Nowości z Czech i Słowacji – Strona 4

CZECHY: Archiwalna wystawa listów Boženy Němcovej

Powiatowe Archiwum Państwowe Svitavy z siedzibą w Litomyślu, we współpracy z Instytutem Literatury Czeskiej Akademii Nauk oraz z Muzeum Narodowym Literatury Czech w Pradze, przygotowują wystawę poświęconą Boženie Němcovej (1820 – 1862) w 160 rocznicę jej śmierć. Ta niezwykle ważna postać literatury czeskiej związała była z Litomyślem. Mieszkała tu bowiem dwukrotnie, po raz pierwszy w latach 1839–1840, a następnie u schyłku swojego krótkiego życia w 1861 roku.
Wystawa pt. „Božena Němcová: Osobowość – Praca – Mit”, zorganizowana została w ramach XVIII. Festiwalu Sztuki Litomyśl 2022, jaki stanowi jedno z cyklicznych wydarzeń towarzyszących – od blisko dwóch dziesięcioleci – Narodowemu Festiwalowi Bedžicha Smetany, drugiemu najstarszemu takiemu wydarzeniu muzycznemu w Republice Czeskiej, realizowanemu od 1946 roku. Jednak sam Festiwal Sztuki przeznaczony jest dla wszystkich miłośników kultury i sztuk pięknych, nie tylko muzyki. Koncepcja festiwalu, która obejmuje różnych organizatorów wypełniających poszczególne „sale” galerii Litomyšl, jest wyjątkowa. Zarówno ze względu na liczbę biorącym w nich udział podmiotów i prezentowanych przez nich wystaw. Pierwotnie impreza jedynie towarzyszyła festiwalowi muzycznemu, stopniowo zyskała własną renomę, stając się samodzielnym wydarzeniem kulturalnym, wzbogacającym czeski sezon artystyczny. Ośrodkiem festiwalu są przepiękne tereny Zamku Państwowego Litomyśl, jaki w 1999 roku został wpisany na Światowego Listę Dziedzictwa UNESCO.

Czytaj dalej „CZECHY: Archiwalna wystawa listów Boženy Němcovej”

CZECHY: Letnia Szkoła Nauk Pomocniczych Historii

Nauki pomocnicze historii (w skrócie NPH) są swoistym „kuferkiem z narzędziami” w rękach historyka podczas jego podróży w czasie. W kufrze tym kryje się dziesięć głównych i kilka mniejszych dyscyplin historycznych, jakie zrodziły się wraz ze współczesną nauką historyczną, które tworzą zestaw metod naukowych i umiejętności „rzemieślniczych” niezbędnych do pracy ze źródłami. Są to więc dyscypliny niezbędne dla każdego archiwisty, zwłaszcza pracującego w instytucjach z zasobem historycznym. Dla pogłębienia i rozwoju umiejętności w zakresie NPH Wydział Filozoficzny Uniwersytetu Masaryka w Brnie organizuje specjalne zajęcia.
W ramach tzw. Skryptorium Brunense w dniach od 27 czerwca do 1 lipca 2022 r. odbędą się zajęcia „Letniej Szkoły Nauk Pomocniczych Historii”. Kursy te będą prowadzone na dwóch poziomach. Na poziomie pierwszym nastąpi wprowadzenie w poszczególne nauki pomocnicze historii dla „początkujących”: licealistów zainteresowanych studiowaniem historii, studentom różnych innych dyscyplin, ale także studentom niższych lat nauk historycznych, pragnących poszerzyć swoją wiedzę z zakresu NPH.

Czytaj dalej „CZECHY: Letnia Szkoła Nauk Pomocniczych Historii”

CZECHY: Konferencja o obronie granic państwowych w latach 60. XX w.

Stowarzyszenie Czeskich Archiwistów zaprasza na konferencję naukową, organizowaną przez Muzeum Techniki w Brnie we współpracy z tamtejszym Uniwersytetem Obrony, pt. „Ochrona granicy państwowej w cieniu muru berlińskiego. Przełom lat 50. i 60. oraz pierwsza połowa lat 60. w regionach przygranicznych”, która odbędzie się dnia 5 maja 2022 r. w sali wykładowej wspomnianego Muzeum Techniki w Brnie, ul. Purkyňova 105, Brno-Královo Pole.
W dziejach Świata lata 60. XX wieku przyniosły łagodzenie napięć między dwoma mocarstwami oraz z rozszerzeniem współpracy pomiędzy krajami bloku zachodniego i wschodniego. Jednak początek tej dekady wiązał się z ogromnym ryzykiem konfrontacji militarnej. Środkowoeuropejska granica pomiędzy dwoma blokami politycznymi stała się miejscem eskalacji napięcia międzynarodowego nie tylko podczas budowy muru berlińskiego, ale także rok później, w październiku 1962, podczas kryzysu kubańskiego. O ile ten ostatni kryzys dotknął granicę tylko tymczasowo, o tyle konsekwencje budowy muru berlińskiego były długotrwałe, odznaczając swe piętno na środkowoeuropejskiej granicy bloku wschodniego.

