Archiwum Narodowe w Pradze we współpracy z Instytutem Historii Akademii Nauk Republiki Czeskiej oraz Wydziałem Filozoficznym Uniwersytetu Południowoczeskiego w Czeskich Budziejowicach zapraszają do udziału w konferencji pt. „Kryzys i państwo. Na przykładzie Czechosłowacji w okresie międzywojennym”. Konferencja odbędzie się w czwartek i piątek 23 i 24 września 2021 r. w gmachu głównym Archiwum Narodowego w Pradze, lub online. Na konferencji zostaną omówione m.in. narzędzia oraz działania o charakterze prawnym, ekonomicznym, społecznym, zdrowotnym i bezpieczeństwa państwa, jak i administracji państwowej, służące do rozwiązania różnych kryzysów, z jakimi borykała się międzywojenna Czechosłowacja.
Społeczeństwo międzywojennej Czechosłowacji targane było szeregiem problemów, z których część przerodziła się w poważne kryzysy – lokalne i kompleksowe. Miejscowa klasa polityczna musiała wobec nich podejmować stosowne działania, podobnie jak i społeczeństwo jako całość. Poza latami 1924–1929 Czechosłowacja stawała w obliczu kilku kryzysów o wielkiej skali. Te z nich, które dotyczyły polityki zagranicznej i bezpieczeństwa zewnętrznego omówione zostaną na konferencji zaplanowanej na rok przyszły. Tegoroczne obrady mają natomiast koncentrować się na wewnętrznych reakcjach kryzysowych przede wszystkim z punktu widzenia instytucjonalnego, a więc bazy kryzysowej, traktowanej przez organizatorów jako zespół elementów infrastruktury, których zakłócenie funkcjonowania miałoby poważny wpływ na bezpieczeństwo państwa i zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych ludności, jej zdrowia oraz funkcjonowania całej gospodarki narodowej.
Po zakończeniu I wojny światowej Czechosłowacja musiała najpierw upora się z przejściem od stanu wojny do stanu pokoju, nie tylko w sensie psychicznych, ale i politycznie, jak również pod względem ekonomicznym (przekształcenie przemysły), społecznym (np. demobilizacja, opieka nad inwalidami wojennymi i innymi poszkodowanymi) oraz zdrowotnym (problem chorób społecznych, tłumienie epidemii, budowa nowoczesnej opieki medycznej). W tym celu konieczne było ustabilizowanie aparatu bezpieczeństwa i zbudowanie administracji publicznej na nowych podstawach, zaś według historyka „brązowa opoka władzy państwowej” była budowana na zasadzie czechosłowackiego narodu politycznego.
Na początku lat 30. XX wieku wielki kryzys uderzył mocno w społeczeństwo czechosłowackie, wywołując wiele problemów gospodarczych, a także społecznych, narodowych, a w konsekwencji dotykając również spraw politycznych i bezpieczeństwa.
W miarę stopniowego wychodzenia z kryzysu gospodarczego pojawiło się zagrożenie dla samej egzystencji Czechosłowacji w postaci narastającej wrogości ze strony sąsiednich nazistowskich Niemiec, ale także odrzucających system wersalski innych państw granicznych, których kulminacją stał się międzynarodowy kryzys końca lat 30. XX wieku. Czechosłowacja musiała ponownie odpowiedzieć na to zagrożenie politycznie (m.in. poprzez nowelizację przepisów), gospodarczo (m.in. gromadząc zapasy surowców strategicznych i przeprowadzając relokację przemysłu), ale przede wszystkim wzmacniając struktury bezpieczeństwa (m.in. reforma wojskowa, utworzenie nowych rodzajów sił zbrojnych i innych formacji bezpieczeństwa).
Celem konferencji jest przebadanie państwowej infrastruktury krytycznej międzywojennej Czechosłowacji z punktu widzenia gospodarczego, społecznego, zdrowotnego i bezpieczeństwa, jak również analiza stanu krajowych instytucji demokratycznych oraz tego, jak ówczesne elity poszczególnych narodów i mniejszości narodowych podchodziły do kryzysu, i jak przebiegały kryzysy. Ze względu na rozległość problematyki organizatorzy proponują zająć się następującymi obszarami tematycznymi:
– Intelektualna historia kryzysu (m.in. refleksje filozoficzne, socjologiczne i teoretyczne nad kryzysem w okresie międzywojennym i jego odbicie w sztuce);
– Przygotowanie legislacyjne do kryzysów (np. zmiany w ustawodawstwie, tworzenie sądów specjalnych i poszukiwanie porozumienia politycznego);
– Reakcje na kryzys w zakresie bezpieczeństwa (np. transformacja, reorganizacja i tworzenie nowych sił bezpieczeństwa lub jednostek wyspecjalizowanych, w tym zwalczanie terroryzmu państwowego);
– Kryzysy gospodarcze, społeczne i zdrowotne (np. przestawienie gospodarki z wojennej na pokojową, kwestie zaopatrzenia, przygotowanie do wojny przedsiębiorstw istotnych dla obronności państwa, wojny celne z sąsiadami, fałszerstwa);
– Administracja publiczna a kryzys (np. rozważania dotyczące reform administracji publicznej, stosunek urzędników do kryzysu).
Osoby zainteresowane czynnym udziałem w konferencji mogą rejestrować się do dnia 1 września 2021 r. W zgłoszeniu należy podać tytuł wystąpienia oraz jego streszczenie do 1000 znaków, należy również podać miejsce pracy oraz krótkie CV. Dane te należy wysłać na adres e-mail: david.hubeny@nacr.cz
Organizatorzy konferencji zastrzegają sobie prawo doboru referatów i umieszczenia ich w programie konferencji. Artykuły, które zostaną zrecenzowane, zostaną opublikowane w recenzowanym czasopiśmie „Paginae historiae” w 2022 roku.
Więcej:
Krize a stát. Na příkladu Československa v meziválečném období.
Narodní archiv: Konference „KRIZE A STÁT. Na příkladu Československa v meziválečném období”
Jihočeská univerzita v Českých Budějovicích: Krize a Stát. Na příkladu Československa v meziválečném období
oprac. Ivo Łaborewicz
Archiwum Państwowe Oddział w Jeleniej Górze