Z okazji przypadającej dnia 25 listopada 2025 r. 130. rocznicy urodzin generała Ludvíka Svobody, Archiwum Narodowe w Pradze (Národní archiv Praha) zaprezentowało bogatą kolekcję jego orderów, medali i plakietek. Jest ona częścią spuścizny generała.
Ludvík Svoboda (25.11.1895 – 20.09.1979) był czechosłowackim generałem i politykiem. Od 1915 r. służył w armii Austro-Węgierskiej, walcząc na froncie wschodnim I wojny światowej, gdzie 18 września dostał się do niewoli rosyjskiej. 5 sierpnia 1916 r. zgłosił się do służby w Korpusie Czechosłowackim, walczącym przeciwko państwom centralnym, a potem w wojnie domowej po stronie Białych. W 1920 r. w randze kapitana powrócił do Czechosłowacji, gdzie w 1921 r. wstąpił do armii, ukończył szereg kursów podnoszących kwalifikacje, był m.in. wykładowcą w Akademii Wojskowej w Hranicach, a z czasem awansował do stopnia podpułkownika.
W 1939 r. został zastępcą dowódcy Legionu Czechów i Słowaków w Polsce, sformowanego przez uciekinierów z utworzonego na terenie zajętych przez Niemców Czech Protektoratu oraz utworzenia sprzymierzonego z Hitlerem państwa Słowaków. Po napaści Rosji Sowieckiej na Polskę Legion podzielił się: część żołnierzy z dowódcą gen. Lvem Prchalą przedostała się do Rumunii, pozostali pod dowództwem ppłk. Svobody poddała się Sowietom i zostali internowani. Część z nich w styczniu 1942 r. weszło w skład, formowanego w Buzułuku, 1 Czechosłowackiego Samodzielnego Batalionu Polowego (potem Korpusu), na czele którego stanął, awansowany już do stopnia pułkownika Ludvik Svoboda. Po wyzwoleniu Czechosłowacji w latach 1945–1950 sprawował funkcję ministra obrony narodowej. W 1948 r. został członkiem Komunistycznej Partii Czechosłowacji (KPCz), w której w latach 1949–1954 był członkiem jej Komitetu Centralnego. W latach 1950–1951 sprawował funkcję wicepremiera. W latach 1968–1975 pełnił funkcję prezydenta Czechosłowacji i członka Prezydium Komitetu Centralnego KPCz, lecz odsunięty przed końcem drugiej kadencji ze względu na pogarszający się stan zdrowia.
Z racji swoich funkcji Ludvík Svoboda był jednym z najbardziej utytułowanych Czechosłowaków w historii. Jego odznaczenia i ordery dokumentują rozwój falerystyki (nauki NPH zajmującej się odznaczeniami i orderami) począwszy od I wojny światowej do czasów współczesnych, w dodatku pochodzących w wielu krajów świata.
Zbiór orderów, medali i plakietek Ludvíka Svobody obejmuje 559 obiektów, jednak niektóre ordery składają się z kilku części (np. gwiazda orderowa, szarfa, łańcuch orderowy), więc jeden z nich w ewidencji może być ujęty w kilku pozycjach. Łącznie kolekcja ta zawiera 420 odznaczeń.
Odznaczenia trafiły do Archiwum Narodowego w Pradze w 2017 r. dzięki córce generała Zoe Klusákovej-Svobodovej. Ponadto Archiwum Narodowe pozyskało dokumenty osobiste generała Svobody, jego żony Ireny, syna Miroslava oraz innych krewnych. Oprócz tego Spuścizna Ludvíka Svobody zawiera również obszerne archiwum fotograficzne.
W zbiorze medali wchodzącym w skład spuścizny Ludvíka Svobody znalazły się m.in.: polski Krzyż Wojenny z 1920 roku (posiadał też Krzyż Wielki Orderu Wojennego Virtuti Militari z 1947 r.), dwa sowieckie Ordery W.I. Lenina, dwa sowieckie Ordery Suworowa, brytyjski Krzyż Komandorski Orderu Łaźni, Krzyż Świętego Jerzego (imperium rosyjskiego z 1917 r.), amerykański Order Legii Zasługi, Medal Pamięci Sokołowa (z numerem 1) wydany w 5. rocznicę walk pod Sokołowem, fiński Order Białej Róży, irański Order Pahlawiego oraz Order Sokoła z Mieczami. Był też odznaczony francuską Legią Honorową. Otrzymał również honorowe obywatelstwo Krakowa. W większości przypadków Archiwum Narodowe w Pradze posiada również dokumenty (rozporządzenia, dekrety, nadania itp.) dotyczące odznaczeń Ludvíka Svobody.
Źródła:
Národní archiv Praha: Národní archiv shromažďuje vyznamenání Ludvíka Svobody
Facebook Národní archiv Praha: Československá obec legionářská
Wikipedie: Ludvík Svoboda
opar. Ivo Łaborewicz
AP Wrocław O. Jelenia Góra