Czytaj dalej „CZECHY: Konferencja o obronie granic państwowych w latach 60. XX w.”

CZECHY: Publikacja banknotu kolekcjonerskiego „Sława Ukrainie”

Portal Stowarzyszenia Czeskich Archiwistów zamieścił informację o opublikowaniu i rozpoczęciu w Czechach sprzedaży pamiątkowego banknotu „Chwała Ukrainie” (Sláva Ukrajině), jak również o uruchomieniu strony internetowej www.2022ukrajina.cz – poświęconej wspieraniu walczącej z rasistowską Rosją Ukrainy.
Wydawcą banknotu jest firma „Czeskie Dukaty”, istniejąca od 2016 r., wyspecjalizowana w opracowywaniu i rozpowszechnianiu wśród kolekcjonerów okolicznościowych medali oraz pamiątkowych grafik. Założycielem firmy jest Vladimír Olmr. Pierwszą wydaną przez niego pamiątką w formie banknotu była ubiegłoroczna edycja biletu poświęconego Václavowi Havlowi z okazji 10. rocznicy jego śmierci. Cały nakład został wyprzedany w ciągu kilku dni. Drugi banknot poświęcony został obchodom 50. urodzin Jaromíra Jágra – znakomitego czeskiego hokeisty. Pomnik Chwały Ukrainie jest trzecim obiektem z tej serii.

Czytaj dalej „CZECHY: Publikacja banknotu kolekcjonerskiego „Sława Ukrainie””

CECHY I SŁOWACJA: Stanowiska stowarzyszeń archiwalnych Czech i Słowacji wobec wojny w Ukrainie

Trwająca od ponad dwóch tygodni rosyjska agresja w sąsiedniej nam Ukrainie wywołała zrozumiałe protesty i wyrazy poparcia dla broniącego się narodu, odnotowane na całym świecie. Także w świecie archiwalnym, zaniepokojonym o życie ludzkie, ale i niszczenie dziedzictwa kulturowego, odezwały się liczne głosy potępienia dla agresora, a przede wszystkim wsparcia dla Ukrainy. Wśród nich znalazły się specjalne oświadczenia archiwalnych stowarzyszeń w Czechach i na Słowacji.
Zarząd Stowarzyszenia Archiwistów Słowackich (Spoločnost slovenských archivárov) na nadzwyczajnym posiedzeniu w dniu 1 marca 2022 r, przyjął rezolucję, w której czytamy:
„Potępiamy bezprecedensowy atak militarny Rosji na Ukrainę. Uważamy to za akt agresji niosący ze sobą tragiczne straty ludzkie, materialne i kulturowe, w tym także dotyczące dziedzictwa archiwalnego. Wyrażamy nasze wsparcie dla narodu ukraińskiego w obronie swojego państwa.
Zarząd Stowarzyszenia Archiwistów Słowackich nawiązuje kontakty z archiwistami w Ukrainie w celu udzielenia pomocy archiwistom i studentom, jacy znaleźli się na terenie Republiki Słowackiej w sytuacji wojennej, która spowodowała kryzys humanitarny. Wzywamy członków Stowarzyszenia Archiwistów Słowackich oraz wszystkich naszych przyjaciół i sympatyków do pomocy obywatelom Ukrainy w miarę swych możliwości.

Czytaj dalej „CECHY I SŁOWACJA: Stanowiska stowarzyszeń archiwalnych Czech i Słowacji wobec wojny w Ukrainie”

