Grupa Robocza Archiwów i Archiwistów do Spraw Różnorodności Seksualnej i Poczucia Płci (Nous, le Groupe de travail sur les Archives et Archivistes de la Diversité Sexuelle, Affective et de Genre SAGDAA-WG) opublikowała oświadczenie w sprawie Archiwum i Archiwistów LGBTQI+ oraz Różnorodności Seksualnej i Płciowej (ASD). Oświadczenie zostało oficjalnie zaprezentowane 30 października 2025 r. na sesji o temacie „Archiwa, Strażnicy Tożsamości” (Archives, gardiennes des identités). Na zakończenie sesji uczestnicy zapoznali się i publicznie przyjęli przedłożony tekst.
Deklaracja odwołuje się do Powszechnej Deklaracji o Archiwach w kontekście uznania różnorodności archiwów jako odzwierciedlenia wszystkich obszarów działalności człowieka. Odniesieniem jest także Dekladacji z Tandanya z 25 października 2019 r. odnosząca się do ochrony dziedzictwa narodów tubylczych, ale ponieważ punktem odniesienia jest tu zdefiniowana mniejszość, zatem ogólny mechanizm ochrony jej dziedzictwa wydaje się tożsamy.
Dokument składa się z trzech części: celu, zasad i działań. Uzupełnia go aneks zawierający Deklarację Prezydencji MRA z 24 czerwca 2024 r. powołujący SAGDAA-WG. Opisywana mniejszość to osoby o różności afektywnej, seksualnej i płciowej mieszczące się poza heteronormatywnością.
Deklaracja definiuje dwa rodzaje praktyk stygmatyzujących osoby LGBTQI+. Pierwsze to, nawykowa prezentacja tej grupy w dokumentach przechowywanych w archiwach publicznych, która wykazuje negatywne, kryminalizujące uprzedzenia, stygmatyzujące, upokarzające i patologizujące, po drugie symboliczne unicestwienie poprzez poznawcze i reprezentacyjne wymazanie osób LGBTQ+ z rejestrów publicznych. W związku z powyższym osoby nieheteronormatywne powinny mieć prawo do uznania ich za takie w systemach opisu i reprezentacji archiwalnej, poprzez ich identyfikację i włączenie do ontologii i słowników opisu dokumentacji związanej z ich społecznością. Osoby i stowarzyszenia LGBTQI+. muszą uczestniczyć jako współpracownicy i współautorzy w opisie danej dokumentacji.
Postulowane działania, zakładają uwzględnianie specyfiki osób i społeczności LGBTQI+ w opisach archiwalnych, badania nad metodologią tworzenia, udostępniania, wykorzystywania i ochrony ich form wyrazu kulturowego, a także podnoszenia świadomości archiwistycznej istnienia wysokiego ryzyka utraty i zniszczenia dokumentacji ze względu na ich przedmiot oraz długą historię marginalizacji i stygmatyzacji. Ostatnim obszarem działania jest promowanie komunikacji i współpracy między społecznością LGBTQI+ i jej archiwami społecznymi z jednej strony a archiwami instytucjonalnymi z drugiej poprzez interdyscyplinarny dialog z innymi grupami zajmującymi się kwestiami płci, kobiet, klasy społecznej, migrantów, osób rasowych, osób niepełnosprawnych i ludności tubylczej.
Źródło:
ICA: La Déclaration sur les Archives et les Archivistes LGBTQI+
Oprac. Adam Baniecki
AP Wrocław O.Bolesławiec