Europejski Portal Archiwalny – inicjatywa, której początki sięgają 2005 roku – powstał w ramach europejskiego projektu APEnet, trwającego od 2009 r. W projekcie wzięli udział przedstawiciele 11 krajów oraz Fundacji Europeana. W styczniu 2012 r. projekt zakończył się udaną realizacją. Od marca 2012 roku rozpoczął się kolejny 3-letni projekt – APEx (Archives Portal Europe – network of eXcellence). Bierze w nim udział 29 krajów, których zadaniem jest nie tylko utrzymanie Portalu i zwiększanie ilości dostępnych na nim danych. Zaplanowano też rozwój jakościowy Portalu i zwiększanie dostępnych na nim funkcji.
W dniach 26 – 27 lutego 2013 r. odbyło się w Berlinie – w Bundesarchiv, którego pracownicy kierują realizacją niektórych części projektu APEx – spotkanie poświęcone implementacji standardu EAC-CPF w strukturze Portalu. Mimo wcześniejszych planów bowiem nie zrealizowano tego zadania w ramach projektu APEnet.
W spotkaniu wzięli udział pracownicy Bundesarchiv, m.in. prof. Angelika Menne-Haritz – wiceprezydent Bundesarchiv, Susanne Waidmann, Silke Jagodzinski i Kerstin Arnold – odpowiedzialne za realizację niektórych zadań, oraz przedstawiciele Francji, Hiszpanii, Holandii, Irlandii, Polski, Szwecji i Włoch.
Uczestnicy spotkania przed biblioteką Bundesarchiv,
mieszczącą się w kaplicy,
zbudowanej przez Amerykanów w 1953 r.,
będącej później siedzibą Institut für Marxismus Leninismus
Pierwszego dnia zaprezentowali oni własne doświadczenia z wdrażania i stosowania EAC oraz EAC-CPF. Prezentacje ułożono w kolejności od najmniej do najbardziej zaawansowanej (polska prezentacja była pierwsza). Przedstawiono też dotychczasowe prace nad schematem XML. W Bundesarchiv zebrano schematy EAC-CPF stosowane w 8 krajach uczestniczących w projekcie (Belgia, Francja, Islandia, Hiszpania, Holandia, Portugalia, Szwecja i Włochy), porównano je i na ich podstawie (głównym warunkiem było występowanie danego elementu w co najmniej 4 schematach) zaproponowano wspólny schemat do zastosowania na Portalu. Spośród wszystkich wybrano 19 elementów (zdecydowana większość z nich to elementy formalne i kontrolne), które uznano za obowiązkowe, aby rekord hasła wzorcowego mógł być włączony do APE. Propozycja ta była przedmiotem dyskusji, w trakcie której zaproponowano kilka zmian, m.in. dodanie dwóch elementów do zestawu obowiązkowych. Dyskutowano też nad obecnymi funkcjonalnościami portalu i zaproponowano kilka nowych rozwiązań.
Drugiego dnia do grupy dołączył Daniel Pitti z University of Virginia, jeden z twórców standardu EAC, który przedstawił założenia, doświadczenia i dylematy uczestników amerykańskiego projektu SNAC (Social Networks and Archival Context). Prezentował też niektóre możliwości wyszukiwawcze i zawartość prototypu – z obrazowym przedstawieniem więzi społecznych Roberta J. Oppenheimera, odtworzonych na podstawie elementów opisu w rekordzie hasła wzorcowego. Wspólna dyskusja i pytania dotyczyły w dużej mierze zagadnień łączenia danych pochodzących z różnych systemów, identyfikacji ich źródeł i twórców oraz tworzenia połączeń/linków między danymi kontekstowymi (osoby, rodziny, ciała zbiorowe) a opisami archiwaliów i ich skanami. Kilka osób podawało przykłady linków już łączących APE z bogatszymi w informacje portalami narodowymi. Warto zauważyć, że inny projekt, łączący portale archiwalne – Archivum Rhenanum – opisała w ubiegłym tygodniu Jolanta Leśniewska. Zgodnie z zapowiedzią i harmonogramem APEx, prace nad EAC-CPF będą trwały. I warto nie tylko oczekiwać na ich rezultat, ale włączyć się w jego wypracowanie, co może być także impulsem do rozwoju rodzimych standardów w systemie informacji archiwalnej. Po wdrożonym w projekcie APEnet standardzie EAD (na bazie ISAD(G), prawie gotowym już do wdrożenia schemacie EAG (na bazie ISDIAH), będzie on trzecim wdrożonym w skali międzynarodowej standardem MRA. Na razie kierownicy projektu nie rozważają wdrażania jedynie standardu ISDF.
Anna Laszuk
NDAP