CZECHY: Konferencja o Karolu I Habsburgu

Z okazji 100. rocznicy śmierci Karola I Habsburga (1887-1922) Regionalne Archiwum Państwowe w Pradze oraz Wydział Teologiczny im. Cyryla i Metodego Uniwersytetu Palackiego w Ołomuńcu, organizują naukową konferencję pt. „Błogosławiony Karol I – władca, wygnaniec, żołnierz, gospodarz”. Wydarzenie to, na które zaproszona jest również szeroka publiczność, będzie miało miejsce w czwartek 31 marca 2022 r. w sali Wydziału Teologicznego Uniwersytetu w Ołomuńcu.
Po rejestracji uczestników, jako pierwszy, przewidziano referat Jiříego Pernesa, pt. „Cesarz Karol I Habsburg: jego życie i starania o utrzymanie tronu”. Autor skupi się w nim na najważniejszych momentach życia ostatniego monarchy austro-węgierskiego. Urodził się on jako jeden z wielu arcyksiążąt, i nikt nawet nie rozważał jego wstąpienie na tron. Jednak samobójstwo arcyksięcia Rudolfa w 1889 r. i zrzeczenie się tronu przez arcyksięcia Franciszka Ferdynanda d’Este w 1900 r. zasadniczo zmieniły sytuację. Objąwszy w 1916 r. tron po śmierci Franciszka Józefa I, dążył do przeprowadzenia wewnętrznych reform politycznych w celu przywrócenia monarchii konstytucyjnej i zakończenia wojny. Zabrakło mu jednak czasu na realizację tych planów. Rozpad monarchii spowodowały jego emigrację. Jeszcze dwukrotnie próbował przejąć rząd na Węgrzech, ale bezskutecznie. Decyzją zwycięskich mocarstw został internowany na Maderze, gdzie zmarł.

Czytaj dalej „CZECHY: Konferencja o Karolu I Habsburgu”

CZECHY: Konferencja o partiach niekomunistycznych w Czechosłowacji

W latach 1948-1989 Czechosłowacja była państwem na wskroś komunistycznym, z dominującą jednoznacznie Komunistyczną Partią Czechosłowacji (Komunistická strana Československa, w skrócie KSČ), istniejącą w latach 1921-1992, uznaną w 1993 r. przez Parlament za organizację zbrodniczą. Jednak w jej „cieniu” działy też inne ugrupowania i im właśnie ma być poświęcona konferencja naukowa, zaplanowana na 25 i 26 maja 2022 r. na temat: „Partie niekomunistyczne w komunistycznej Czechosłowacji 1948–1989”.
Konferencja skupia się na tematach, które do tej pory nie były poruszane w historiografii, poza monografiami o Czechosłowackiej Partii Ludowej, jak również prezentacji niektórych etapów działalności Czechosłowackiej Partii Socjaldemokratycznej. W tych aspektach wciąż brakuje badań podstawowych. Dlatego konferencja będzie się koncentrować na roli partii niekomunistycznych w systemie politycznym, życiu politycznym i społecznym Czechosłowacji w okresie dyktatury komunistycznej, zarówno na szczeblu centralnym, jak i regionalnym. Organizatorzy pragną skupić się również na najważniejszych politykach, organizacji wewnętrznych i życiu tych partii, ich szeregowych członkach, składzie społecznym i pozycji w społeczeństwie czechosłowackim, jak również działalności i roli, jaką odegrali w różnych wydarzeniach „zwrotnych” w dziejach państwa. Uwaga uczestników konferencji ma się skupić również na działalność partii niekomunistycznych w ramach Frontu Narodowego i parlamentu, jak i innych aspektach ich funkcjonowania.

Czytaj dalej „CZECHY: Konferencja o partiach niekomunistycznych w Czechosłowacji”

CZECHY: Przeniesienie archiwum z Zamrska do Hradca Kralove

Z dniem 1 stycznia 2022 roku nastąpiło przeniesienie głównej siedziby dotychczasowego Państwowego Archiwum Regionalnego w Zamrsku do Hradca Králové, czyli z małej mieściny na obrzeżach do stolicy województwa. Działanie to pociągnęło za sobą również zmianę nazwy tejże placówki, które nazywa się obecnie Státní oblastní archiv v Hradci Králové (Państwowe Archiwum Regionalne w Hradcu Kralove) i mieści się przy pod adresem: ul. Balbínova 821/8, 500 03 Hradec Králové. Dotychczasowa siedziba dyrekcji stała się oddziałem nowego archiwum państwowego.
Państwowe Archiwum Regionalne w Zámrsku (SOA w Zámrsku) utworzone zostało w 1960 r. dla obsługi dwóch województw kralovehradeckiego i pardubickiego. Umieszczono je pałacu znajdującym się w liczącej niecałe 1000 mieszkańców miejscowości Zamrsku, leżącej w powiecie Ústí nad Orlicí, znajdującym się w województwie Pardubickim. Jednym słowem dość daleko od większych ośrodków miejskich i naukowo-kulturalnych. W tym rejonie tylko tu bowiem władza państwowa dysponowała odpowiednio dużym obiektem, jakim był przedmiotowy pałac.

Czytaj dalej „CZECHY: Przeniesienie archiwum z Zamrska do Hradca Kralove”

CZECHY: Publikacja dokumentów o Czechosłowakach więzionych w ZSRR przed 1942 r.

