W wywiadzie udzielonym 18 maja 2022 r., przewodniczący Państwowej Służby Archiwalnej Ukrainy Anatolij Chromow pytany był o działania podjęte przez ten organ w celu zachowania archiwów w czasie wojny oraz ich przyszłości, które – jak dla całej Ukrainy – zależą od wyniku wojny.„Będzie zwycięstwo, będą reparacje, a problematyczne kwestie zostaną rozwiązane”. Według niego, po zwycięstwie będzie można poruszyć kwestię zwrotu ukraińskich dokumentów nielegalnie wywiezionych przez Rosję „w czasach imperialnych i sowieckich”, które „powstały na naszym terytorium, ale zostały zabrane do centrum”. Mówiąc o ewakuacji archiwaliów do bezpiecznych regionów, zauważył, że problem polegał na tym, że każdy region był pod ostrzałem, nie powstała odpowiednia infrastruktura archiwalna, repozytoria były przepełnione, a ewakuacja nie zawsze była „stuprocentowym panaceum”. „Przyjęcie nowej ustawy, która reguluje budowę jednego pionu sektorowego wszystkich archiwów państwowych, pomogłoby rozwiązać wiele problemów organizacyjnych, które pojawiają się dzisiaj podczas ewakuacji”.
Jednocześnie archiwiści w pierwszych dniach wojny „pracowali dość skutecznie”, więc straty są nieznaczne. Mówi, że to, co dzieje się z archiwami na terytoriach okupowanych, ilustrują wyzwolone terytoria obwodu kijowskiego: „gdy tylko zobaczymy specjalistów w niektórych oddziałach i wydziałach na nowo okupowanych czasowo terenach, oznacza to, że przygotowuje się pełnowymiarowa aneksja z wykradaniem dokumentów do rosyjskich archiwów”. Decyzja o nałożeniu sankcji na 15 osób i 7 podmiotów prawnych z Rosji za faktyczne działania lub próby kradzieży lub nielegalnego wykorzystania dokumentów archiwalnych dotyczących Krymu oraz niektórych obwodów obwodu donieckiego i ługańskiego, jest na końcowym etapie – powiedział szef Ukrdierżarchiwa. Jednocześnie utworzenie funduszu na cyfryzację może zapobiec stratom. „Do tej pory zdigitalizowano maksymalnie 5% dokumentów” – mówi A. Chromow. Wcześniej zaprezentowany został już portal wyszukiwania («Єдине вікно доступу до цифрових ресурсів українських архівів»),w którym w przyszłości zostaną zintegrowane zdigitalizowane zbiory wszystkich archiwów Ukrainy. A. Chromow ma nadzieję, że „będziemy wysłuchani, bo na Ukrainie przez cały okres niepodległości nowe obiekty archiwalne można policzyć na palcach jednej ręki.Jesteśmy jedynym krajem postsowieckim, który nie zbudował nowego kompleksu archiwów centralnych”. Aby zrealizować projekty budowy nowych archiwów na odpowiednim poziomie, konieczne jest, aby poziom finansowania wzrósł 6-7 razy.
Źródło:
Анатолій Хромов : «Після перемоги Україна порушить питання повернення архівних документів, вивезених росією в імперські та радянські часи»
Oprac.
Edyta Łaborewicz
AP Wrocław o/Legnica