NIEMCY: Inne spojrzenie – Archiwum Miejskie w Tybindze o społeczności Queer

To jeden z pierwszych takich projektów badawczych w archiwach niemieckich wpisujący się w zmiany obyczajowe i mentalne współczesnego świata. LGBTTIQ to skrót określający w języku niemieckim osoby nieheteroseksualne, a więc lesbijki, gejów, osoby biseksualnych itp, często też określane jako QUEER. Jest to  społeczność, która rzadko pojawia się w historiografii i często pozostaje niewidoczna, chociaż jej członkowie byli niejednokrotnie wpływowymi politykami i wybitnymi artystami. Archiwum Miejskie w Tybindze (Stadtarchiv Tübingen) realizuje projekt badawczy „Queer durch Tübingen”, pierwszy tego typu projekt w Badenii-Wirtembergii, mający na celu prześledzenie lokalnej historii LGBTTIQ od średniowiecza po dzień dzisiejszy. „Chcemy odkryć źródła dotyczące ucisku i prześladowań, braterstwa, wzajemnych relacji i tworzenia własnego środowiska życia, a także walki o równe prawa i partycypację społeczną osób LGBTTIQ. Tybinga,  zawsze była miastem uduchowionym, ale także także miastem wolnej myśli, z dużym potencjałem intelektualnym”- mówi archiwista miejski Udo Rauch, który nadzoruje projekt wraz z historykiem Karlem-Heinzem Steinle.

Inauguracja projektu „Queer durch Tübingen” miała miejsce we wrześniu 2017 r., w ramach cyklu „Czy znasz Tübingen?”, w którym wzięło udział prawie 250 uczestników. Historyk Karl-Heinz Steinle i Udo Rauch, szef archiwum miejskiego, zaprezentowali wówczas stan badań archiwalnych dotyczący homoseksualnych mężczyzn w okresie powojennym. Na apel o informacje i materiały na ten temat, odpowiedziało tak wiele osób, że telefony w archiwum miejskim urywały się  przez kolejny tydzień. Zachęcone tym ogromnym odzewem archiwum postanowiło poświęcić więcej miejsca tej nieznanej historii Tybingi, która nie została jeszcze opowiedziana.

Projekt badawczy ma na celu uwidocznienie historii tej społeczności, jako części historii miasta i stworzenie podstaw do dalszych badań. Zebrane materiały źródłowe mają być dostępne online, z poszanowaniem wszelkich dóbr osobistych. W ten sposób, archiwum chce wyciągnąć społeczność LGBTTIQ z mroku niewiedzy i uczynić ją pełnoprawną częścią historii społeczeństwa. Publikacja przynosi korzyści zarówno zainteresowanym tą tematyką, jak i badaniom naukowym.

Niektóre z wcześniejszych wyników badań są teraz dostępne na stronie internetowej gminy pod adresem www.tuebingen.de/queer. Tutaj można przeczytać historie życia znanych osobowości homoseksualnych i queer oraz dowiedzieć się o miejscach wcześniejszych spotkań. Wywiady wideo ze  świadkami Moniką Barzem, Helmutem Kressem i Hertą Leistner pokazują, jak bardzo świat queerowych ludzi zmienił się w ciągu ostatnich dziesięcioleci i z jakim oporem muszą walczyć i przebijać się do świadomości społeczeństwa.

Aby kontynuować swoje badania, archiwum miejskie w Tybindze poszukuje nadal prywatnych zbiorów dotyczących osób LGBTTIQ w Tybindze. „Bez dokumentów z prywatnych archiwów niewiele dowiadujemy się o życiu ludzi, którzy nie zwracali najczęściej na siebie uwagi władz” – mówi Udo Rauch. Każdy, kto chciałby udostępnić listy, zdjęcia, dokumenty, zbiory dokumentów współczesnych, pamiątki osobiste lub przedmioty codziennego użytku, może zgłosić się do archiwum miejskiego. Projekt badawczy „Queer durch Tübingen” sfinalizowany zostanie wystawą o tej samej nazwie, zaplanowaną na wrzesień 2021 r. w Muzeum Miejskim w Tybindze.
Źródło: Queer durch Tübingen

Jolanta Leśniewska
AP Płock O/Kutno