Dnia 3 stycznia 2022 r. minęło 80 lat od ogłoszenia przez władze Związku Radzieckiego amnestii dla obywateli Czechosłowacji, więzionych na terytorium sowieckim. Miało to miejsce 3 stycznia 1942 r., a wiązało się z decyzją o utworzeniu brygady czechosłowackiej w ZSRR. Z tej okazji Instytut Badań Reżimów Totalitarnych w Pradze we współpracy z Katedrą Cybernetyki Uniwersytetu Zachodnioczeskiego w Pilźnie oraz Państwową Służbę Archiwów Ukrainy opublikował on-line zbiór akt śledczych NKWD dotyczących tysiąca osób z około 8000 Czechosłowaków więzionych w obozach Gułagu.
Jest to pierwszy zestaw akt sowieckich służb specjalnych pozyskany w drodze systematycznej digitalizacji w Archiwum Państwowym Obwodu Zakarpackiego w Użhorodzie. Zespół nr 2558 zawiera akta śledcze NKWD dotyczące około 5500 osób, które w latach 1939–1941 uciekły z terenów okupowanych przez Niemcy i Węgiery do Związku Radzieckiego, gdzie z kolei zostały aresztowane i skazani na trzy lub więcej lat łagru.
Omawiając prezentowany on-line zbiór dokumentów historyk z praskiego Instytutu Badań Reżimów Totalitarnych Adam Hradilek, jednocześnie szef prowadzonego programu, powiedział: „Opublikowane akta śledztw obejmują między innymi raporty z aresztowania, odciski palców, zdjęcia, protokoły z przesłuchań, zarzuty, wyroki, dokumenty o zwolnieniu z Gułagu, akta zgonów oraz decyzje o rehabilitacji. W aktach tych znajdują się również osobiste fotografie i dokumenty osób aresztowanych przez NKWD (…). Opublikowane dokumenty stanowią około jednej piątej akt dotyczących uchodźców czechosłowackich do ZSRR, które digitalizujemy i przetwarzamy”.

Czytaj dalej „CZECHY: Publikacja dokumentów o Czechosłowakach więzionych w ZSRR przed 1942 r.”

Czechy. Wystawa archiwalnych fotografii Dagmar Hochovej w parlamencie

Na stronach internetowych czeskiego parlamentu (Poslanecké sněmovny) można oglądać wystawę unikatowych fotografii z lat 1990-1992, ukazujących życie czechosłowackiego parlamentu, wówczas Czeskiej Rady Narodowej. Lata te naznaczone były przemianami polityczno-społecznymi i gospodarczymi, jak również dążeniem Słowaków do suwerenności. Autorką tych już archiwalnych zdjęć była wybitna czeska fotograf, a wówczas także posłanka, Dagmar Hochová.
Hochová urodziła się w 1926 r. w Pradze, studiowała tamże na Państwowej Szkole Grafiki (1942–1943, 1946). Następnie zajmowała się fotografią reklamową i została jedną z pierwszych uczennic prof. Karla Plicky w nowo powstałej Filmowej Akademii Sztuk Scenicznych. W 1953 r. ukończyła studia podyplomowe z zakresu fotografii filmowej i podjęła współpracę z czasopismami i wydawnictwami dla dzieci, co sprawiło, iż poświęciła się fotografii reportażowej i dokumentalnej. Jej najbardziej znane cykle fotogramów to: Dzieci, Siła Wieku, Pary, Święta i Uroczystości. Jej obiektyw chwytał migawki z życia małych i zaniedbanych dzieci, osób starszych i zakonnic. Zawsze ciągnęło ją do miejsc, w których coś się działo. Jej dzieło wymyka się wszelkie konwencjom. Lekceważyła wszelkie reguły kompozycyjne, gardziła aranżacją scen, fotografowała osoby lub przedmioty, nienawidziła sztucznego oświetlenia, zwłaszcza światła stroboskopowego, nie interesowała się techniczną precyzją. Najważniejsza dla niej była siła wypowiedzi o człowieku i temu podporządkowała wszystko. W 2001 r. wydała swoją ostatnią książkę, zawierającą fotograficzne portrety czeskich pisarzy, zatytułowaną „Koniec chleba, początek kamieni” (Konec chleba, počátek kamení). W latach 1990-1992, z ramienia Forum Obywatelskiego, była członkiem Czeskiej Rady Narodowej, W 2001 r. została odznaczona Medalem Zasługi za wybitne osiągnięcia artystyczne.

Czytaj dalej „Czechy. Wystawa archiwalnych fotografii Dagmar Hochovej w parlamencie”