Fascynujące archiwalia można odnaleźć nie tylko w dokumentach tekstowych, obrazowych (ikonografii), kartografii, coraz częściej też w plikach elektronicznych, ale także nagraniach dźwiękowych. Dowiodły tego Wikimedia Republiki Czeskiej (Wikimedia ČR) wraz z Archiwum Czeskiego Radia (Archivem Českého rozhlasu), które wspólnie opublikowały unikatową kolekcję dźwięków dzwonów.
W ramach pilotażowego projektu pn. „Wymarłe dzwony” (Zaniklé zvony), Archiwum Czeskiego Radia odnalazło, zrekonstruował, zdigitalizowało oraz umieściło w Internecie, 89 nagrań dźwięków dzwonów z okresu Protektoratu Czech i Moraw (1938-1945). Wiele z tych dzwonów już nie istnieje, gdyż zostało zarekwirowanych przez Niemców i zniszczonych pod koniec wojny.
Dźwięki dzwonów zostały nagrane w latach 1940–1941 w ramach audycji radiowej „Dzwony mojego regionu” (Zvony mého kraje). Natomiast projekt „Wygasłe Dzwony” to pilotażowe przedsięwzięcie w ramach współpracy między Wikimedia Czechy a Czeskim Radiem, wynikający ze Strategii Rzeczniczej WMČR (Wikimedia Czech Republic). Strategia ta, przyjęta pod koniec 2024 roku, koncentruje się na współpracy z mediami publicznymi, celem udostępniania bezpłatnych treści i digitalizacji dziedzictwa kulturowego. Współpraca te ma być kluczem do udostępniania ważnych dóbr niematerialnych i utworów znajdujących się w archiwach instytucji takich jak Czeskie Radio i Czeska Telewizja.
Nagrania dzwonów pochodzą ze zbiorów Archiwum Czeskiego Radia i dają możliwość wysłuchania tych wyjątkowych dzwonów bezpośrednio na stronach Wikipedii, pod hasłami wybranych kościołów i miast. Poszczególne nagrania trwają od 1 minuty i 14 sekund do 6 minut i 45 sekund. Przy każdym indywidualnym dźwięku otwiera się link do strony zawierającej opis historyczny danego dzwonu i datę sporządzenia samego nagrania.
Sprawcami publikacji tych nagrań byli: Michal Josef Špaček, który zadbał o powiązanie dźwięków z elementami Wikidata i poszczególnymi artykułami w Wikipedii dla Wikimedia Czechy; natomiast archiwistka Jana Bartošová była odpowiedzialna za nagrywanie, opisy i linkowanie w Czeskim Radiu. Nagrania zostały zdigitalizowane przez inżyniera dźwięku z Archiwum Radia Czeskiego Miloslava Turka.
Opublikowane nagrania dają wyjątkową okazję, by usłyszeć ceremonialną harmonię dzwonów czeskich miast na początku II wojny światowej. Dźwięki zostały symbolicznie udostępnione 2 października 2025 roku, w Międzynarodowym Dniu Dzwonu.
Źródło:
Zbiór dźwięków dzwonów: Uploads by Archiv Českého rozhlasu
Więcej:
Wikimedia ČR společně s Archivem Českého rozhlasu zveřejnila unikátní kolekci zvuků zvonů
oprac. Ivo Łaborewicz
AP Wrocław O. Jelenia Góra