W Archiwum Państwowym Obwodu Wołyńskiego w Łucku (ДАВО) przechowywanych jest 4879 zespołów archiwalnych, liczących łącznie ponad 1 milion 200 jednostek archiwalnych. Wśród zbiorów dokumentów są takie, które przez długi czas były utajnione, a dostęp do nich prawie niemożliwy. Jednym z niedostępnych był zespół nr 4666 „Komitet Bezpieczeństwa Państwowego (KGB) przy Radzie Ministrów Ukraińskiej SRR w obwodzie wołyńskim, m. Łuck, obwodu wołyńskiego” (łącznie nieco ponad 4 000 j. a.). W 1992 r. została sporządzona ewidencja zespołu; spis nr 2 to akta archiwalnych spraw karnych organów pozasądowych z lat 1939-1953. Wdrażając przepisy ustawy z dnia 9 kwietnia 2015 r. „W sprawie dostępu do archiwów organów represyjnych totalitarnego reżimu komunistycznego z lat 1917–1991”, w myśl których państwo ukraińskie gwarantuje każdemu prawo do bezpłatnego dostępu do informacji archiwalnych organów represji, Archiwum Państwowe w Łucku rozpoczęło publikację, na swojej stronie internetowej, skanów całych teczek tychże akt. Teczki są digitalizowane w całości, bez żadnych wyjątków, w tym strony tytułowe i arkusze końcowe.
Obecnie na stronie https://volyn.archives.gov.ua/elekt_archives/elekt_spravi/sprav.php dostępnych jest 171 zeskanowanych teczek z lat 1941-1955. Znaczącą część stanowią kryminalne sprawy Polaków. Główne oskarżenia przeciwko nim to agitacja antyradziecka oraz przeciwko tymczasowemu Polskiemu Komitetowi Wyzwolenia Narodowego oraz udział, zwłaszcza zbrojny, w polskich organizacjach nacjonalistycznych. Niewielka liczba spraw – zarówno polskich, jak i ukraińskich – dotyczy zarzutów kolaboracji z Niemcami podczas II wojny światowej. Zdarzają się również sprawy przedstawicieli innych narodowości, którzy wpadli w szpony „najbardziej humanitarnego rządu na świece”.
Lista nazwisk osób, których teczki zostały udostępnione w maju przez ДАВО, została przetłumaczona na język polski, przez zespół genealogów „GoForetime – genealogical research in Eastern Europe”.
Lubow Koć, szefowa działu informacji i korzystania z dokumentów Narodowego Zasobu Archiwalnego w Archiwum Państwowym Obwodu Wołyńskiego, wyjaśniła, że prace nad digitalizacją dokumentów w ДАВО trwają od dawna i będą kontynuowane. „Faktycznie jesteśmy na początkowym etapie. Najpierw zdigitalizowaliśmy i opublikowaliśmy opisy w celu ułatwienia publicznego dostępu. Dokonano tego, by poinformować mieszkańców Wołynia – lokalnych historyków, naukowców badających temat represji, a także członków rodzin represjonowanych o istnieniu materiałów poszczególnych spraw. Teraz stopniowo digitalizujemy dokumenty”. Digitalizacja spraw karnych odbywa się bez przestrzegania kolejności chronologicznej lub alfabetycznej: „Skanujemy i publikujemy sprawy w Internecie w kolejności, w jakiej są one odzwierciedlone w opisie, wcześniej sporządzonym przez funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa Ukrainy”, powiedziała L. Koć.
„Ponad cztery tysiące spraw archiwalnych to około pięć tysięcy ludzkich losów. Niewątpliwie znaczna część materiałów w tych teczkach jest wciąż nieznana rodzinom tych, którzy ucierpieli z rąk totalitarnego reżimu sowieckiego. A teraz są dostępne”.
Wiecej:
Державний архів Волинської області
Monitor Wołyński: Archiwum Państwowe Obwodu Wołyńskiego publikuje dokumenty KGB
oprac. Edyta Łaborewicz
AP Wrocłąw O/Legnica