WŁOCHY: Digitalizacja i zarządzanie zbiorami kartograficznymi w Archiwum Państwowym w Genui

Dyrekcja Naczelna Archiwów włoskich poinformowała przypomniała o realizacji przez Archiwum Państwowe w Genui (Archivio di Stato di Genova) niezwykle interesującego projektu:  „Topografia. Projekt digitalizacji, inwentaryzacji i zarządzenia via WEB zasobami kartograficznymi” (Topographia. Progetto di digitalizzazione, inventariazione e gestione via web dei fondi cartografici). Projekt finansowany był  przez jedną z najstarszych europejskich fundacji – Towarzystwo Św. Pawła (Compagnia di San Paolo)*.  Udostępniono w wysokiej rozdzielczości,  z zasobu turyńskiego archiwum,  ponad 4000 odręcznie rysowanych map obejmujących zespoły  katastru napoleońskiego i inżynierii lądowej Genui.

fot. Archivio di Stato di Fenova
fot. Archivio di Stato di Genova. Projekt „Topographia”

Aspekt archiwalny
W założeniu projekt Topografia jest projektem zintegrowanym, to znaczy takim, który obejmuje wszystkie aspekty archiwalne map takie, jak przechowywanie i konserwacja, opis kontekstowy ujmujący procedury administracyjne w jakich mapy powstawały, a wreszcie udostępnianie wielkoformatowych map w wysokiej rozdzielczości tak, aby uniknąć  bezpośredniego udostępniania oryginałów.
Zbiory kartograficzne Archiwum Państwowego w genui powstały w różnym czasie i w różnym czasie poszczególne ich fragmenty były uzupełniane o dopływy. Najstarsze jądro zbioru pochodzi z XVII i XVIII wieku, ale zawiera także anteriora z XV i XVI w. Z początkiem XVIII w. nastąpił stały wzrost wytwarzania materiałów kartograficznych dla celów sadowniczych oraz dla urzędów Republiki Genui. W tym czasie pojawiły się także pierwsze próby systematyzacji  archiwalnej zbioru w ramach tzw. Tajnego archiwum (L’Archivio segreto), którego układ jest  znany dzięki zachowanym dawnym sygnaturom. Burzliwe dziele zbiory w pierwszej połowie XIX w. , który w części trafił do Francji, potem do Turynu, skutkowały zburzeniem jego systematyki.  W efekcie w Turynie nadano mu nowy porządek na tyle niedoskonały, że był on kwestionowany aż do końca XX w. Inwentarze zragmentów zbioru doczekały się publikacji książkowych (1931 i 1986).

Przez cały wiek XX zbiór powiększał się o materiały z ksiąg wieczystych oraz produkcjie inżynierii lądowej, a ze starszych archiwaliów wytwory Komitetu Granic (Giunda dei Confini) i Magistatów Wojny i Korsyki oraz materiałów notarialnych o prywatnych. Część tego materiału to plany, szkice i rysunki  fortyfikacji oraz budynków publicznych i prywatnych nie posiadających często żadnych opisów.
Kataster napoleoński to materiał dokumentacyjny charakterystyczny dla rozległych obszarów  europy obsługiwanych przez administrację napoleońską w latach 1805 – 1814,  w tym konkretnym przypadku są to 992 mapy uzupełniające materiały aktowe, wytworzone w dwóch departamentach: Genui i Apeninów. Prezentowany materiał  to luźne mapy, mapy zebrane w atlasach, oryginalne rysunki przygotowawcze, szkice i  kalki.
Dokumentacja inżynierii lądowej w większej części pochodzi z XIX w i została wytworzona przez Centralne Biuro, Wydział  Technicznej Obsługi Portów, Plaż i Latarń Morskich. Zbiór ten zawiera ważną dokumentację remontu i rozbudowy portu w Genui prowadzoną w latach 1877 – 1888.
Aspekt informatyczny
Dokumentacja od strony informatycznej jest oparta na oprogramowanie Arianna WEB dostosowanym do potrzeb archiwalnych. Bezpośredni dostęp do obrazów zapewnia zmodyfikowany program Arichiwum Państwowego w Wenecji o nazwie „Divenire”  (organizujący jednorodne grupy prezentowanych skanówy obiektów).
Na marginesie nalezy wspomnieć, że archium weneckie posiada spore ilkości isttnych materiałów historycznych już poprzez program „Divenire udostepnionych, a są to: materiały organów konstytucyjnych miasta Wenecji i Najjaśniejszej Republiki Wenckiej; protokoły obrad i akty wykonawcze ciał zarządzających republiki, listy i dokumentację związaną z przestepczością; Rada Dziesięciu i przedstawiane jej sprawy; kodeksy i materiały związane z historią Wenecji oraz dokumenty tureckie.
Więcej patrz:  Archivio di Stato di Venezia, Progetto Divenire – Riproduzioni in Rete
Niezwykle istotnym elementem projektu jest naukowe opracowanie prezentowanego online zasobu w postaci publikacji: Carte di terra per una Repubblica di mareSaggi introduttivi all’inventario on line dei fondi cartografici (Mapy lądowe dla Republiki morskiej wprowadzenie do inwentarza online zbiorów kartograficznych), red. Paulo Caroli i Stefano Gardini,  Mnistero per i Beni e le Attivita Culturali, Direzione Generale per gli Archivi, 2012, s. 482.

Więcej:

Topographia: progetto di digitalizzazione, inventariazione e gestione via web dei fondi cartografici

Archivio di Stato di Genova: Topographia. Progetto di digitalizzazione, inventariazione e gestione via web dei fonti cartografici

oprac. Adam Baniecki
AP Wrocław O/Bolesławiec

* Towarzystwo Św. Pawła – Compagnia di San Paolo zostało powołane 25 stycznia 1563 r. za sprawą siedmiu obywateli Piemontu którzy, z inspiracji religijnych, chcieli nieść pomoc najuboższym mieszkańcom Turynu. Fundacja współcześnie realizuje cele w trzech obszarach o nazwach: Kultura, Ludzie i Planeta. Pod koniec 2019 r. aktywa fundacji wynosiły 7,2 mld EUR.
Siedzibą fundacji jest Turyn.

Źródła:
Strona oficjalana Fondazione Compagna di San Paolo