Genealodzy w Niemczech mogą mieć powody do zadowolenia. Od września ubiegłego roku do ich dyspozycji oddany został portal genealogiczny ARCHION GmbH. Portal, został założony w Stuttgarcie w maju 2013 roku przez Stowarzyszenie Kościoła Ewangelickiego w Niemczech (Evangelische Kirche in Deutschland) i jedenaście kościołów krajowych z Anhalt, Badenii, Bawarii, Berlina-Brandenburgii-Górnych Łużyc, Hanoweru, Hesji i Nassau, Kurhessen-Waldeck, North Church, Palatynatu i Westfalii Württembergii. Początki projektu sięgają przełomu lat 2005/2006 i są ściśle związane z pracami Stowarzyszenia Archiwów Kościelnych. W okresie próbnym, od września 2014 roku testowano portal z udziałem ponad 4 000 użytkowników. Była to wersja beta portalu, co oznaczało mniej więcej, że miał on już pierwszych użytkowników testujących go, a w tym czasie wyłapywane były jeszcze błędy związane z różnymi środowiskami i warunkami pracy programu. Inauguracja portalu nastąpiła na 66 Dniach Genealogicznych w Kassel w marcu 2015 roku, kiedy odblokowano jego wersję testową do ogólnego użytku w Landeskirchenamt der Evangelischen Kirche von Kurhessen-Waldeck w Kassel.
Stare, niemieckie księgi kościelne sięgają XVI wieku i są unikalnym źródłem historycznym. Poza zapisami dotyczącymi danych o urodzeniach, zaślubinach i zgonach, pastorzy zapisywali w nich również informacje o dziejach wspólnot parafialnych. Znajdują się w nich zapiski o chorobach, epidemiach, panującej pogodzie i różnych wydarzeniach dnia codziennego. Ponadto w zapisach metrykalnych ujawnia się również to, co stanowiło dla ówczesnego społeczeństwa małe skandale czy sensacje- nieślubne dzieci, samobójstwa… Na szczęcie nie obowiązywały wówczas sztywne kanony sporządzania aktów i zamiast pól do wypełnienia, ich autorzy mogli pozwolić sobie na swobodne potraktowanie tematu i często wychodzili poza rolę urzędnika parafialnego. Tym bardziej wartość poznawcza tej dokumentacji wykracza poza sztywne ramy badań genealogicznych. W Niemczech księgi kościelne do 1876 są najważniejszymi źródłami genealogicznymi, gdyż od tego roku rozpoczęły swoją działalność świeckie urzędy stanu cywilnego.
Portal, poza wyszukiwaniem materiałów źródłowych i tworzeniem drzewa genealogicznego, zawiera forum użytkowników stanowiące pole do wymiany wiedzy i danych pomiędzy badaczami. Przewidziano również pomoc w odczytaniu ręcznego pisma gotyckiego, z którego odczytaniem problem mają również współcześni badacze o mniejszym doświadczeniu lub przygotowaniu- konkordancja alfabetów, próbki odczytanych i transkrybowanych tekstów.
Obecnie na portalu do dyspozycji użytkowników pozostaje ponad 40 tys. zdigitalizowanych ksiąg kościoła ewangelickiego, co stanowi ok. 4 mln. skanów. Dalsze prace nad digitalizacją kolejnych ksiąg trwają- docelowo obejmować będą ok. 200 tys ksiąg. Wyzwanie digitalizacji ksiąg podjął również kościół katolicki w Niemczech, jednak dotychczas nie zdecydował się na udostępnianie swoich zasobów online.
Oczekiwania w stosunku do portalu były i są bardzo duże. Jest on błogosławieństwem dla genealogów, którzy uzyskują łatwy dostęp do dokumentów. Jest on również błogosławieństwem dla archiwistów, którzy już nie muszą oddawać w ręce badaczy drogocennych ksiąg. Niemiecka stacja radiowa WDR5, swój news poświęcony portalowi zatytułowała nawet jako małą rewolucję w poszukiwaniach genealogicznych, z czym trudno się nie zgodzić.
oprac. Jolanta Leśniewska
AP Płock Oddział Kutno
Na podstawie: ARCHION