Zakres dokumentacji archiwalnej dostępnej przez Internet rozszerza się już nie z roku na rok, ale z tygodnia na tydzień. Bardzo wielki postęp w tej dziedzinie odnotowują archiwa czeskie, a wśród udostępnianych tam akt znajdują się czasem dość niespodziewane w tym miejscu materiały. Np. niedawno Archiwum Narodowe w Pradze umieściło na swojej stronie internetowej inwentarz zespołu „Zbiór plakatów – plakaty z wojny domowej w Hiszpanii) (Sbírka plakátů – plakáty z občanské války ve Španělsku) z lat 1936-1938, wraz ze skanami tych plakatów.
Plakaty w czasie wojny domowej w Hiszpanii stanowiły jedno z najbardziej popularnych narzędzi komunikacji masowej. Oprócz znanych plastyków ich tworzeniem zajmowało się wielu artystów amatorów, z których liczni nadal pozostają anonimowi. Emocje związane z walkami przeniknęły również do twórców plakatów. Projektowanie graficzne w tym okresie osiągnęły wysoki poziom eksperymentalnej ekspresji i awangardowej formalizacji.
Prezentowany w Internecie inwentarz zespołu „Zbiór plakatów – plakaty z wojny domowej w Hiszpanii” opracowała w 2012 r. mgr Zora Machková z zespołem współpracowników (PhDr. Miroslav Gregorovič, Ing. Alois Karel Stara, Mgr. Martin Hrubeš a David Stecker). W Archiwum Narodowym zbiór nosi numer 1274/1, zajmuje 0,30 mb i liczy 156 jednostek inwentarzowych, w ramach których zewidencjonowano 215 plakatów. Plakaty były gromadzone w byłym Archiwum Zakładu Historii KSČ (Komunistycznej Partii Czechosłowacji), które powołano do życia w 1950 r. Nie zachowały się jednak żadne informacje o dacie i sposobie pozyskania tego zbioru. Tylko niektóre z plakatów mają sygnatury lub dopiski świadczące, iż pierwotnie były w posiadaniu osób prywatnych lub różnych organizacji.
Plakaty są podzielone na dwanaście działów, według wydawców. Każda jednostka inwentarzowa składa się z jednego plakatu, co należy rozumieć jako jeden unikalny projekt graficzny. Jeśli w kolekcji występuje więcej egzemplarzy graficznie identycznych (w tym o różnych wymiarach) tego samego plakatu, te egzemplarze znajdują się pod jedną sygnaturą, a w ich regeście wymieniona jest ilość sztuk. Regest zawiera oryginalny tekst umieszczony na plakacie (jeśli jest zbyt duży, zastosowane są skróty; w przypadku jego braku, umieszczono stwierdzenie „brak tekstu” – „bez textu“), następnie umieszczono krótki opis plakatu z ewentualnym wyjaśnieniem występującej symboliki, w ówczesnym jej kontekście historycznym; dalej znajduje się czeskie tłumaczenia oryginalnego tekstu. W dalszej kolejności umieszczono datację, format, kolor oraz rodzaj materiału (podklejony, niepodklejony, wraz z liczbą sztuk), nazwę drukarni, wydawcę i autora. Napisy na plakatach (często są to krótkie hasła, ale również i dłuższe teksty, takich jak np. sentencje i cytaty polityków hiszpańskich, w tym części mów prezydenta Republiki Hiszpanii, kolaże z gazet, wyliczenie praw młodzieży itp.) są napisane w większości w języku hiszpańskim, występują też inne języki: kataloński, baskijski i francuski.
Kolekcja plakatów z wojny domowej w Hiszpanii stanowi graficznie bardzo ciekawy zbiór, który był w przeszłości kilkakrotnie wykorzystywany do celów wystawienniczych, także za granicą. Między innymi w 1978 r. aż 62 plakaty zostały wystawione w Muzeum Plakatów w Wilanowie, na wystawie pt. „Plakat Republikańskiej Hiszpanii 1936-1939. Wystawa ze zbiorów polskich i czechosłowackich”.
oprac. Ivo Łaborewicz
Archiwum Państwowe O/Jelenia Góra
Źródło: Badatelna