W czwartek 20 listopada 2025 r. w Instytucie Liszta – Węgierskim Instytucie Kultury (Liszt Intézet – Magyar Kulturális Centrum) w Zagrzebiu została otwarta wystawa „Odkrycia europejskie: od Nowego Świata do nowych technologii”, przygotowana przy udziale Węgierskiego Archiwum Narodowego, którą zainteresowani będą mogli oglądać do 20 stycznia 2026 r.
Wystawa objazdowa, stworzona przy udziale sześciu krajów, poświęcona jest historii rozwoju nauki i technologii, przedstawiając jedną z najbardziej charakterystycznych i trwałych cech europejskiej historii i kultury, jaką jest pragnienie odkrywania. Trzy filary wystawy – medycyna, energia/przemysł, transport/żegluga – poprzez dokumenty archiwalne dają wgląd w różnorodną historię wynalazków i odkryć oraz życie osób z nimi związanych, prowadząc zwiedzających przez historię Europy.
W ramach wystawy można obejrzeć na przykład dokument z 1791 r. pt. „Doświadczenia dotyczące środków mających na celu poprawę zaopatrzenia żołnierzy bez dodatkowego obciążenia królewskiej skarbnicy”, 36-częściowy zestaw próbek żelatyny – czyli zbiór ówczesnych kostek bulionowych – czy też plan urządzenia dostarczającego świeżą wodę z rzeki do twierdzy Alcázar w Toledo z 1561 roku, uważanej za cud inżynierii. Można również obejrzeć wspólny patent Alberta Einsteina i Leona Szilárda na lodówkę, a także opracowany przez Kálmána Tihanyiego system telewizyjny o wysokiej rozdzielczości o nazwie Radioskop.
Na wystawie zaprezentują się również młodzi projektanci, którzy zainspirowani dokumentami z archiwów portugalskich, norweskich, maltańskich, węgierskich i hiszpańskich zaprojektowali przedmioty użytkowe lub zaadaptowali ich motywy do naszych codziennych narzędzi. Na platformach cyfrowych na młodszych zwiedzających czekają gry wideo, quizy i gry pamięciowe związane z tematyką wystawy.
Seria wystaw związana jest z programem „European Digital Treasures”, którego celem jest jak najszersza, głównie cyfrowa prezentacja materiałów archiwalnych. Wystawy rozpoczęły swoją podróż w 2021 roku, aby odwiedzić miejsca wystawowe partnerów archiwalnych konsorcjum, od Norwegii przez Austrię i Węgry po Portugalię, Hiszpanię i Maltę, a od 2022 roku znalazły również miejsce w Instytutach Liszta w kilku krajach. Wystawa powstała dzięki częściowemu finansowaniu programu Kreatywna Europa Unii Europejskiej oraz wsparciu Várkert Bazár.
Więcej:
Levéltári kiállítás nyílik a zágrábi Liszt Intézetben
oprac. oprac. Edyta Łaborewicz
AP Wrocław O.Legnica