznych. Nowoczesne technologie ujawniły nowe wyzwania stojące przed archiwami, administracją i społeczeństwem. Konferencja ma na celu przybliżyć gamę różnych problemów związanych z wymienionymi tematami.
Opublikowano już wstępny program. Przewidziano trzy równoległe seanse: „Otwarty rząd i dostęp do danych publicznych”, „Aktualne wyzwania w dziedzinie records management”, „Prawda i pojednanie”. Interesująco przedstawia się tematyka sesji równoległych, które w kilku blokach będą omawiać takie zagadnienia jak: otwarty rząd i dostęp do danych publicznych, aktualne zadania w dziedzinie records management. Warto zwrócić uwagę na wystąpienie Aurélien Conraux, szefa do spraw zarządzania dokumentacją i archiwum Biblioteki Narodowej Francji (B.N.F.) pt: „Records management czy za jego pomocą można zarządzać wszystkimi dokumentami i danymi? Teoria i praktyka zarządzania w Bibliotece Narodowej Francji”. Warto przypomnieć, przy okazji informacji o tym wystąpieniu, że instrukcja kancelaryjna B.N.F. uważana jest za wzorcową i jako taka została zamieszczona na stronach Archiwów Francji.